GENETIKA, Vol. 43, broj 2 (2011)
Bogoljub ZEČEVIĆ, Radiša ĐORĐEVIĆ, Ahmet BALKAYA, Jelena DAMNJANOVIĆ, Mladen ĐORĐEVIĆ i Ana VUJOŠEVIĆ
UTICAJA GERMPLAZME RODITELJA NA OSOBINE PLODA F1, F2 I F3 GENERACIJE PAPRIKE (Capsicum annuum L.) [Izvod] [Rad]
Svetlana BALEŠEVIĆ-TUBIĆ, Vuk ĐORĐEVIĆ, Jegor MILADINOVIĆ, Vojin ĐUKIĆ i Mladen TATIĆ
sTABILNOST HEMIJSKOG SASTAVA semena SOJE [Izvod] [Rad]
UTICAJ GENOTIPA I PREDSETVENOG ĐUBRENJA NA PRINOS BAŠTENSKOG GRAŠKA [Izvod] [Rad]
Dursun EŞIYOK ,M. KADRI BOZOKALFA i Tansel KAYGISIZ AŞÇIOĞUL
VARIJABILNOST, NASLEDNOST I ANALIYA ASOCIJACIJE OSOBINA BILJAKA KOD SWISS CHARD (Beta vulgaris, subsp. cicla) [Izvod] [Rad] [Rad (str 247)] [Rad (str 248)]
PATH ANALIZA PRODUKTIVNIH OSOBINA VRSTA RODA SORGHUM [Izvod] [Rad]
Ana NIKOLIĆ, Violeta ANDJELKOVIĆ, Dejan DODIG, Dragana IGNJATOVIĆ-MICIĆ
IDENTIFIKACIJA LOKUSA ZA KVANTITATIVNA SVOJSTVA KOD KUKURUZA U USLOVIMA SUŠE: PRINOS I MORFOLOŠKA SVOJSTVA [Izvod] [Rad] [Rad (str 268)]
Jan BOĆANSKI, Aleksandra NASTASIĆ, Dušan STANISAVLJEVIĆ, Zorana SREĆKOV, Bojan MITROVIĆ, Sanja TRESKIĆ, Mirjana VUKOSAVLJEV
ANALIZA NS INBRED LINIJA KUKURUZA [Izvod] [Rad]
Dragan LONČAR
VERODOSTOJNOST KOMBINOVANOG TESTA U PRENATALNOJ DIJAGNOSTICI [Izvod] [Rad]
Nada Hladni, Dragan Škorić, Marija Kraljević-Balalić, Siniša Jocić i Nenad Dušanić
Linija x tester Analiza za komponente prinosa semena suncokreta i njihove korelacije sa prinosom semena (Helianthus annuus L.) [Izvod] [Rad]
ODNOS MEĐU GENOTIPOVIMA AMERIČKE CRNE TOPOLE PREMA OSOBINAMA RANOG OŽILJAVANJA [Izvod] [Rad]
Víctor M. SALCEDA
RELATIVNA UČESTALOST INVERZIJE “ ODNOS POLOVA“ U PRIRODNOJ POPULACIJI Drosophila pseudoobscura IZ MEKSIKA [Izvod] [Rad]
Evica MRATINIĆ i Milica FOTIRIĆ AKŠIĆ
PROUČAVANJE GENETIČKIH RESURSA JABUKE (Malus sp.) MULTIVARIJACIONOM ANALIZOM [Izvod] [Rad]
Jelena Srdić, Zorica Pajić, Milomir Filipović, Mliosav Babić i Mile SEČANSKI
NASLEĐIVANJE PRINOSA KLIPA I NJEGOVIH KOMPONENTI KOD KUKURUZA ŠEĆERCA (Zea mays L. saccharat) [Izvod] [Rad]
Novo PRŽULJ i Vojislava MOMČILOVIĆ
ANALIZA VEGETATIVNOG PERIODA I PERIODA NALIVANJA ZRNA
KOD OZIME PŠENICE HIJERARHIJSKIM MODELOM VIŠESTRUKE REGRESIJE
I. VEGETATIVNI PERIOD [Izvod] [Rad]
Svetlana VOJVODIĆ i Dušica ADEMOVIĆ-SAZDANIĆ
HLA ANTIGENI II KLASE I PREDISPOZICIJA ZA LEUKEMIJE I MIJELODISPLAZNI SINDROM [Izvod] [Rad]
Valentina ĐORĐEVIĆ, Iva PRUNER, Ljiljana RAKIĆEVIĆ, Mirjana KOVAČ, Danijela MIKOVIĆ, Predrag MILJIĆ, Nebojša ANTONIJEVIĆ i Dragica RADOJKOVIĆ
UTACIJE FV LEIDEN, FII G20210A I MTHFR C677T KAO FAKTORI RIZIKA ZA NASTANAK TROMBOZE DUBOKIH VENA GORNJIH I DONJIH EKSTREMITETA [Izvod] [Rad]
Slađana ŽILIĆ, Dejan DODIG, Marija MILAŠINOVIĆ ŠEREMEŠIĆ,Vesna KANDIĆ, Marija KOSTADINOVIĆ, Slaven PRODANOVIĆ and Đorđe SAVIĆ
POREĐNJE SITNOZRNIH ŽITARICA PREMA SADRŽAJU DIJETALNIH VLAKANA I PROTEINA [Izvod] [Rad]
Sanja RADIČEVIĆ, Radosav CEROVIĆ, Slađana MARIĆ, Milena ĐORĐEVIĆ
VREME CVETANJA I GRUPE INKOMPATIBILNOSTI – SORTNA KOMPOZICIJA U KOMERCIJALNIM ZASADIMA TREŠNJE (Prunus avium L.) [Izvod] [Rad]
Vera LAVADINOVIĆ, Zoran MILETIĆ, Vasilije ISAJEV, Milun KRSTĆ
VARIJABILNOST SADRŽAJA AZOTA U ČETINAMA PROVENIJENCIJA DUGLAZIJE (Pseudotsuga menziesii Mir / Franco) [Izvod] [Rad]
Biljana GORJANOVIĆ, Milka BRDAR-JOKANOVIĆ i Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ
FENOTIPSKA VARIJABILNOST GENOTIPOVA HLEBNE PŠENICE ZA ŽETVENI INDEKS AZOTA [Izvod] [Rad]
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, bro2 (2011), str: 209-216
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633.842
Originalni naučni rad
UTICAJA GERMPLAZME RODITELJA NA OSOBINE PLODA F1, F2 I F3 GENERACIJE PAPRIKE (Capsicum annuum L.)
