GENETIKA, Vol. 30, broj 1 (1998)
Vahid L. AIDUN1, Duška STOJŠIN2 i Lyn W. KANNENBERG
NASLEĐIVANJE OSOBINA VEZANIH ZA NALIVANJE ZRNA TRI POPULACIJE KUKURUZA [Izvod]
Ravi PARKASH i Dev KARAN
GENETIČKA DIFERENCIJACIJA USKOG RANGA U ZAVISNOSTI OD STANIŠTA I RESURSA, KOD TRI VRSTE DROSOPHILA [Izvod]
Snežana STANIĆ i Dragoslav MARINKOVIĆ
UTICAJ v;cn MUTACIJA NA HERITABILNOST NEKIH KOMPONENTI U PROCESU PARENJA DROSOPHILA MELANOGASTER [Izvod]
F. MESTRES, C. ARENAS i L. SERRA
FORTRAN PROGRAM ZA UTVRDJIVANJE ALELIZMA LETALNIH GENA KOD DROSOPHILA SUBOBSCURA [Izvod]
Sanjaj Kumar SINGH, S.B.L. SRIVARTAVA i P. SINGH
GENETIČKA DIVERGENCIJA U VISOKIM I PATULJASTIM GENOTIPOVIMA GRAŠKA (PISUM SATIVUM L.) [Izvod]
Radosav CEROVIĆ, Mihailo NIKOLIĆ i Slobodan MILENKOVIĆ
OPLEMENJIVANJE VIŠNJE NA KVALITET I OTPORNOST PREMA BLUMERIELLA JAAPII (REHM.) V. ARG. I RHAGOLETIS CERASI L. [Izvod]
S.P.SINGH i Sudhir SHUKLA
MULTIVARIJANTNA I ANALIZA METROGLIFA KOD LEPTIRASTOG PASULJA (Psophocarpus tetragonolobus L.) [Izvod]
Dragana MITIĆ, Branka VUKOVIĆ-GAČIĆ, Jelena KNEŽEVIĆ-VUKČEVIĆ, Zoltan ĐARMATI, Ratko M. JANKOV i Draga SIMIĆ
ANTIMUTAGENI POTENCIJAL ANTIOKSIDANATA IZ ŽALFIJE (SALVIA OFFICINALIS L.) [Izvod]
Marina STAMENKOVIĆ-RADAK, Tatijana TERZIĆ, Goran ŽIVANOVIĆ, and Marko ANĐELKOVIĆ
KVANTITATIVNO-GENETIČKA VARIJABILNOST DUŽINE KRILA NA TRI TEMPERATURE U DVE POPULACIJE D. SUBOBSCURA [Izvod]
Dragiša LOPANDIĆ
CORRELATIONS AMONG STUDIED TRAITS IN HS PROGENIES OF A MAIZE SYNTHETIC POPULATION [Izvod]
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 30, broj 1 (1998),
str: 1-16
© 1998 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.17:633.15
Originalni naučni rad
NASLEĐIVANJE OSOBINA VEZANIH ZA NALIVANJE ZRNA TRI POPULACIJE KUKURUZA
Vahid L. AIDUN1, Duška STOJŠIN2 i Lyn W. KANNENBERG2
1 Bio-industrijski odsek, Industrija Kanade, Otawwa ON K1AOH5
2 Odelenje za izučavanje žitarica, Univerzitet Guelf, Guelf, ON N1G 2W1, Kanada
I z v o d
Genetička osnova osobina vezanih za nalivanje zrna nije dovoljno poznata iako je ova faza razvoja veoma značajna za kukuruz (Zea mays L.) gajen u arealima kratke sezone koju karakteriše kratak period gajenja. Cilj ovih istraživanja je bolje razumevanje navedenih osobina što bi omogućilo definisanje strategije u oplemenjivanju kukuruza. Korišćen je modifikovan metod masovne selekcije u razvoju početnog izvora germplazme četiri samooplodne linije koje se razlikuju u dužini vegetativne faze razvoja (VPD) trajanju faze nalivanja semena (AFPD) i pe-rioda do dostizanja fiziološke zrelosti (PM) unutar svake od ispitivanih populacija (Populacija 1, Populacija 3 i Populacija 8). Analiza proseka generacije je korišćena u utvrđivanju relativnog značaja aditivnog, dominantnog i epistatičnog efekta gena koji kontrolišu VPD, AFPD