GENETIKA, Vol. 28, broj 3 (1996)
Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ
EFEKAT GENA ZA SADRŽAJ PROTEINA OZIME PŠENICE [Izvod]
Duška STOJŠIN, Lyn W. KANNENBERG, Jarmila RAJNPREHT, Peter K. PAULS i Radomir STOJŠIN
UTVRĐIVANJE GENETIČKOG ODNOSA KOMERCIJALNIH HIBRIDA I RODITELJSKIH LINIJA KUKURUZA RAPD ANALIZOM DNK PERIKARPA I KLICE [Izvod]
Dragiša LOPANDIĆ, Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ, Mile IVANOVIĆ i Goran DRINIĆ
PARAMETRI STABILNOSTI PRINOSA SINTETIČKIH POPULACIJA KUKURUZA RAZLIČITIH CIKLUSA SELEKCIJE [Izvod]
Milomirka MADIĆ i Dragan ĐUROVIĆ
GENETIČKA ANALIZA BOKORENJA HIBRIDA JEČMA [Izvod]
Gordana ŠURLAN-MOMIROVIĆ, Zorica TOMIĆ , Ivana RALEVIĆ i Nebojša RALEVIĆ
PROCENA KOLEKCIJE GERMPLAZME Agrostis gigantea ROTH. POMOĆU MULTIVARIACIONE ANALIZE [Izvod]
Mirjana VASIĆ, Jelica GVOZDANOVIĆ-VARGA i Dušanka BUGARSKI
PRINOS ZRNA PO BILJCI U UKRŠTANJIMA BELIH PASULJA (Phaseolus vulgaris L.) [Izvod]
Rakhee BANERJEE i B.N. SINGH
VARIRANJE BROJA MUŠKIH POLNIH ČEKINJA UNUTAR VRSTE Drosophila bipectinata [Izvod]
Olivera MILOŠEVIĆ-ĐORĐEVIĆ, Dragoslav MARINKOVIĆ i Slobodan ARSENIJEVIĆ
GENETIČKA DETERMINACIJA VARIJACIJE IZMENE SESTRINSKIH HROMATIDA (SCE) U NESTIMULISANIM HUMANIM LIMFOCITIMA POSLE TRETMANA CITOSTATICIMA IN VITRO [Izvod]
Snežana STANIĆ
MEHANIZMI SEKSUALNE SELEKCIJE KOD Drosophila melanogaster [Izvod]
Štampano
u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 3 (1996), str: 129-135
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.112:633.11
Originalni naučni rad
EFEKAT GENA ZA SADRŽAJ PROTEINA OZIME PŠENICE
Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ
Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Novom Sadu, 21000 Novi Sad, Jugoslavija
I z v o d
U cilju ispitivanja načina nasleđivanja efekta gena i kombinacionih sposobnosti za sadržaj rastvorljivih proteina lista i sadržaj proteina zrna, dialelno je ukršteno pet sorti pšenice i proizvedena F1 generacija. Srednje vrednosti roditelja i hibrida su se značajno razlikovale za oba ispitivana svojstva. Za sadržaj rastvorljivih proteina lista i proteina zrna dobijene su visoko značajne varijanse OKS i PKS. Za sadržaj rastvorljivih proteina lista prevladavao je aditivni efekat gena, a za sadržaj proteina zrna neaditivni efekat gena. Sorta Atlas 66 bila je najbolji opšti kombinator za oba ispitivana svojstva, te se kao takva preporučuje kao roditelj za ukrštanje na povećani sadržaj proteina.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 3 (1996),
str: 137-150
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 633.15
Originalni naučni rad
UTVRĐIVANJE GENETIČKOG ODNOSA KOMERCIJALNIH HIBRIDA I RODITELJSKIH LINIJA KUKURUZA RAPD ANALIZOM DNK PERIKARPA I KLICE
Duška STOJŠIN1,2, Lyn W. KANNENBERG1, Jarmila RAJNPREHT1, Peter K. PAULS1 i Radomir STOJŠIN3
1Odsek za ratarstvo, Univerzitet u Guelph, Guelph-u, Ontario, NIG 2WI Kanada
2Institut za kukuruz "Zemun Polje", 11081 Beograd, Jugoslavija
3Kompanija First Line Seeds Ltd., R.R. 2, Guelph, ON N1H 6HS, Kanada
I z v o d