Bogoljub ZEČEVIĆ1, Radiša ĐORĐEVIĆ1, Ahmet BALKAYA2, Jelena DAMNJANOVIĆ1, Mladen ĐORĐEVIĆ1 i Ana VUJOŠEVIĆ3
1Institut za povrtarstvo Smederevska Palanka
2Ondokuz Mayis University, Faculty of Agriculture. Kurupelit – Samsun. Turkey
3Poljoprivredni fakultet Beograd - Zemun
Izvod
Cilj istraživanja bio je određivanje genetičkih vrednosti za širinu i dužinu ploda F1 i F2 generacije dialelno ukrštenih genotipova paprike, kao i ocena efekata primene pedigree i bulk metoda selekcije kod F3 hibridnih populacija. Hibridne populacije su formirane od ukrštanja divergentnih genotipova iz različitih varijeteta Capsicum annuum L. Ispitivanja roditeljskih linija i F1 generacije trajala su tri godine, eksperimenti sa F2 generacijom dve godine, dok je analiza rezultata za hibridne populacije F3 generacije urađena na osnovu podataka jednogodišnjeg ogleda. Sagledavajući sve kombinacije ukrštanja ocenjeno je da je efekat heterozisa u F1 generaciji za ispitivane osobine bio veoma mali. Genetička analiza F2 generacije pokazala je da se proučavane osobine nasleđuju parcijalnom dominacijom. U F3 generaciji hibridne populacije nastale primenom pedigree metoda selekcije ocenjene su kao oplemenjivački vrednije, po osnovu svih osobina, u odnosu na hibridne populacije dobijene modifikovanom bulk metodom.
Autor za kontakt: Bogoljub Zečević, Institute for Vegetable Crops, Karađorđeva 71, 11420 Smederevska Palanka; tel.: 026317170, fax: 026317785;
e-mail:bogoljub.zecevic@gmail.com
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2(2011),
str: 217 -227
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633.34
Originlani naučni rad
sTABILNOST HEMIJSKOG SASTAVA semena SOJE
Svetlana BALEŠEVIĆ-TUBIĆ, Vuk ĐORĐEVIĆ, Jegor MILADINOVIĆ,
Vojin ĐUKIĆ i Mladen TATIĆ
Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad. Srbija
Izvod
Ispitivanja stabilnosti hemijskog sastava zrna soje sprovedena su na 13 genotipova soje, šest lokaliteta, tokom šest godina, korišćenjem linearnog modela. Usled heterogenosti uslova uspevanja, svi lokaliteti/godine podeljeni su u dve grupe, u zavisnosti od prinosa. Stabilnost sadržaja proteina u semenu razlikovala se u zavisnosti od visine prinosa, dok kod prosečnih vrednosti nisu zabeležene veće razlike. Nasuprot tome, stabilnost sadržaja ulja u semenu nije se značajnije razlikovala u zavisnosti od prinosa, dok je prosečan sadržaj ulja bio veći na lokalitetima/godinama kada su zabeleženi niži prinosi soje. Uslovi spoljašnje sredine utiču na korelaciju između sadržaja ulja i proteina. Negativna korelacija između sadržaja ulja i proteina uočena je samo pri visokim prinosima, dok pri niskim prinosima ova negativna veza nije dobijena.
Autor za kontakt: Svetlana Balešević Tubić, Institute of field and vegetable crops, Maksima Gorkog 30, 21000 Novi Sad. Phone/fax +381214898488, e-mail: svetlana.tubic@ifvcns.ns.ac.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2011), str: 229 - 238
© 2011 Društvo genetičara
Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:631.52
Originalni naučni rad
UTICAJ GENOTIPA I PREDSETVENOG ĐUBRENJA NA
PRINOS BAŠTENSKOG GRAŠKA
Gordana DOZET, Jelena BOŠKOVIĆ, Tamara GALONJACOGHILL, Veselinka ZEČEVIĆ,
Gorica CVIJANOVIĆ, Dragan JOVIĆEVIĆ i Vojin ĐUKIĆ
1 Megatrend univerzitet, Fakultet za biofarming, Bačka Topola, Srbija
2 Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija
Izvod
U dvogodišnjem istraživanju ispitivan je uticaj predsetvenog đubrenja u tri različite varijante na rast i razviće kod baštenskog graška (Pisum sativum L.). U radu je korišćeno 5 genotipova graška, od kojih su 3 stvorena na Institutu za ratarstvo i povrtarstvo u Novom Sadu, a 2 su holandskog porekla. Cilj je bio da se ustanovi u kojoj meri različiti genotipovi i kompleksno đubrivo NPK utiče na prinos po biljci kod konzumnog graška. Prosečan prinos po biljci za obe istraživane godine iznosio je 16.86 g. Uticaj genotipa graška na prinos zrna po biljci bio je na nivou statističke značajnosti (p<0.01). Sorta Tamish imala je vrlo značajno manji prinos u obe istraživačke godine u poređenju sa ostalim ispitivanim genotipovima, izuzev u odnosu na sortu Danube u 2007. godini. Nije zabeležena pravilnost kod uticaja predsetvenog đubrenja graška na prinos zrna po biljci. Regresiona analiza kod ispitivanih genotipova graška pokazala je da sa povećanjem primenjenog komplesnog đubriva dolazi do neznatnog smanjenja prinosa po biljci. Prinos zrna po biljci bio je u visoko pozitivnoj korelaciji (p<0.01) sa komponentama prinosa, kao i sa dužinom stabljike. Broj mahuna je u jakoj korelaciji sa brojem zrna i masom mahuna. Broj zrna i apsolutna masa su u visoko statistički značajnoj korelaciji sa masom mahuna.