i PM. Modifikovana masovna selekcija je efektivna u selekciji dužeg i kraćeg VPD, AFPD i PM. Kada se VPD i AFPD izraze u procentima od ukupnog vremena od setve do fiziološke zrelosti samooplodnih linija ranih i kasnih grupa zrenja kraći VPD i duži AFPD imaju linije koje cvetaju ranije u poređenju sa grupom koja kasnije cveta. Aditivni efekti gena su najznačajniji u kontroli VPD, AFPD a PM se uzima kao efektivan u masovnoj selekciji na te osobine. Za VPD su utvrđeni veći aditivni efekti u kombinacijama ranih sa kasnim nego u kombinacijama rani sa ranim ili kasni sa kasnim vremenom cvetanja. Značajni aditivni i dominantni efekti gena su utvrđeni u kontroli prinosa zrna. Efekti tri tipa digenske epistaze su generalno mnogo manji i nestabilniji u različitim uslovima sredine u odnosu na aditivne i dominantne efekte za sve četiri ispitivane osobine. Međutim, značaj epistaze ne može da se zanemari za neke osobine, specifična ukrštanja i/ili uslove spoljne sredine. Aditivno/dominantna interakcija je bila mnogo značajnija u odnosu na druge epistatične efekte na AFPD, PM i prinos. Prinos zrna je u negativnoj korelaciji sa VPD, a u pozitivnoj sa AFPD. Dobijeni rezultati ukazuju da selekcija na relativno duži period nalivanja zrna i kraći vegetativni period može biti efektivna u povećanju prinosa ranih genotipova kukuruza.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 30, broj 1 (1998),
str: 17–25
© 1998 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.17:591.53
Originalni naučni rad
GENETIČKA DIFERENCIJACIJA USKOG RANGA U ZAVISNOSTI OD STANIŠTA I RESURSA, KOD TRI VRSTE DROSOPHILA
Ravi PARKASH i Dev KARAN
Laboratorija za genetička istraživanja,
Odsek
za biološke nauke,
Univerzitet Maharshi Dayanand, Rohtak - 124 001, Indija
I z v o d
Populacije D. melanogaster iz alkoholom bogatih i lokalnih staništa, međusobno udaljenih do 5 km, pokazuju značajnu mikrodivergenciju u iskorišćavanju sirćetne kiseline kao i primarnih i sekundarnih alkohola. Vrednosti dugovečnosti i prinosa se značajno razlikuju u različitim staništima i u korelaciji su sa klimatskim razlikama, kao što je koeficijent varijacije srednje/prosečne mesečne temperature mesta porekla date populacije. Za razliku od lokalnih staništa, fermentacioni izvori/resursi u pivarama/destilerijama/šećeranama su znatno drugačiji i ukazuju na adaptacionu (adaptivnu) divergenciju na alkoholne izvore. Populacije D. repeleta i D. immigrans takođe zauzimaju alkoholom bogata staništa. Analizom varijanse, za 76% uočene varijacije utvrđeno je da je uzrokovana kontrastnim staništima (razlikama u staništu). Prikazani podaci pokazuju da susedne populacije mogu podleći genetičkoj diferencijaciji usled promenljivog selekcionog pritiska od strane različitih staništa i izvora (hrane).