Pouzdano utvrđivanje i ocena genetičkog odnosa između komercijalnih hibrida kukuruza podrazumeva analizu genetičke osnove roditeljskih linija koje, po pravilu, nisu poznate i dostupne. Tkivo perikarpa prema genetičkoj osnovi predstavlja materinski genom pa je analizom perikarpa semena hibridne kombinacije moguće utvrditi odnos genoma linija koje su korišćene kao majčinska komponenta. Ciljevi naših istraživanja su bili: (i) utvrđivanje odnosa DNK klice i perikarpa semena hibrida; i (ii) određivanje genetičkog odnosa 28 komercijalnih hibrida gajenih u Kanadi. Izbor hibrida za analizu je izvršen na osnovu superiornih osobina i/ili delimično poznatih informacija o generalnom pedigreu. Analizirani su hibridi 11 semenskih kompanija. Vršena je izolacija i analiza DNK svih proučavanih hibrida kao i roditeljskih linija tri hibridne kombinacije (FX 010, FL Hades i FL Tekila). Nasuprot teoretskim očekivanjima naši rezultati ukazuju da polimorfizam DNK izolovanih iz tkiva perikarpa hibrida (Random Amplified Polymorphic DNA) ne odgovara polimorfizmu DNK izolovanih iz tkiva klice, ali odgovara polimorfizmu dobijenom analizom DNK perikarpa majčinske linije. Pored toga, polimorfizam DNK perikarpa hibrida je generalno bio u saglasnosti sa informacijama o pedigreu koje su bile dostupne. Dobijeni rezultati ukazuju da DNK izolovana iz tkiva perikarpa hibrida može da se koristi kao genetički marker u identifikaciji materinske komponente hibrida. Podaci dobijeni analizom DNK perikarpa hibrida uz komplementarnu analizu DNK klice hibrida mogu da se koriste kao marker za utvrđivanje genetičke divergentnosti, a samim tim kao indikatori genetičkog odnosa između ispitivanih hibrida i odnosa njihovih roditeljskih linija. Prema našim saznanjima ovo su prvi rezultati analize polimorfizma DNK perikarpa kukuruza (RAPD analiza) i predstavljaju novi metod u analizi genetičkog odnosa samooplodnih linija u slučaju kada je dostupno samo seme hibridne kombinacije. Naša ispitivanja su pokazala da je genetička divergentnost hibrida gajenih u Kanadi ograničena obzirom da se često koriste genetički slične samooplodne linije. Genetičke sličnosti hibrida su utvrđene kako između hibrida kreiranih u jednoj tako i između hibrida razvijenih u različitim semenskim kompanijama.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 3 (1996),
str: 151-158
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633.15
Originalni naučni rad
PARAMETRI STABILNOSTI PRINOSA SINTETIČKIH POPULACIJA KUKURUZA RAZLIČITIH CIKLUSA SELEKCIJE
Dragiša LOPANDIĆ1, Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ2, Mile IVANOVIĆ3 i Goran DRINIĆ3
1 Poljoprivredno dobro "Semberija", Bijeljina, Republika Srpska
2Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Jugoslavija
3 Institut za kukuruz "Zemun Polje", Beograd-Zemun, Jugoslavija
I z v o d
U radu je proučavana efikasnost HS i kombinovane HS-FS odnosno S1 rekurentne selekcije pri popravci prinosa zrna per se i kombinacione sposobnosti kod dve sintetičke populacije kukuruza (ZPSynEP and ZPSynl). Za utvrđivanje efikasnosti metoda selekcije korišćene su, pored navedenih populacija, i dva sintetika iz programa kombinovane, alternativne selekcije: ZPSynlC1(HS)C2(FS) i ZPSSynlC1(HS)C2(FS)C3(HS). U cilju ispitivanja kombinacione sposobnosti sintetičkih populacija izvršeno je ukrštanje sa testerima (nesrodnim inbred linijama) ZPL 25 i ZPL 75 (za sintetik EP osnove) i B84 i (L217xL213) (za sintetik ZPSynl).