Autor za kontakt: Gordana Dozet, Megatrend University Belgrade, Faculty of Biofarming, Maršala Tita 39, Bačka Topola, Serbia, phone + 381 24 718515, e-mail: gdozet@biofarming.edu.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2011), str: 239 -252
© 2011 Društvo genetičara
Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC575:633.63
Originalni naučni rad
VARIJABILNOST, NASLEDNOST I ANALIYA ASOCIJACIJE OSOBINA BILJAKA KOD SWISS CHARD (Beta vulgaris, subsp. cicla)
Dursun EŞIYOK ,M. KADRI BOZOKALFA i Tansel KAYGISIZ AŞÇIOĞUL
Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Ege University, İzmir, Turkey
Izvod
Oplemenjivači biljaka su velikim delom zainteresovani za poboljšanje željene osobine vezane za genetičku strukturu glavnih osobina i njihovu međuzavisnost. Genetička varijabilnost i asocijacija osobina su od primarnog značaja i obezbeđuju ključni doprinos uspešnom programu oplemenjivanja. U radu su prikazana istraživanja genetičke varijabilnosti,, fenotipska i genotipska korelacija više agronomskih osobina kod 54 genotipa šećerne repe. Analizom varijanse utvrđeno je značajno variranje, a fenotipski koeficijent variranja (PCV) je imao veći raspon od genotipskog koeficijenta variranja (GCV) za sve agronomske osobine. Za dužinu i širinu lamine, debljinu i širinu petiole, boju i sadržaj suve materije u listu su utvrđene šire magnitude variranja naslednih osobina sa visokom genetičkom prednošću. Utvrđen viši genotipski koeficijent u odnosu na fenotipski ukazuje na nizak efekat spoljne sredine na ispitivane osobine. Utvrđena je pozitivna korelacija između dužine petiole, dužine i širine lamine, debljine i širine petiole što doprinosi ukupnom prinosu ispitivanog genotipa šećerne repe
Autor za kontakt: M. Kadri Bozokalfa, Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Ege University, Bornova 35100 İzmir, Turkey, tel & fax: +90 232 3881865,
e-mail: mehmet.kadri.bozokalfa@ege.edu.tr
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2011), str: 253 -262
© 2011 Društvo genetičara
Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:630
Originalni naučni rad
PATH ANALIZA PRODUKTIVNIH OSOBINA VRSTA RODA SORGHUM
Jela IKANOVIC1, Djordje GLAMOCLIJA1, Radojka MALETIC1, Vera POPOVIC2, Dejan SOKOLOVIĆ3, Marija SPASIC1, Sveto RAKIC1
1Poljoprivredni fakultet, Beograd, Srbija
2 Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija
3 Institut za krmno bilje, Kruševac, Srbija
Izvod
Predmet istraživanja ove studije su fenotipski koeficijenti korelacije tri vrste roda Sorghum, i to krmni sirak S. bicolor Moench. (genotip NS-Džin), sudanska trava S. sudanense L. (genotip Zora) i interspecies hibrid S. bicolor x S. sudanense (genotip Siloking). Analize su urađene na uzorcima biljnog materijala iz prvog otkosa kada su biljke bile u početku faze metličenja. Proučavane su sledeće morfološke osobine: visina biljke, broj listova po biljci, masa listova na stablu i prosečna masa stabla i analiziran je njihov direktan i indirektan uticaj na zavisno promenljivu prinos zelene biomase za koju su izračunati path koeficijenti. Ovom metodom moguće je kvalitetnije i potpunije sagledati odnose koji postoje između proučavanih osobina, preciznije ustanoviti uzročno-posledične veze između njih i razdvojiti direktne i indirektne efekte jedne osobine na zavisno promenjivu osobinu, u ovom slučaju prinos biomase. Analizom fenotipskih koeficijenata uočavaju se razlike u direktnom i indirektnom delovanju nekih pokazatelja na zavisno promenljivu. Najveću vrednost visine stabla imala je sudanska trava (2.281 m), kao i broj listova po biljci (7.917). Najveća masa listova po biljci bila je u krmnog sirka (49.05 g), a najveću prosečnu masu stabla imale su biljke interspecies hibrida (80.798 g). Variranja ovih morfoloških pokazatelja po vrstama bila su signifikantna i vrlo signifikantna.
Morfološke osobine, visina i masa stabla značajno su uticali na prinos zelene biomase sirkova. Broj listova, kao i njihov udeo u ukupnoj biomasi ispoljio je negativan uticaj na prinos. Genotipovi su se po morfološkim i proizvodnim osobinama značajno razlikovali. Najmanji prinos zelene biomase imala je sudanska trava. Značajno povećanje prinosa bilo je u genotipova krmnog sirka i interspecijes hibrida.
Autor za kontakt: Jela Ikanovic, Faculty of Agriculture, Belgrade,tel: +381 11 2615 315; e-mail: jela@agif.bg.ac.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj2 (2011), str: 263 -276
© 2011 Društvo genetičara
Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633.15
Originlani naučni rad
LOKUSA ZA KVANTITATIVNA SVOJSTVA KOD KUKURUZA U USLOVIMA SUŠE: PRINOS I MORFOLOŠKA SVOJSTVA
Ana NIKOLIĆ, Violeta ANDJELKOVIĆ, Dejan DODIG, Dragana IGNJATOVIĆ-MICIĆ
Institut za kukuruz „Zemun Polje“, Belgrade, Srbija
Izvod
Suša je jedan od najznačajnijih faktora koji utiče na smanjenje prinosa. Mapiranje lokusa za kvantitativna svojstva (QTL) koja kontrolišu prinos i vezane agronomske osobine daju uvid u genetičku osnovu odgovora biljke na stres suše i omogućavaju stvaranje tolerantnih genotipova. Lokusi za kvantitativna svojstva vezani za prinos, širinu lista, visinu biljke, visinu biljke do klipa, broj listova, broj grana metlice i dužinu metlice identifikovani su primenom composite interval mapping metode. Detektovano je ukupno 43 QTL-a, na svim izuzev na 9 hromozomu. Fenotipska varijabilnost za ova svojstva bila je u opsegu od 20.99 to 87.24%. Identifikovani su genomski regioni vezani za dva ili više svojstva, i istovremeno je kod njih detektovana visoka fenotipska korelacija, što ukazuje na postojanje plejotropnih ili epistatičkih interakcija između QTL-ova.