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 30, broj 1 (1998),
str: 27-35
© 1998 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.4:1
Originalni naučni rad
UTICAJ v;cn MUTACIJA NA HERITABILNOST NEKIH KOMPONENTI U PROCESU PARENJA DROSOPHILA MELANOGASTER
Snežana STANIĆ1 i Dragoslav MARINKOVIĆ2
1Prirodno-matematički fakultet Univerziteta u Kragujevcu, 34000 Kragujevac
2Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu, 11000 Beograd, Jugoslavija
Izvod
Uspešnost u parenju jedinki Drosophila melanogaster je posledica niza međusobno povezanih aktivnosti i osobina za koje je neophodna sinhronizovana aktivnost oba pola. Utvrđeno je da na neke komponente uspešnosti u parenju utiču mutacije gena za boju očiju kao što su: white, vermillion, cinabar. Navedeni primeri pokazuju da mutacije mogu imati veliki značaj za izučavanje genetičke determinacije fizioloških osobina. Jedan od parametara uspešnosti parenja jeste brzina parenja, osobina čija je nasledljivost izračunavana. Poređenjem inbridovanih i neinbridovanih linija ispitivan je uticaj mutacija v (I hromozom) i cn (II hromozom) na heritabilnost ove komponente fitnesa. Dosadašnja istraživanja iz oblasti kvantitativne genetike Drosophila pokazuju da je veličina tela pozitivno korelisana sa uspehom u parenju, takođe, ustanovljeni su i neki vidovi veličine-zavisnog asortativnog sparivanja ovih jedinki. Zato je u radu vršeno poređenje srednje dužine krila sparenih i nesparenih mužjaka u svim linijama. Signifikantne razlike među mužjacima kompetitorima nađene su u autbriding liniji. Dobijene razlike heritabilnosti za ova dva svojstva (brzina sparivanja i dužina krila) između divljeg tipa i nosioca v;cn mutacija Drosophila melanogaster tumače se kao posledica plejotropnog dejstva ovih i sa njima vezanih gena.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 30, broj 1 (1998),
str: 37-40
© 1998 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:113.2
Originalni naučni rad
FORTRAN PROGRAM ZA UTVRDJIVANJE ALELIZMA LETALNIH GENA KOD DROSOPHILA SUBOBSCURA
F. MESTRES1, C. ARENAS2 i L. SERRA1
1Genetički odsek, Biološki fakultet, Univerzitet u Barceloni, Barcelona
2Statistički odsek, Biološki fakultet, Univerzitet u Barceloni, Barcelona, Španija
Izvod
Kod Drosophila subobscura postoji samo jedna balansna linija (Va/Ba) za O-hromozom. Kod jedinki te linije u nekim situacijama nisu sprečene rekombinacije u jednom od segmenata O-hromozoma. Stoga je neophodna matematička transformacija (korekcija) da bi se unificirala sva ukrštanja kojima se utvrđuje alelizam letala. U radu se ističe značaj napisanog programa FORTRAN jezikom, koji omogućuje ovakvu transformaciju i koji je na raspolaganju da na zahtev bude poslat zainteresovanim stručnjacima.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 30, broj 1 (1998),
str: 41-50
© 1998 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.22
Originalni naučni rad
GENETIČKA DIVERGENCIJA U VISOKIM I PATULJASTIM GENOTIPOVIMA GRAŠKA (PISUM SATIVUM L.)
Sanjaj Kumar SINGH, S.B.L. SRIVARTAVA i P. SINGH
Odelenje za genetiku i oplemenjivanje biljaka Chandra Shekhar
Azad univerziteta za poljoprivredu i tehnologiju,
Kanpur – 208 002, Indija
Izvod
Uz pomoć komparativne procene genetičke divergence 20 visokih i 12 patuljastih tipova klasifikovano je u 11 odnosno šest grupa (klastera). Među visokim tipovima klasteri I, III i VI bili su najbrojniji sa po tri tipa u svakom klasteru, a klaster I je bio najveći među patuljastim tipovima sa četiri tipa. Način grupisanja u klasterima nije ukazivao na neophodnu vezu genetičke i geografske raznovrsnosti. Maksimalna distanca među klasterima zapažena je među klasterima VII i IX kod visokih tipova i među klasterima III i IV kod patuljastih tipova. Iz toga je zaključeno da bi program hibridizacije trebalo vršiti između tipova ovih klastera.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 30, broj 1 (1998),
str: 51-58
© 1998 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.827:632.937
Originalni naučni rad
OPLEMENJIVANJE VIŠNJE NA KVALITET I OTPORNOST PREMA BLUMERIELLA JAAPII (REHM.) V. ARG. I RHAGOLETIS CERASI L.