U sintetičkoj populaciji ZPSynEP, nakon jednog ciklusa S1-RS prinos zrna se značajno povećao. Kod test ukrštanika sintetika ZPSynl sa testerom (L217xL213) prinos se visoko značajno povećao uz povećanje stabilnosti prinosa u kasnijim ciklusima selekcije. Dobijeni rezultati ocene parametara stabilnosti prinosa zrna kod sintetika per se ukazuju da je kod ZPSynl sa porastom ciklusa rekurentne selekcije došlo do povećanja stabilnosti prinosa. Rezultati istraživanja su potvrdili efikasnost S1 selekcije potomstva na povećanje prinosa zrna populacije per se, odnosno efikasnost rekuretne selekcije HS potomstva na poboljšanje kombinacione sposobnosti populacije.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 3 (1996),
str: 159-165
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.3.633.16
Originalni naučni rad
GENETIČKA ANALIZA BOKORENJA HIBRIDA JEČMA
Milomirka MADIĆ i Dragan ĐUROVIĆ
Agronomski Fakultet, 32000 Čačak, Jugoslavija
I z v o d
Četiri divergentna genotipa ječma dijalelno su ukrštena (isključujući recipročna) da bi se ocenio način nasleđivanja, efekat gena, kombinacione sposobnosti i komponente genetičke varijanse u F1 generaciji. Ocena načina nasleđivanja data je na bazi signifikantnosti razlika srednjih vrednosti hibrida u odnosu na roditeljski prosek. Za utvrđivanje komponenti genetičke varijanse i za regresionu analizu podataka korišćena je metoda Mather i Jinks (1971), a analiza varijanse kombinacionih sposobnosti urađena je G r i f f i n g - u (1956). Nasleđivanje bokorenja u F1 generaciji ispoljilo se po tipu intermedijarnosti, parcijalne dominacije i superdominacije. Izračunata vrednost aditivne komponente D veća je od vrednosti H1i H2, što ukazuje da veći udeo u nasleđivanju bokorenja imaju geni sa aditivnim delovanjem. Prosečan stepen dominacije manji je od jedinice i ukazuje na parcijalnu dominaciju nasleđivanja bokorenja, a to potvrđuje i linija regresije, jer seče Wr-osu iznad koordinatnog početka.
Raspored tačaka dijagrama rasturanja pokazuje da sorte NS-293 i Partizan imaju veći broj gena sa dominantnim efektom, dok kod linije KCS-15 preovlađuju geni sa recesivnim efektom. Analiza varijanse kombinacionih sposobnosti pokazuje veći udeo aditivnih genetičkih efekata, pri čemu je od ispitivanih sorti najbolji opšti kombinator za produktivno bokorenje sorta NS-293. Najveću vrednost posebnih kombinacionih sposobnosti ima kombinacija ukrštanja NS-293 x KG-15.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 3 (1996),
str: 167-170
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:519.237
Originalni naučni rad
PROCENA KOLEKCIJE GERMPLAZME Agrostis gigantea ROTH. POMOĆU MULTIVARIACIONE ANALIZE
Gordana ŠURLAN-MOMIROVIĆ, Zorica TOMIĆ2 , Ivana RALEVIĆ1 i Nebojša RALEVIĆ1
Poljoprivredni fakultet. Univerzitet u Beogradu, Beograd
Institut "Srbija", Beograd, Centar za krmno bilje, Kruševac, Jugoslavija
I z v o d
15 autohtonih populacija vrste Agrostis gigantea Roth, je kolekcionisano na užem području Srbije i urađena je jednovariaciona i multivariaciona statistička analiza. Da bi se utvrdila taksonomska veza slične populacije grupisane su u tri klastera. Biljke su sakupljene sa dolinskih (6 populacija), brdskih (3 populacije) i planinskih (6 populacija) staništa. Na pojedinačnim biljkama praćeno je devet morfoloških osobina tokom 1992, 1993. i 1994. godine.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 3 (1996),
str: 171-176
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 631.524.635.65
Originalni naučni rad
PRINOS ZRNA PO BILJCI U UKRŠTANJIMA BELIH PASULJA (Phaseolus vulgaris L.)
