GENETIKA, Vol. 23, Broj 1 (1991)
V. LAZIĆ-JANČIĆ, V. HADŽI-TAŠKOVIĆ ŠUKALOVIĆ, M. VULETIĆ, M. DENIĆ i S. NEYRA
GENETIČKA VARIJABILNOST TOLERANTNOSTI KUKURUZA PREMA STRESU IZAZVANOM ALUMINIJUMOM [Izvod]
L. HALDA, F. STUMPF E. BRANDMULLER i W. KLINGMULLER
AKTIVNOST NITROGENAZE ENTEROBACTER SOJEVA NA RAZLIČITIM
TEMPERATURAMA [Izvod]
Živana LAĆA, Slavka MORIĆ-PETROVIĆ i Olivera RISTIĆ-MARINKOVIĆ
RETKA NASLEDNA, FRAGILNA MESTA U KARIOTIPU ČOVEKA I HROMOZOMSKE ABERACIJE [Izvod]
Katarina BOROJEVIĆ
PROCENA GENETIČKE VARIJABILNOSTI I DELOVANJE SELEKCIJE U SAMOOPLODNIH BILJAKA [Izvod]
Jarmila RAJNPREHT i I. MIHALJEV
EKOLOŠKA VARIJABILNOST POKAZATELJA SEMENSKIH KVALITETA PŠENICE [Izvod]
G. SZEKUS
OSETLJIVOST PREMA FENILTIOKARBAMIDU (PTC) UČENIKA OSNOVNIH ŠKOLA U SUBOTICI [Izvod]
V. NOVOSEL
PARCIJALNA C/C TRANSLOKACIJA NOVOROĐENČETA [Izvod]
F. MASTRES i L. SERRA
FORTRAN PROGRAMI ZA IZRAČUNAVANJE POPULACIONIH PARAMETARA IZ PODATAKA O ALELIZMU LETALA [Izvod]
V. MIHAILOVIĆ i Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ
NASLEĐIVANjE V1SINE STABLJIKE ROD JAROG KRMNOG GRAŠKA [Izvod]
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 1 (1991),
str: 1-14
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.061./.167
Originalni naučni rad
GENETIČKA VARIJABILNOST TOLERANTNOSTI KUKURUZA PREMA STRESU IZAZVANOM ALUMINIJUMOM
V. LAZIĆ-JANČIĆ, V. HADŽI-TAŠKOVIĆ ŠUKALOVIĆ, M. VULETIĆ, M. DENIĆ i S. NEYRA1
Institut za kukuruz "Zemun Polje", 11000 Beograd-Zemun, Jugoslavija
1Rutgers University, New Brunswick, New Jersey, 08903-0231, U.S.A.
Izvod
U radu su prikazani rezultati testiranja tolerantnosti samoplodnih linija kukuruza prema aluminijumu. Prisustvo aluminijuma u rastvoru za gajenje kukuruza je prouzrokovalo smanjenje duzine i suve mase nadzemnog dela, a naročito korena. Kombinujući oba parametra (relativnu dužinu korena i nadzemnog dela), izvršeno je ocenjivanje otpornosti 62 samooplodne linije kukuruza prema aluminijumu. Samo 5 genotipova je bilo tolerantno.
U biljkama gajenim na rastvoru sa aluminijumom, konstatovano je da se Al nakuplja u korenu 10-16 puta više nego u nadzemnom delu, pri čemu medu genotipovima kukuruza postoje razlike. Količine Ca i Mg u korenu i nadzemnom delu biljaka gajenih na rastvoru sa Al su se znatno smanjile, dok su manje promene utvrđene u pogledu usvajanja i akumulacije fosfora.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 1 (1991),
str: 15-24
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575
Originalni naučni rad
AKTIVNOST NITROGENAZE ENTEROBACTER SOJEVA NA RAZLIČITIM
TEMPERATURAMA
L. HALDA1, F. STUMPF2 E. BRANDMULLER2 i W. KLINGMULLER2
Institut za kukuruz, Slobodana Bajića 1, 11080 Beograd-Zemun, Jugoslavija
Institut za genetiku, Univerziteta u Bayreuth-u, 8580 Bayreuth, FRG
Izvod
Aktivnost nitrogenaze (konverzija acetilena u etilen) reprezentativnih azoto-fiksirajućih Enterobacter sojeva asociranih sa rizosferom pšenice i kukuruza, je pokazala optimalnu fiksaciju azota (koristeći test redukcije acetilena) između 22°-26°C u eksperimentalnim uslovima kada aspartat nije dodavan.