Autor za kontakt: Ana Nikolić, Maize Research Institute „Zemun Polje“, S. Bajića 1, 11185 Belgrade, Serbia,e-mail: anikolic@mrizp.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2011),
str: 277 -284
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633.15
Originani naučni rad
ANALIZA NS INBRED LINIJA KUKURUZA
Jan BOĆANSKI1, Aleksandra NASTASIĆ2, Dušan STANISAVLJEVIĆ2, Zorana SREĆKOV1, Bojan MITROVIĆ2, Sanja TRESKIĆ2, Mirjana VUKOSAVLJEV3
1 Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija
2 Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija
3WUR, Wageningen, Holandija
Izvod
Određivanje kombinacionih sposobnosti roditeljskih inbred linija, radi iskorištavanja heterozisa, je od suštinske važnosti. Najčešće korišćen metod je dialelna analiza. Pored konvencionalnih metoda dialelne analize za procenu kombinacionih sposobnosti, u poslednje vreme prisutan je i novi pristup analize kombinacionih sposobnosti. U ovom radu smo proučavali kombinacione sposobnosti za prinos zrna u setu genotipova dobijenih dialelnim sistemom ukrštanja šest linija. Pored primene konvencionalne metode analize po Griffingu, korišten je i biplot pristup za sagledavanje podataka. Upoređujući vrednosti OKS dobijenih biplot analizom i primenom Griffing-ovog metoda, dobijeni su slični rezultati, sa izuzetkom NS L 1051 i NS L 1000 čiji su rangovi zamenjeni. Biplot analiza omogućava i procenu PKS samih roditeljskih linija. Najveća vrednost PKS zapažena je kod linije B73D, a zatim slede: NS L 1051, NS L 1001, Mo17Ht, N152 i NS L 1000. Biplot analiza takođe omogućava i procenu najboljih ukrštanja. Inbred linija B73D pokazala je najbolje rezultate u ukrštanju sa linijama Mo17Ht, NS L 1051 i N152, N152 sa NS L 1001 i NS L 1000, dok se linija NS L 1051 najbolje kombinuje sa testerom B73D.
Autor za kontakt: Jan Boćanski, Faculty of Agriculture, Novi Sad, Serbia
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2011),
str: 285 -296
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575
Originani naučni rad
VERODOSTOJNOST KOMBINOVANOG TESTA U PRENATALNOJ DIJAGNOSTICI
Dragan LONČAR
Klinika za Ginekologiju i akušerstvo, Klinički centar Kragujevac, Srbija
Izvod
Kongenitаlne аnomаlije su uzrok perinаtаlne smrti u 20-25% slučаjevа, dok se 3% dece rodi sа većom ili mаnjom mаlformаcijom. Cilj rada je bio da se ispita prediktivna vrednost i odredi odnos verodostojnosti rezultаtа kombinovаnog testа. Od 317 ispitanih trudnica imаli smo šesnaest (5.05%) trudnica sa patološkim rezultatom kariotipa nakon amniocenteze i to: devet (2.84%) trudnicа sа numeričkim аberаcijаmа fetusа i sedam (2.21%) trudnica sa strukturnim aberacijama kod fetusa. Pri određivanju ultrasonografskih parametara kombinovanog testa koristili smo standarde Fondacije za fetalnu medicinu. Kvаntitаtivnа određivаnjа Free β HCG i PAPP-A vršili smo iz venske krvi pаcijentkinjа primenom komercijаlnih testovа firme DPS-USA. Testovi se zаsnivаju nа аnаlitičkom principu imunohemiluminiscencije i reаlizovаni su upotrebom аutomаtskog аnаlizаtorа IMMULITE 2000. Proizvođаč аnаlizаtorа je tаkođe firmа DPC-USA. Senzitivnost testа je 94%, specifičnost 99%. Pozitivni fаktor verovаtnoće [likelihood ratio test (LR +)] iznosi 94.00, а negаtivni fаktor verovаtnoće [likelihood ratio test (LR-)] 0.06. Pretest verovаtnoćа dа trudnicа nosi plod sа hromozomskom аbnormаlnošću je 1:250 ili 0.004. Posttest šаnsа nаkon kombinovаnog testа dа se ovа аbnormаlnost otkrije je 0.3760, а verovаtnoćа istog dešаvаnjа je 0.2732 pod uslovom dа je rezultаt testа pozitivаn. Rezultаt nаšeg istrаživаnjа potvrđuje oprаvdаnost upotrebe kombinovanog testa u svаkodnevnoj kliničkoj prаksi obzirom dа se odds rate posttestа (posttest šansa) u slučаju pozitivnog skriningа povećаvа višestruko (skoro 90 putа), a verovatnoća otkrivanja hromozomske abnormalnosti oko 70 puta. Kombinovаni skrining test аko se metodološki isprаvno upotrebljаvа imа visoku prediktivnu vrednost u otkrivаnju urođenih fetаlnih аnomаlijа.
Autor za kontakt: Dragan Lončar,Gynecology and Obstetrics Clinic, Clinical Center Kragujevac,Vojislava Kalanovića 1A /3, 34000 Kragujevac, SerbiaPhone: +381 64 616 8999; fax: + 38134365424,email: drloncar@sezampro.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2011),
str: 297-306
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633
Originani naučni rad
Linija x tester Analiza za komponente prinosa semena suncokreta i njihove korelacije sa prinosom semena (Helianthus annuus L.)
Nada Hladni1, Dragan Škorić2, Marija Kraljević-Balalić3,
Siniša Jocić1 i Nenad Dušanić1
1Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija
2Srpska akademija nauka i umetnosti, Odeljenje Novi Sad, Srbija
3Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija
Izvod
Stvaranje novih hibrida suncokreta sa visokim genetskim potencijalom za prinos semena na osnovu interspecijes hibridizacije zahteva posedovanje informacija o načinu nasleđivanja i kombinacionim sposobnostima stvorenih inbred linija za ukupan broj semena po glavi i masu 100 semena. Pored ovoga, istraživanja međuzavisnosti komponenti prinosa i prinosa semena omogućavaju definisanjae svojstava koja imaju najveći uticaj na formiranje prinosa.
Pronađene su značajne razlike između A linija, Rf testera i njihovih F1 hibrida u ukupnom broju semena po glavi i masi od 100 semena. Analizom varijanse kombinacionih sposobnosti uočene su visoko značajne razlike za OKS i PKS. Visoko značajnu pozitivnu vrednost OKS pokazala je A-linija NS-GS-5 za obe ispitivane osobine. Hibrid NS-GS-5xRHA-R-PL-2/1 ima visoko značajnu vrednost PKS za ukupan broj semena po glavi i masu 100 semena. Glavnu ulogu u nasleđivanju ukupnog broja semena po glavi i mase 100 semena igra neaditivna komponenta genetske varijanse, što je potvrđeno odnosom OKS/PKS u F1 generaciji koji je manji od 1 (0.11, 0.24). Najveći prosečan doprinos u ekspresiji ukupnog broja semena po glavi (55.8%) imali su Rf testeri, dok je za masu od 100 semena mnogo važniji doprinos A-linija (70.6%). Jaka pozitivna međuzavisnost utvrđena je između prinosa semena i ukupnog broja semena po glavi (0.376*) i vrlo jaka pozitivna međuzavisnost utvrđena je između prinosa semena i mase 100 semena (0.823**). Ova istraživanja mogu biti značajna za stvaranje novih visoko prinosnih hibrida suncokreta na bazi interspecijes hibridizacije.