Mirjana VASIĆ, Jelica GVOZDANOVIĆ-VARGA i Dušanka BUGARSKI
Institut za ratarstvo i povrtarstvo, 21000 Novi Sad, Jugoslavija
I z v o d
U radu je analiziran prinos zrna po biljci pasulja u pet populacija roditelja (majke su dve linije izdvojene iz populacija Gradištanca i Tetovaca, a očevi su sorte Medijana, Biser i Oplenac), te po šest populacija F1 i F2 generacije. Najveći prinos zrna po biljci u roditelja imao je Tetovac, pa Gradištanac, a najmanji Oplenac. Varijabilnost prinosa zrna po biljci je srednja do visoka. Kod ispitivane osobine kao način nasleđivanja u F1 generaciji se pojavljuje heterotični efekat ili dominacija roditelja sa većom srednjom vrednošću. Heterozis je najveći u ukrštanju Gradištanac x Oplenac. U F2 generaciji dolazi do smanjenja srednjih vrednosti populacija. Način nasleđivanja za prinos zrna po biljci je intermedijaran u svim proučavanim kombinacijama ukrštanja. Heritabilnost prinosa zrna po biljci u većini kombinacija bila je visoka. Kod proučavanih osobina u ukrštanjima sa Gradištancem pojavile su se biljke sa transgresijama.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 3 (1996),
str: 177-183
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:596.773.4
Originalni naučni rad
VARIRANJE BROJA MUŠKIH POLNIH ČEKINJA UNUTAR VRSTE Drosophila bipectinata
Rakhee BANERJEE i B.N. SINGH
Laboratorija za genetiku, Odeljenje za zoologiju Banaras Hindu Univerziteta, Veranasi-221 005, Indija
I z v o d
Proučavan je broj polnih čekinja u devet kultura Drosophila bipectinata dobijenih prirodnom oplodnjom ženki prikupljenih iz ekogeografski različitih lokaliteta u Indiji u periodu 1953 - 1955. i jednog laboratorijskog tipa poreklom iz Nepala održavanog od 1988. godine u laboratorijskim uslovima. Prosečan broj polnih čekinja varirao jc od 13,58 do 14,54 u različitim geografskim grupama. Ustanovljeno je značajno individualno variranje (minimum 10 čekinja, maksimum 18 čekinja) u broju polnih čekinja. Nađene su statistički značajne razlike u prosečnom broju polnih čekinja između različitih stokova što ukazuje na postojanje genetičke heterogenosti u pogledu broja polnih čekinja u populacijama D. bipectinata.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 3 (1996),
str: 185-192
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.612.112
Originalni naučni rad
GENETIČKA DETERMINACIJA VARIJACIJE IZMENE SESTRINSKIH HROMATIDA (SCE) U NESTIMULISANIM HUMANIM LIMFOCITIMA POSLE TRETMANA CITOSTATICIMA IN VITRO
Olivera MILOŠEVIĆ-ĐORĐEVIĆ, Dragoslav MARINKOVIĆ i Slobodan ARSENIJEVIĆ
PMF Univerziteta u Kragujevcu, 34000 Kragujevac
PMF Univerziteta u Beogradu, 11000 Beograd,
Klinička bolnica, 34000 Kragujevac, Jugoslavija
I z v o d
Praćena je frekvenca SCE-a i njena varijabilnost u humanim limfocitima, koji u vreme tretmana sa jednim od tri mutagena, nisu bili PHA stimulisani. U ćelijama tretiranim citozarom ili 5-fluorouracilom zapaženo je blago ali ne signifikantno povećanje SCE-a (7.5±0.3), a ćelije tretirane mafosfamidom imale su signifikantno veće frekvence SCE-a (12.6 + 0.3) po ćeliji. Među i unutar-individualna varijansa je nešto viša nego u ćelijama bez mutagenog tretmana.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 28, broj 3 (1996),
str: 193-199
© 1996 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:596.773.4
Originalni naučni rad
MEHANIZMI SEKSUALNE SELEKCIJE KOD Drosophila melanogaster
Snežana STANIĆ
Prirodno-matematički fakultet, 34000 Kragujevac, Jugoslavija
I z v o d
Teorijske analize mehanizama seksualne selekcije ukazuju na nekoliko modela koji međusobno nisu iskljućivi već istovremeno funkcionišu u nekoj meri. Dosadašnja istraživanja ovog fenomena kod drozofila pokazuju da određeni morfološki karakteri daju reproduktivnu prednost svojim nosiocima.
Uspeh u parenju dve grupe jedinki Drosophila melanogaster iz različitih sredinskih uslova u periodu maturacije analiziran je sa ciljem da se utvrdi da li postoji:
1) ne - slučajno parenje n odnosu na veličinu mužjaka,
2) ne - slučajno parenje u pogledu korelacije veličine mužjaka i ženki
3) ne - slučajno parenje jedinki iz istih uslova maturacije.
Dobijeni rezultati ne pokazuju reproduktivnu prednost krupnijih mužjaka ispitivane vrste u laboratorijskim uslovima. Korelacija veličine tela mužjaka i ženki uspešnih u parenju je značajna što ukazuje na vid asortativnog ukrštanja i potvrđuje da ovaj karakter evoluira zajedno kod oba pola. Za normalan razvoj drozofila neophodna je i adekvatna stimulacija socijalnog miljea u ranom periodu života. Uticaj ovog sredinskog činioca manifestuje se u seksualnim preferencijama prema jedinkama iz istih uslova maturacije što uslovljava poseban vid ne-slučajnog parenja.