Identičan opseg za optimalnu fiksaciju azota je dobijen u slučaju Escherichiae coli HB 101 koja sadrži Nif region soja Enterobacter agglomerans. U ovom slučaju aktivnost nitrogenaze konstruisanog soja prati ponašanje wild type soja. Najveće povećanje aktivnosti nitrogenaze, za sve testirane sojeve, bilo je na 26°C. Fiksacija azota na temperaturama nizim od 16°C i većim od 34°C pokazuje skoro neznatno povećanje aktivnosti nitrogenaze.
Ispitivanje efekta temperature na nivou regulacije gena ni/A gen produktom je pokazao da temperatura ne utiče na regulaciju ekspresije nif gena.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 1 (1991),
str: 25-31
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.224.23
Originalni naučni rad
RETKA NASLEDNA, FRAGILNA MESTA U KARIOTIPU ČOVEKA I HROMOZOMSKE ABERACIJE
Živana LAĆA, Slavka MORIĆ-PETROVIĆ i Olivera RISTIĆ-MARINKOVIĆ
Centar za medicinsku genetiku, Institut za mentalno zdravlje Palmotićeva 37, 11000 Beograd, Jugoslavija
Izvod
U radu je razmatran jedan od problema u vezi prisustva retkog, naslednog, fragionalnog mestu kariotipu. Naši nalazi, kao i nalazi drugih autora (Sorensen et al, 1979; Shabtai et at, 1985; Izacović, 1984) ukazuju na mogućnost postojanja povezanosti fra 16q22 i fra 17pl2 sa numeričkim i strukturnim hromozomskim aberacijama. Detaljnija ispitivanja mogla bi da pruže odgovor na pitanje da li prisustvo fragilnog mesta u kariotipu povecava rizik za nastajanje hromozomske aberacije. Dok se ne dobije potpunija informacija o tome, potrebno je prenatalno ispitivati trudnoće nosilaca RHFM u kariotipu (Shabtai, 1985).
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 1 (1991),
str: 33-44
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.177/12.13
Originalni naučni rad
PROCENA GENETIČKE VARIJABILNOSTI I DELOVANJE SELEKCIJE U SAMOOPLODNIH BILJAKA
Katarina BOROJEVIĆ
Institut za biologiju, Prirodno-matematički fakultet 21000 Novi Sad, Jugoslavija
Izvod
Populaciona genetika, kao i svaka druga naučna discipline, je posmatranje i prikupljanje podataka, ali i njihovo organizovanje u određene modele, koji pomažu generalizaciji pojedinih pojava u populaciji.
Najniži predstavnici populacije su dve individue različitih polova koje izmenjuju svoj genetički materijal, a najviši predstavnik je vrsta. U ovom radu prikazana je analiza eksperimentalne zračene populacije pšenice u svrhu procene genetičke varijabilnosti i delovanja prirodne i primenjene selekcije.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 1 (1991),
str: 45-62
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.167 : 631.52
Originalni naučni rad
EKOLOŠKA VARIJABILNOST POKAZATELJA SEMENSKIH KVALITETA PŠENICE
Jarmila RAJNPREHT i I. MIHALJEV
Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Poljoprivredni fakultet, 21000 Novi Sad, Jugoslavija
Izvod
Analizom varijanse utvrđeno je da na kvalitet semena pšenice, kao složenog svojstva, pored genotipa (sorte NS rana 2, Zvezda, Zelengora i Jugoslavija) u značajnoj meri utiču ekološki faktori - različiti lokaliteti (četrnaest, kojima je zahvaćena gotovo sva klimatsko-zemljišna raznolikost Jugoslavije) i godine (dve).
Utvrđene su visoko signifikantne razlike u krupnoći, masi 1000 semena, imbibiciji semena, energiji klijanja, klijavosti i intenzitetu porasta klijanaca, kako između sorti, lokaliteta i godina pojedinačno, tako i između njihovih interakcija.
Kod formiranja krupnoće i mase semena ustanovljen je veći uticaj godine, dok je na ostale ispitivane parametre kvaliteta semena više uticala velika raznolikost agroekološkog područja. Posmatrano kroz sve lokalitete i godine, najboljom se pokazala rana sorta NS rana 2. U različitim klimatsko-edafskim uslovima, ova sorta je ostvarila najstabilniji i najviši kvalitet semena. Ostale sorte su bile slabije. To govori da je NS rana 2 plastična sorta i da je kvalitetno seme ove sorte moguće proizvesti u različitim agroekološkim uslovima a seme ostalih sorti samo u određenim lokalitetima.
Za proizvodnju viaokokvalitetnog semena ozime pšenice, najpovoljnijim se pokazao lokalitet Rimski Šančevi (L-1). U 1982. godini su bili povoljniji uslovi za proizvodnju semena visokih bioloških vrednosti.
Izučavanje interakcije sorta/spoljna sredina najvažnijih kvantitativnih svojstava semena omogućuje izbor sorti poželjne adaptabilnosti, pogodnih za stabilnu proizvodnju u različitim agroekološkim uslovima.