Radosav CEROVIĆ, Mihailo NIKOLIĆ i Slobodan MILENKOVIĆ
Institut za istraživanja u poljoprivredi "Srbija"
Centar za voćarstvo i vinogradarstvo, 32000 Čačak, Jugoslavija
Izvod
Na oplemenjivanju višnje u Centru za voćarstvo i vinogradarstvo u Čačku radi se više od trideset godina. Najvažniji ciljevi su dobijanje sorti kvalitetnijih plodova, dobrih pomološko-tehnoloških osobina (krupnog i sočnog ploda, željene boje soka, bogatog rastvorljivom suvom materijom, pogodnog za stonu upotrebu, preradu i mehanizovanu berbu) otpornih prema privredno najznačajnijim štetočinama i prouzrokovačima bolesti. U radu je korišćena planska hibridizacija biranjem roditeljskih parova među standardnim sortama višnje raširenim u proizvodnji u našim uslovima, kao i individualna selekcija najboljih jedinki. Selekcija na postavljene ciljeve vršena je u heterogenoj populaciji od 530 hibridnih sejanaca tri uzastopne godine od stupanja na rodnost. Ocenjivanje na otpornost prema pegavosti lišća i trešnjinoj muvi vršeno je u uslovima prirodnog zaražavanja bez primene pesticida. Odabrano je 15 perspektivnih hibrida sa željenim pomološko-tehnološkim osobinama i različitim stepenom otpornosti prema pegavosti lišća i trešnjinoj muvi. U ovoj grupi posebno se ističu hibridi III/23, IV/36 i XII/57. Poslednja dva hibrida poseduju izraženu otpornost prema Blumeriella jaapii (Rehm.) V. Arx.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 30, broj 1 (1998),
str: 59-68
© 1998 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.22
Originalni naučni rad
MULTIVARIJANTNA I ANALIZA METROGLIFA KOD LEPTIRASTOG PASULJA (Psophocarpus tetragonolobus L.)
S.P.SINGH i Sudhir SHUKLA
Nacionalni institut za botanička istraživanja, Lucknow-226001, Indija
Izvod
Izučavana je analiza metroglifa i genetička divergentnost za 10 karaktera kod 18 genotipova čistih linija dobijenih iz autohtonih i egzotičnih mešanih populacija leptirastog pasulja (Psophocarpus tetragonolobus L.). Prema metroglifnoj analizi sojevi mogu da budu grupisani u 7 morfoloških kompleksa koji se razlikuju jedan od drugoga, dok su genetički slični sojevi grupisani u 8 grupa na osnovu genetičke različitosti. Unutar-grupna udaljenost se kretala u rasponu od 0.00 do 55.14. Maksimalna među-grupna distanca je bila 259.31 između grupe IV i VIII, V i VIII (217.42) i VI i VIII (186.71). Generalno su grupe koje su imale visoke unutar-grupne vrednosti ispoljavale međusobne visoke među-grupne udaljenosti. Grupa VIII je bila jedinstvena po prisustvu jedinog ranostasnog i nisko-prinosnog soja ‘BRWS-118’, koji je pokazivao maksimalnu među-grupnu udaljenost od svih ostalih grupa. Diskutovana je uloga prirodne i veštačke selekcije kao uzroka divergencije i potvrđen je uticaj genetičke konstitucije soja na genetičku divergentnost za razliku od geografske. Diskutovan je plan oplemenjivanja u cilju razvijanja ranostasnih visoko prinosnih varijeteta.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 30, broj 1 (1998),
str: 69-76
© 1998 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.6:633.88
Originalni naučni rad
ANTIMUTAGENI POTENCIJAL ANTIOKSIDANATA IZ
ŽALFIJE (SALVIA OFFICINALIS L.)
Dragana MITIĆ, Branka VUKOVIĆ-GAČIĆ, Jelena KNEŽEVIĆ-VUKČEVIĆ, Zoltan ĐARMATI1, Ratko M. JANKOV2 i Draga SIMIĆ
Katedra za Mikrobiologiju, Biološki fakultet, Univerzitet u Beogradu,11000 Beograd,
1Tehnički fakultet "M.Pupin", 23000 Zrenjanin,
2Katedra za Biohemiju, Hemijski fakultet, Univerzitet u Beogradu,11000 Beograd Jugoslavija
Izvod
Glavni cilj istraživanja u novoj oblasti antimutageneze/antikancerogeneze je detekcija inhibitora ili modulatora genotoksičnih agenasa i utvrđivanje mehanizama njihovog delovanja, što bi omogućilo kreiranje strategija za prevenciju kancera i drugih genetičkih oboljenja.
Pošto je poznato da antioksidanti mogu da inhibiraju mutagenezu i kancerogenezu na različitim nivoima, istraživanja u ovom radu su bila usmerena ka uhodavanju i karakterizaciji bakterijskih test sistema koji bi omogućili detekciju antimutagenog efekta prirodnih antioksidanata iz biljnih ekstrakata.