Autor za kontakt: Nada Hladni, Institute of Field and Vegetable Crops, Maksima Gorkog 30, 21000 Novi Sad, e-mail: nada.hladni@ifvcns.ns.ac.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2010), str: 307 - 320
© 2011 Društvo genetičara
Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:630
Originani naučni rad
ODNOS MEĐU GENOTIPOVIMA AMERIČKE CRNE TOPOLE PREMA OSOBINAMA RANOG OŽILJAVANJA
Branislav KOVAČEVIĆ1, Sasa ORLOVIĆ1, Mile IVANOVIĆ2,
Katarina ČOBANOVIĆ3, Emilija NIKOLIĆ-ĐORIĆ3, Marina KATANIĆ1, Vladislava GALOVIĆ1
1Institut za nizijsko šumarstvo i životnu sredinu, Novi Sad, Srbija
2Naučni institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija
3Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija
Izvod
Odnos između dvanaest genotipova američke crne topole (Populus deltoides Bartr.) su analizirane na osnovu šesnaest svojstava ranog ožiljavanja i preživljavanja rezncnica. Analiza glavnih komponenata (PCA) i analiza grupisanja su korišćene na podacima koji su bili standardizovani uobičajenom standardizacijom jednim alternativnim načinom standardizacije. Alternativni način standardizacije (standardizacija standardnom devijacijom unutar genotipa umesto standardnom devijacinom sredina genotipova) je korišćen kako bi se naglasio doprinos genotipa efektu razlika među genotipovima na ukupno variranje. Nakon oba načina standardizacije prva glavna komponenta je imala visoku korelaciju sa većinom svojstava ožiljavanja i preživljavanjem reznica, dok je druga bila uglavnom u vezi sa osobinama formiranja korena na donjem rezu reznice (korenovi rane). Tri genotipoa koji imaju problema sa ožiljavanjem (S6-7, S1-3, 129/81) su se jasno odvojila od stalih genotipova, i po analizi glavnih komponenata i po analizi grupisanja. Postojala je izvesna razlika u grupisanju genotipova koji se dobro ožiljavaju (B-229 and PE19/66) između ispitivanih načina standardizacije.
Autor za kontakt: Branislav Kovačević,Institute for lowland forestry and environment ,University of Novi Sad, Antona Čehova 13,21000 Novi Sad,Serbia,e-mail: branek@uns.ac.rs, tel./fFax +381 540 383
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2011),
str: 321 - 329
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575
Originani naučni rad
RELATIVNA UČESTALOST INVERZIJE “ ODNOS POLOVA“ U PRIRODNOJ POPULACIJI Drosophila pseudoobscura IZ MEKSIKA
Víctor M. SALCEDA
Odelenje biologije, Institut za nuklearna istraživanja, México
Izvod
Odnos polova (proporcija mužjaka) u biološkoj vrsti zavisi od nedovoljno objašnjenih mehanizama determinacije pola. Kod vrste Drosophila pol je determinisan proporcijom X hromozoma prema autosomima. Smanjenje odnosa mužjaka prema ženkama, poznato kao odnos polova, je karakteristika nekoliko Drosophila vrsta i u odnosu je sa inverzijom u polnom hromozomu takozvanog “sex-ratio “ (SR) uslova. U radu su prikazani rezultaati ispitivanja prisustvA ovih inverzija kod nekoliko populacija Drosophila pseudoobscura u Meksiku. Formirane su kolekcije vrsta Nevado de Colima, Col.,Valparaíso, Zac., Zirahuén, Mich., Tulancingo, Hgo i Amecameca. Meksičke populacije su sakupljane u prirodnim uslovima i u laboratoriji su utvrđene individualne kulture svake ženke. U potomstvu su iz larvi koje su se pojavile izolovane pljuvačne žlezde iz svake pojedinačne larve svake kulture, bojene rastvorom aceto-orseina. Određen je genotip koji je odgovarao trećem i polnom hromozomu i izračunata njihova relativna učestalost. Odgovarajuća učestalost “sex -ratio“ inverzija u analiziranim lokalitetima su: Nevado de Colima 21.8 %, Valparaiso 18.8 %, Zirahuén 11.4 %, Tulancingo 6.8 % i Amecameca 6.8 %. Očigledno prisutna je distribucija u pravcu istok – zapad u ispitivanim populacijama. Relativne učestalosti u trećem hromozomu su evidentirane i odnos između trećeg i inverzija u X - hromozomu je ispitivan.
U radu su diskutovana slična ispitivanja kod drugih Drosophila vrsta.
Autor za kontakt: Víctor M. Salceda, Departamento de Biología, Instituto Nacional de Investigaciones Nucleares, Carretera México-Toluca S/N,La Marquesa, Ocoyoacac,México C.P. 52750, victor.salceda@inin.gob.mx
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2011),
str: 331 -340
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:634.11
Originani naučni rad
PROUČAVANJE GENETIČKIH RESURSA JABUKE (Malus sp.)
MULTIVARIJACIONOM ANALIZOM
Evica MRATINIĆ i Milica FOTIRIĆ AKŠIĆ
Poljoprivredni fakultet, Beograd – Zemun, Srbija
Izvod
Dve vrste rđe, Melampsora larici populina i Melampsora medusae se sreću u svim regionima gajenja topola u svetu. M. larici populina je nativna vrsta za Evroaziju dok je M. medusae endemska vrsta istočnih Sjedinjenih država na Populus deltoides vrstama. Rđe na lišću topola (Melampsora spp.) su široko rasprostranjena oboljenja i u našoj zemlji i mogu da prouzrokuju značajne probleme u njihovom gajenju. Prevalentna vrsta u našem regionu gajenja je M. Larici populina. Ovim radom su započeta istraživanja populacionog sastava, odnosno kvalitativnog učešća Melampsora vrsta u populacijama hibridnih potomstava crnih topola korišćenjem molekularnih metoda. Korišćenjem 5 SSR markera rezultati su pokazali da je M. larici populina prisutna kod tri ispitivana klona dok je kod klona I-214 zabeleženo prisustvo druge vrste prouzrokovača rđe, neuobičajeno za naše gajeno područje, M. medusae.