Različito ponašanje ispitivanih sorti ozime pšenice u različitim agroekološkim uslovima, nameće potrebu permanentnog i regionalnog ispitivanja uticaja faktora spoljne sredine - lokaliteta i godina na formiranje kvaliteta semena ozime pšenice, kao i njegovih pojedinih parametara.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 1 (1991),
str: 63-70
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.17.164
Originalni naučni rad
OSETLJIVOST PREMA FENILTIOKARBAMIDU (PTC) UČENIKA OSNOVNIH ŠKOLA U SUBOTICI
G. SZEKUS
Pedagoška akademija, 24000 Subotica, Jugoslavija
Izvod
Testirana je senzitivnost učenika osnovnih skola u Subotici prema fenil-tiokarbamidu (PTC), uz korišćenje standardnog metoda.
Od 796 testiranih dečaka 304 (38,19%) su se pokazali kao 'netesteri' prema PTC, dok je od 776 devojčica 266 (34,27%) bilo klasifikovano kao 'netesteri'. Od ukupnog broja testiranih učenika bilo je 36,25% 'netestera'.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 1 (1991),
str: 71-76
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.224.232.3
Originalni naučni rad
PARCIJALNA C/C TRANSLOKACIJA NOVOROĐENČETA
V. NOVOSEL
Institut za biološka i medicinska istraživanja 81000 Titograd, Jugoslavija
Izvod
Analizom hromozoma dobijenih iz leukocita periferne krvi novorođenčeta sa čestim kovulzijama i multipnim anomalijama, otkrivena je parcijalna translokacija nastala između dva hromozoma iz C-grupe. Radi se o delciranom segmentu kraćeg kraka 7-og hromozoma koji se fuzionisao na kraći krak 12-og hromozoma u tački p13 Uzrok ove translokacije nije utvrđen. Prva trudnoća u porodici ovog slučaja je završena spontanim abortusom u četvrtom mjesecu graviditeta.
Iz utvrđenog stanja može se zaključiti da je hromozomska konstitucija ovog slučaja opterećena strukturnim poremećajem na 7. i 12. hromozomu, sa multipnim malformacijama kao i smanjenom vitalnom sposobnošću. Hromozomska formula je 45.XY, t/7p_; 12p+/(SI. 1).
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 1 (1991),
str: 77-79
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.17/113.2
Originalni naučni rad
FORTRAN PROGRAMI ZA IZRAČUNAVANJE POPULACIONIH PARAMETARA IZ PODATAKA O ALELIZMU LETALA
F. MASTRES i L. SERRA
Odeljenje za genetiku, Biološki fakultet Univerziteta u Barseloni 08071 Barcelona, Španija
Izvod
U radu su prikazana tri FORTRAN programa za izračunavanje populacionih parametara iz podataka o alelizmu letala. najvažniji od tih parametara su: Ne, h0, h, s + F i Nm. Ovi FORTRAN programi se zasnivaju na matematičkim modelima predloženim od Wright-a, Nei-a i Begon-a.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 1 (1991),
str: 81-87
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.111/.112 : 576.3
Originalni naučni rad
NASLEĐIVANjE V1SINE STABLJIKE ROD JAROG KRMNOG GRAŠKA
V. MIHAILOVIĆ i Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ
Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Poljoprivredni fakultet, 21000 Novi Sad, Jugoslavija
Izvod
Koristeći metod dialelnih ukrštanja, uključujući recipročna, proizvedena je F1 i F2 generacija jarog stočnog graška. Nakon ukrštanja četiri genetički divergentna roditelja Poneka, Century, Tarra i L-793/972 ispitivan je način nasleđivanja, efekat gena, kombinirujuće sposobnosti i heritabilnost za visinu stabljike.
Sorta Poneka je imala najveću, a L-973/972 najnižu stabljiku u ovom ogledu. Helerozis se ispoljio kod pet F1 hibrida, a dominacija roditelja sa većom srednjom vrednošću kod kombinacije Poneka x Century. U F2 generaciji način nasleđivanja visine stabljike bio je intermedijaran ili parcijalno dominantan.
Visina stabljike je visoko nasledno svojstvo, obzirom na izračunate vrednosti heritabilnosti (h2 = 46-72%).
U F1 generaciji preovlađivalo je neaditovno delovanje gena (dominacija i epistaza), dok je u F2 generaciji značajnu ulogu imalo aditivno delovanje gena.
Najbolji opšti kombinator je roditelj L-793/972, a najlošiji Poneka. Ukrštanje sa najboljim posebnim kombinirajućim svojstvom nastalo je iz kombinacije roditelja sa najboljim i najlošijim opštim kombinirajućim sposobnostima (Poneka x L-793/972).