Antimutageni potencijal antioksidanata koji se nalaze u različitim terpenoidnim frakcijama gajene i divlje žalfije (Salvia officinalis L.) testiran je na dva prokariotska test sistema: (i) Salmonella typhimurium TA98 soj (Ames-ov test) za detekciju indukovanih hisD3052®His+ reverzija; (ii) Escherichia coli K12 mutT soj, defektan u uklanjanju oksidativnih oštećenja na guaninu (8-oxo-G), za detekciju spontanih argE3®Arg+ reverzija. Soj TA98 je tretiran etidijum bromidom (EtBr) sa ili bez metaboličke aktivacije, i praćena je redukcija indukovanih reverzija u prisustvu frakcija žalfije. Za validaciju testa korišćen je butil-hidroksi toluen (BHT), antioksidant i inhibitor EtBr indukovane mutageneze.
Sve testirane frakcije su pokazale inhibiciju EtBr indukovane mutageneze. Najjači antimutageni efekat je pokazao re-ekstrakt gajene žalfije E2/5, koji sadrži najveći procenat rozmanol-9-etil etra, jednog od najjačih prirodnih antioksidanata. Ista frakcija je jedina dovela do značajne redukcije frekvence spontanih mutacija u mutT soju.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 30, broj 1 (1998),
str: 77-88
© 1998 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.21
Originalni naučni rad
KVANTITATIVNO-GENETIČKA VARIJABILNOST DUŽINE KRILA NA TRI TEMPERATURE U DVE POPULACIJE D.SUBOBSCURA
Marina STAMENKOVIĆ-RADAK,1,2 Tatijana TERZIĆ2, Goran ŽIVANOVIĆ2, and Marko ANĐELKOVIĆl2
lBiološki Fakultet, Univerzitet u Beogradu, Akademski trg 3, 11000 Beograd
2Odeljenje za Genetiku, Institut za biološka istraživanja, Univerzitet u Beogradu 29. novembra 142., 11000 Beograd, Jugoslavija
Izvod
Fenotipska plastičnost veličine krila kod Drosophila pokazuje međuvrsnu, međupopulacionu i unutarpopulacionu varijabilnost i posebno je izražena kada je temperatura promenljivi sredinski faktor. U ovom radu, u dve prirodne populacije D.subobscura, različite po hromozomskom inverzionom polimorfizmu i sa dva udaljena i ekološki različita staništa analizirana je genetička varijabilnost plastičnosti promene veličine krila na tri temperature razvića u laboratorijskim uslovima. Dobijeni rezultati pokazuju prisustvo varijabilnosti dužine krila u odnosu na tri temperature, kako između populacija tako i između polova, koja se razlikuje kroz generacije. Uzimajući da je fenotipska plastičnost genetički determinisana i da je veličina krila u korelaciji sa uspešnošću u parenju kod Drosophila, diskutovan je adaptivni značaj posmatranih pojava.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 30, broj 1 (1998),
str: 89-95
© 1998 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:17
Originalni naučni rad
KORELACIONI ODNOSI IZMEDJU ISPITIVANIH OSOBINA HS POTOMSTVA SINTETIČKE POPULACIJE KUKURUZA
Dragiša LOPANDIĆ
Institut za kukuruz "Zemun Polje",11080 Beograd-Zemun, Jugoslavija
Izvod
U cilju proučavanja genetičkih i fenotipskih korelacija, izvršeno je ukrštanje biljaka sintetika ZPSyn1C0 sa testerom (A632 x A634). Tokom ispitivanja praćene su sledeće osobine: prinos zrna, procenat vlage u zrnu, procenat poleglih i slomljenih biljaka, visina biljke do vrha metlice i visina biljke do osnove gornjeg klipa.
Vrlo značajne i srednje jake korelacije postojale su između sadržaja vode u zrnu i procenta poleglih i slomljenih biljaka, kao i između visine biljke do osnove gornjeg klipa i prinosa zrna. Najjače korelacione veze izražene preko genetičkih i fenotipskih koeficijenata korelacije, utvrđene su između visine biljke do vrha metlice i visine biljke do osnove gornjeg klipa (rg = 0.829; rf = 0.806). Kod populacije ZPSyn2C0 najbolje rezultate u povećanju nivoa prinosa treba očekivati pri direktnoj selekciji na sam prinos zrna.