Autor za kontakt: Milica Fotirić Akšić, Faculty of Agriculture, Nemanjina 6, 11080 Belgrade-Zemun, Serbia, phone: ++ 381 64 2612710, fax: ++ 381 11 2199 805, e-mail: fotiric@agrif.bg.ac.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2(2011), str: 341 – 348
© 2011 Društvo genetičara
Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633.15
Originalni naučni rad
NASLEĐIVANJE PRINOSA KLIPA I NJEGOVIH KOMPONENTI KOD KUKURUZA ŠEĆERCA (Zea mays L. saccharat)
Jelena Srdić, Zorica Pajić, Milomir Filipović, Mliosav Babić
i Mile SEČANSKI
Institut za kukuruz “Zemun Polje”, Beograd, Srbija
Izvod
Kukuruz šećerac predstavlja mutaciju kukuruza standardnog kvaliteta zrna, kod koga dolazi do povećanog nakupljanja šećera i u vodi rastvorljivih polisaharda, što njegovom zrnu obezbeđuje specifičan ukus i teksturu. S obzirom da se koristi u mlečnoj fazi razvoja endosperma, kvalitet i izgled klipa i zrna kukuruza šećerca podjednako su važni kao i sam prinos.
U ovom radu proučavane su kombinacione sposobnosti šest samooplodnih linija kukuruza šećeca i način nasleđivanja prinosa klipa i komponenti prinosa, kao što su broj redova zrna i dužina klipa, metodom dialelne analize. Ananliza varijanse kombinacionih sposobnosti je pokazala visoko značajne vrednosti (p<0.01) opštih (GCA) i posebnih (PCA) kombinacionih sposobnosti za sve posmatrane osobine. Neaditivno delovanje gena bilo je značajnije za osobine prinos klipa i dužinu klipa, dok je aditivno delovanje gena bilo odlučujuće za ekspresiju broja redova zrna. Analiza komponenti genetičke varijanse bila je u saglasnosti sa razultatima ANOVA-e kombinacionih spososbnosti. Način nasleđivanja broja redova zrna bila je parcijalna dominacija, dok je za prinos klipa i dužinu klipa to bila superdominacija.
Samooplodna linija L4 je posmatrajući vrednosti OKS za prinos klipa i broj redova zrna, kao i vrednosti PKS hibridnih kombinacija čija je bila komponenta, ocenjena kao najperspektivnija u daljem procesu oplemenjivanja kukuruza šećerca.
Autor za kontakt: Jelena Srdić, Maize Research Institute, Slobodana Bajića 1, 11185 Zemun-Belgrade, Serbia, Phone: 011/3756-704, e-mail: jsrdic@mrizp.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2(2011),
str: 349 - 359
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633.15
Originlani naučni rad
ANALIZA VEGETATIVNOG PERIODA I PERIODA
NALIVANJA ZRNA KOD OZIME PŠENICE HIJERARHIJSKIM MODELOM VIŠESTRUKE REGRESIJE.
I. VEGETATIVNI PERIOD
Novo PRŽULJ i Vojislava MOMČILOVIĆ
Institute of Field and Vegetable Crops, Novi Sad, Serbia
Izvod
Modelovanje rasta biljke matematičkim funkcijama važno je za razumevanje razvoja i rasta biljaka. Većina modela akumulacije suve materije kod strnih žita simuliraju period nalivanja zrna, dok je malo pažnje posvećeno matematičkoj simulaciji perioda do cvetanja. Cilj ovog istraživanja bio je da se odredi najprikladnija funkcija za simuliranje akumulacije suve materije do cvetanja ozime pšenice hijerarhijskim modelom višestruke regresije (stepwise polynomial regression). U istraživanju je korišćena srednje rana sorta Pobeda. Hijerarhijski model korišćen je za analizu petogodišnjih rezultata. Iako procedura zahteva primenu polinoma sa najvišim odgovarajućim stepenom, predlažemo da se koristi niži stepen, koji ipak adekvatno opisuje proces nakupljanja suve materije do cvetanja. Može se zaključiti da kvadratna regresija opisuje na prihvalji način proces nakupljanja suve materije do cvetanja ozime pšenice.
Autor za kontakt: Novo Pržulj, Institute of Field and Vegetable Crops, Maksima Gorkog 30, 21000 Novi Sad, Serbia, e-mail: novo.przulj@ifvcns.ns.ac.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2(2011),
str: 361 - 370
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575
Originalni naučni rad
HLA ANTIGENI II KLASE I PREDISPOZICIJA ZA LEUKEMIJE
I MIJELODISPLAZNI SINDROM
Svetlana VOJVODIĆ i Dušica ADEMOVIĆ-SAZDANIĆ
Zavod za transfuziju krvi Vojvodine, Novi Sad, Srbija
Izvod
Uslovi spoljne sredine i genetski faktori imaju uzajamnu ulogu u razvoju akutnih i hroničnih leukemija. HLA antigeni se smatraju mogućim genetskim faktorom rizika. Clij ovog rada je utvrđivanje moguće udruženosti polimorfizama II HLA klase i leukemija i mijelodisplaznog sindroma. U ovoj studiji ispitivana je distribucija HLA antigena II klase, DR/DQ i DR51/DR52/DR53 haplotipova u 100 bolesnika: 7 koji boluju od mijelodisplaznog sindroma (MDS), 37 od akutne limfoblastne leukemje (ALL), 32 od akutne mijeloblastne leukemije (AML) i 24 od hronične mijeloidne leukemije (CML). Grupa od 210 zdravih nesrodnih osoba sa teritorije Vojvodine, čini kontrolnu grupu. HLA fenotipizacija je vršena dvokolornom fluorescentnom metodom. U svim isptivanim grupama leukemija i MDS uočene su pozitivne i negativne udruženosti sa II klasom HLA antigena u populaciji Vojvodine. Moguć zaštitni haplotip u ovoj studiji je DR3DQ8(3), kod bolesnika koji boluju od AML (RR=0.007, PF=0.501). Distribucija DR53-DR53 supertipskog haplotipa je pokazala značajnu razliku u muških bolesnika sa ALL (6% vs 0.09%), dok je frekvencija DR52-DR52 haplotipa značajno niža u svim grupama obolelih u odnosu na kontrolnu. Prema rezultatima studije izveden je zaključak da DR7 antigen u muških bolesnika sa ALL ima najveći efekat na višu frekvenciju DR53-DR53 haplotipa u ovom tipu leukemije. Uloga HLA antigena kao faktora rizika u nastanku leukemija u našoj populaciji je pokazana a rezultati ove studije mogu biti upotrebljena u kliničkoj praksi.
Autor za kontakt: Svetlana Vojvodić, Institute for Blood Transfusion of Vojvodina, Hajduk Veljkova 9a, 21000 Novi Sad, Tel.: +381 21 4877 963; fax: +381 21 4877 978,
e-mail: ssvu@EUnet.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2011),
str: 371-380
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575
Originalni naučni rad
UTACIJE FV LEIDEN, FII G20210A I MTHFR C677T KAO FAKTORI RIZIKA ZA NASTANAK TROMBOZE DUBOKIH VENA GORNJIH I DONJIH EKSTREMITETA
Valentina ĐORĐEVIĆ1, Iva PRUNER1, Ljiljana RAKIĆEVIĆ1, Mirjana KOVAČ2, Danijela MIKOVIĆ2, Predrag MILJIĆ3, Nebojša ANTONIJEVIĆ4,5
i Dragica RADOJKOVIĆ1
1 Institut za molekularnu genetiku i genetičko inženjerstvo, Univerzitet u Beogradu, Beograd
2 Institut za transfuziju krvi, Centar za ispitivanje poremećaja hemostaze, Beograd
3 Institu za hematologiju, Klinički centar Srbije, Beograd
4 Institut za kardiovaskularne bolesti, Klinički centar Srbije, Beograd
Izvod
Tromboze dubokih vena (TDV) su multifaktorijalno oboljenje koje se javlja sa učestalošću 1/1000 stanovnika godišnje. Mutacije FV Leiden, FII G20210A i MTHFR C677T predstavljaju genetske faktore za nastanak venskih tromboza. Cilj ove studije je da se utvrdi učestalost FV Leiden, FII G20210A i MTHFR C677T mutacija kod bolesnika sa TDV gornjih ili donjih ekstremiteta. Studija je obuhvatila 119 bolesnika podeljenih u dve grupe. Grupa bolesnika sa TDV donjih ekstremiteta brojila je 77, a grupa sa TDV gornjih ekstremiteta 42 bolesnika. Prisustvo FV Leiden, FII G20210A i MTHFR C677T mutacija dokazivano je umnožavanjem odgovarajućeg fragmenta gena pomoću lančane reakcije umnožavanja polimerazom i digestijom dobijenih fragmenata restrikcionim enzimima (PCR-RFLP).Učestalost FV Leiden mutacije, u grupi bolesnika sa TDV donjih ekstremiteta, iznosila je 26,0% u heterozigotnom obliku i 1,3% u homozigotnom obliku. U grupi bolesnika sa TDV gornjih ekstremiteta, učestalost heterozigotnih nosilaca iznosila je 7,2%. Mutacija FII G20210A bila je prisutna kod 15,6% ispitanika u grupi bolesnika sa TDV donjih ekstremiteta u heterozigotnom obliku, dok je u grupi sa TDV gornjih ekstremiteta ova mutacija bila zastupljena sa 7,2% u heterozigotnom i 2,3% u homozigotnom obliku. Učestalost MTHFR C677T mutacije kod bolesnika sa TDV donjih ekstremiteta iznosila je 42,8% u heterozigotnom obliku i 13% u homozigotnom obliku, a kod TDV gornjih ekstremiteta 52,4% u heterozigotnom obliku i 9,5% u homozigotnom obliku.Mutacije FV Leiden i FII G20210A predstavljaju značajne faktore rizika za nastanak TDV donjih ekstremiteta. Kod TDV gornjih ekstremiteta ove mutacije su manje zastupljene i potrebno je sprovesti dalja istraživanja koja obuhvataju veći broj bolesnika. MTHFR C677T mutacija je manje značajan faktor rizika i treba ga razmatrati samo u slučajevima kada se pojavljuje u kombinaciji sa drugim faktorima rizika.
Autor za kontakt: Iva Pruner,Laboratory for Molecular Biology,Institute of Molecular Genetics and Genetic Engineering, Vojvode Stepe 444a,P.O. Box 23,11010 Belgrade,Serbia,phone: + 381 11 3976658,fax: + 381 11 3975808, e-mail: iva.pruner@gmail.com
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2011),
str: 381-395
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633
Originalni naučni rad
POREĐNJE SITNOZRNIH ŽITARICA PREMA SADRŽAJU DIJETALNIH VLAKANA I PROTEINA
Slađana ŽILIĆ1, Dejan DODIG1, Marija MILAŠINOVIĆ ŠEREMEŠIĆ1,Vesna KANDIĆ1, Marija KOSTADINOVIĆ1, Slaven PRODANOVIĆ2 and Đorđe SAVIĆ3
1Institut za kukuruz, “Zemun Polje”, Beograd-Zemun, Srbija
2Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Beogradu, Belgrade-Zemun, Srbija
3Medicinski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Belgrade, Srbija
Izvod
U zrnu genotipova hlebne i durum pšenice, raži, golozrnog ječma i golozrnog ovsa određen je sadžaj dijetalnih vlakana (celuloze, hemiceluloze, lignina, NDF-a, ADF-a), triptofana i proteina, kao i njihov indeks kvaliteta. Pored toga određen je i sadržaj β-glukana u zrnu četiri reprezentativna genotipa golozrnog ječma. U proseku, golozrni ječam i ovas imali su najniži sadržaj hemiceluloze (22.54 i 13.11% s.m.), celuloze (1.36 i 1.41% s.m.), lignina (0.98 i 0.49% s.m.), kao i NDF (24.84 i 15.16% s.m.) i ADF (2.30 i 2.04% s.m.). Najviši sadržaj hemiceluloze bio je u zrnu durum šenice (u proseku 33.47% s.m.), sledi raž (u proseku 29.63% s.m.) i hlebna pšenica (u proseku 23.24% s.m.). U zrnu ispitivanih genotipovima golozrnog ječma sadržaj β-glukana se kretao od 4.1% d.m. (IWHBON 97-18) do 5.6% d.m. (Apolon). Najviši sadržaj proteina (u proseku 15.65% d.m.) i triptofana (u proseku 0.206% d.m.) bio je u zrnu golozrnog ovsa. Najviši indeks kvaliteta proteina bio je u zrnu golozrnog ječma (u proseku 1.48%), sledi hlebna i durum pšenica i golozrni ovas (1.35, 1.34 i 1.31%), a zatim raž (0.93%). Rezultati ukazuju na genetičku divergentnost u sadržaju dijetalnih vlakana i proteina između ispitivanih genotipova i mogućnost odabira genotipova za selekcione linija visokog nutritivnog kapaciteta, kao za i poboljšane zahteva ishrane.
Autor za kontakt: Slađana Žilić, Maize Research Institute, “Zemun Polje”, Department of technology, Slobodana Bajića 1, 11000 Belgrade-Zemun, Repablik of Serbia; tel.:+381113756704; fax: +381113754994; email: szilic@mrizp.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2 (2011),
str: 397-406
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:634.23
Originani naučni rad
VREME CVETANJA I GRUPE INKOMPATIBILNOSTI – SORTNA KOMPOZICIJA U KOMERCIJALNIM ZASADIMA TREŠNJE
(Prunus avium L.)
Sanja RADIČEVIĆ, Radosav CEROVIĆ, Slađana MARIĆ, Milena ĐORĐEVIĆ
Institut za voćarstvo, Čačak, Srbija
Izvod
U radu su prikazani osmogodišnji rezultati (1999-2006. godine) ispitivanja karakteristika fenofaze cvetanja 21 introdukovane sorte trešnje u agroekološkim uslovima Čačka. Ispitivani su tok, trajanje i obilnost cvetanja, i izvršena klasifikacija ispitivanih sorti prema vremenu cvetanja. Na bazi prosečnog višegodišnjeg preklapanja u fenofazi punog cvetanja, kao i na osnovu do sada poznatih podataka o pripadnosti ovih sorti pojedinim grupama inkompatibilnosti, iznete su mogućnosti za njihovo gajenje u višesortnim zasadima koje mogu obezbediti efikasno oprašivanje i oplođenje, a time i realizaciju potencijala rodnosti.
Autor za kontakt: Sanja Radičević, Fruit Research Institute, Kralja Petra I 9, 32000 Čačak, Serbia, Phone: 032 221 413, Fax: 032 221 391,e-mail: sanjaradicevic@yahoo.com
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2(2011),
str: 407-417.
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:630
Originlani naučni rad
VARIJABILNOST SADRŽAJA AZOTA U ČETINAMA PROVENIJENCIJA DUGLAZIJE (Pseudotsuga menziesii Mir / Franco)
Vera LAVADINOVIĆ1, Zoran MILETIĆ1, Vasilije ISAJEV2, Milun KRSTĆ2
1)Institut za šumarstvo, Beograd, Srbija
2) Šumarski fakultet, Beograd, Srbija
Izvod
U provenijeničnom ogledu duglazije (Pseudotsuga menziesii Mir / Franco) osnovanom na staništu brdske bukve na kiselom smeđem zemljištu ispitivan je sadržaj azota u četinama dvadeset provenijencija duglazije poreklom sa različitih lokaliteta u okviru prirodnog areala vrste u SAD. Sva stabala ispitivanih provenijencija su iste starosti i odgajene pod jednakim staništnim i populacionim uslovima. Konstatovana je varijabilnost sadržaja azota u četinama duglazije.Razlike u sadržaju azota u četinama stabala duglazije ukazuju na postojanje varijabilnosti u intenzitetu fizioloških procesa kod genotipova različitih provenijencija. S obzirom na to da stabla duglazije rastu i razvijaju se na relativno malim površinama, sa manje-više ujednačenim opštim uslovima, može se zaključiti da su parametri mineralne ishrane determinisani različitim genotipovima koje čine genofond analiziranih provenijencija duglazije.Izražena varijabilnost za ukupni sadržaj mineralnih materija u četinama duglazije (gde je sadržaj pepela u dijapazonu od 3,30% kod provenijencije 22 do 9% kod provenijencije 17), kao i za promenljivost sadržaja azota, pokazatelj je specifičnosti genofonda različitih provenijencija prema mineralnoj ishrani. Utvrđeni opseg variranja je od aplikativnog značaja za selekciju manje zahtevnih provenijencija, koje se mogu koristiti i za pošumljavanja na lokalitetima sa različitim tipovima zemljišta, tj. onim koja se odlikuju skromnijim sadržajem mineralnih materija. Statistički signifikatne veze između koncentracije azota četinama i prosečnih visina stabala, ukazuje na to da je stanje ishrane stabala duglazije bilo ujednačeno kod svih ispitivanih provenijencija.Dobijene rezultate treba prihvatiti kao preliminarne. Oni nisu dovoljan kriterijum za vrednovanje uticaja parametara hranljivosti zemljišta na adaptabilnost duglazije na alohtonim staništima, zbog karakteristika uzorka koji je korišćen u analizama. Uzorak koji je korišćen za analize sastavljen je od velike mešavine različitih genotipova koji se verovatno razlikuju u sposobnostima za usvajanje i korišćenje hranljivih elemenata zemljišta i predstavljaju uopšteni pokazatelj na nivou vrste.
Autor za kontakt: Vera Lavadinović, Institute of Forestry, Kneza Višeslava 3, Belgrade, Serbia, email:veralava@eunet.rs
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 43, broj 2(2011),
str: 419-426.
© 2011 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633.11
Originalni naučni rad
FENOTIPSKA VARIJABILNOST GENOTIPOVA HLEBNE PŠENICE ZA ŽETVENI INDEKS AZOTA
Biljana Gorjanović1, Milka Brdar-Jokanović2 i Marija Kraljević-Balalić1
1Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija
2Institut za povrtarstvo, Smederevska Palanka, Srbija
Izvod
Žetveni indeks azota (odnos sadržaja azota u zrnu i u celoj biljci) predstavlja meru efikasnosti translokacije azota iz vegetativnih organa u zrno, i može se preporučiti kao selekcioni kriterijum u oplemenjivanju na povećanu efikasnost iskorišćavanja azota. Cilj ovog rada je da se ispita žetveni indeks azota kod dvanaest genotipova pšenice, na tri nivoa ishrane azotom, kao i da se genotipovi grupišu na osnovu sličnosti za ispitivano svojstvo. Rezultati faktorijalne ANOVA-e su pokazali da su na ispoljavanje ovog svojstva najveći uticaj imali interakcija godina x genotip, godina i genotip, a u najmanjoj meri doza azota. Povećanje doze azota kod većine genotipova nije dovelo do povećanja žetvenog indeksa azota. Najveće vrednosti za žetveni indeks azota su zabeležene u 2004/05, a najmanje u 2006/07. sezoni. Najveću vrednost za žetveni indeks azota su imale sorta Pobeda, kod kontrole, i sorta Zlatka na dozi N100 (0,93). Najniža vrednost zabeležena je kod sorte Tamaro, kod kontrole (0,63). Analizirajući dendogram može se zaključiti da su genotipovi Pobeda i Renan na sva tri nivoa ishrane izdvojeni od ostalih kao genotipovi sa najvišim vrednostima, dok je sorta Tamaro izdvojena kao sorta sa najnižim vrednostima azotnog žetvenog indeksa