GENETIKA, Vol. 23, broj 2 (1991)
S. ŠESEK
UT1CAJ DUŽINE ANTERA I STAD1JUMA MIKROSPOROGENEZE NA ANDROGENE PROCESE U KULTURI ANTERA PŠENICE [Izvod]
Snežana MEZEI, Sibila JELASKA i L. KOVAČEV
INDUKCIJA KALUSA I PROLIFERACIJA KALUSNOG TKIVA U KULTURI ŠEĆERNE REPE [Izvod]
Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ, T. MIŠIĆ, M.R. SARIĆ i Vojislava MOMČILOVIĆ
NASLEĐIVANJA SADRŽAJA AZOTA KOD PŠENICE [Izvod]
V. MIHAILOVIĆ, Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ i I. PATAKI
NASLEĐIVANJE PRINOSA ZRNA JAROG STOČNOG GRAŠKA [Izvod]
Kosana KONSTANT1NOV, Snežana MLADENOVIĆ i M. DENIĆ
REKOMBINANTNA DNK TEHNOLOGIJA U OPLEMENJIVANJU KUKURUZA. V. TRANSFORMACIJA BILJAKA I ENDOGENIH BAKTERIJA KUKURUZA UNOŠENJEM MARKER GENA KOJI KONTROLIŠE REZISTENTNOST NA KANAMICIN [Izvod]
Zorica PAJIĆ i M. BABIĆ
ODNOS ZAPREMINE KOKIČAVOSTI I NEKIH AGRONOMSKIH OSOBINA HIBRIDA KUKURUZA KOKIČARA [Izvod]
Jelena LEVIĆ i Viktorija PENČIĆ
GENETIKA I SELEKCIJA KUKURUZA ZA OTPORNOST PREMA BOLESTIMA LISTA [Izvod]
L. DOKMANOVIĆ, S. LABAN, V. IVANOVIĆ-DERETIĆ i D. ŠKORIĆ
PERICENTRIČNA INVERZIJA HROMOZOMA 9 UDRUŽENA SA MENTALNOM RETARDACIJOM, MAJOR I MINOR ANOMALIJAMA, PANCITOPENIJOMI WILMS-OVIM TUMOROM [Izvod]
Nevenka MARTINOVIĆ, Vukosava DIKLIĆ, A. KRUNIĆ i Zorana ĐAKOVIĆ
MEHANIZAM NASLED1VANM ANDROGENETIČKIH ALOPECIJA U ŽENA [Izvod]
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 2 (1991),
str: 89-95
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.854 :576.744.4
Originalni naučni rad
UT1CAJ DUŽINE ANTERA I STAD1JUMA MIKROSPOROGENEZE NA ANDROGENE PROCESE U KULTURI ANTERA PŠENICE
S. ŠESEK
Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Poljoprivredni fakultet Univerzitet u Novom Sadu, 21000 Novi Sad, Jugoslavija
Izvod
Ispitivan je uticaj duzine antera i stadijuma mikrosporogeneze na androgeni kapacitet i kapacitet za regeneraciju biljaka u in vitro kulturi antera pšenice (Triticum acstivum I_).
Stadijum mikrosporogeneze je kod ispitivanih genotipova zavisio od dužine antera: Antere dužine 1,5-2,0 mm su sadržavale mikrospore koje su pretežno bile u ranom, antere dužine 2,1-2,5 mm u srednjem, a antere prosečne duzine 2,6-3,0 mm su sadržavale mikrospore koje su bile u kasnom jednojedarnom stadijumu razvića.
Najveći kapacitet za androgenezu, kao i kapacitet za regeneraciju biljaka imale su antere dužine 2,1-2,5 mm - 30% izolovanih antera je bilo androgeno, dok je 7,6% posedovalo kapacitet za regeneraciju biljaka. Antere dužine 2,6-3,0 mm, koje su sadržavale mikrospore u kasnom jednojedarnom stadijumu mikrosporogeneze, takođe su imale visok androgeni kapacitet i kapacitet za regeneraciju biljaka - 26,9%, odnosno 7,1%. To znači da se za izolaciju uspešno mogu koristiti antere dužine 2,1 -3,0 mm.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 2 (1991),
str: 97-104
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 75.854 : 576.7
Originalni naučni rad
INDUKCIJA KALUSA I PROLIFERACIJA KALUSNOG TKIVA U KULTURI ŠEĆERNE REPE
Snežana MEZEI1, Sibila JELASKA2 i L. KOVAČEV1
Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Poljoprivredni fakultet, 21000 Novi Sad
Institut za molekularnu biologiju, Prirodno-matematički fakultet, 41000 Zagreb, Jugoslavija
Izvod
U radu je korišćeno pet genetički divergentnih genotipova šećerne repe. Na PGoB (1979) podlozi gajena su tri različita izvora eksplantata. U podlozi su varirane koncentracije auksina i citokinina.
Boja kalusa je varirala od bele, preko bledo žute, intenzivno žute i antocijan crvene do nekrotično braon. Osim u boji, varijabilnost je uočena i u teksturi kalusa. Nisu ustanovljene korelacije između boje i teksture kalusa i sadržaja fitohormona. Ustanovljene su visoko signifikantne razlike u indukciji i rastu kalusa kako u odnosu na genotip tako i u odnosu na različite izvore eksplantata.
Optimalna koncentracija fitohormona bila je 5.4 μM NAA i 0.5 μM BA i na njoj je kalus poreklom sa eksplantata lista dostigao maksimalnu težinu. Ovaj metod se može dalje koristiti u indukciji kalusnog tkiva šećerne repe sa ciljem povećanja genetičke varijabilnosti u 'prebreeding" populacijama.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 2 (1991),
str: 105-110
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 275.172/12 : 577.21
Originalni naučni rad
NASLEĐIVANJA SADRŽAJA AZOTA KOD PŠENICE
1 Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ, 1T. MIŠIĆ, 2M.R. SARIĆ i 1Vojislava MOMČILOVIĆ
1 Poljoprivredni fakultet i
2 Prirodno-matematički fakultet, Univerziteta u Novom Sadu, 21000 Novi Sad, Jugoslavija
Izvod
U cilju ispitivanja načina nasleđivanja, efekta gena i kombinirajućih sposobnosti za sadržaj N u vegetativnom delu i zrnu pšenice, dialelno su ukrštene četiri sorte pšenice (Jugoslavija, Osječanka, Žitnica i NS Rana 2) i proizvedena F1 generacija. Analiza kombinirajućih sposobnosti rađena je po Griffing-u (1956). Srednje vrednosti roditelja i hibrida su se značajno razlikovale u sadržaju N kako u vegetativnom delu, tako i u zrnu. Visoko značajne varijanse opštih i posebnih kombiniraju6ih sposobnosti ukazuju na prisustvo aditivnog i neaditivnog genskog efekta za sadržaj N.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 2 (1991),
str: 111-119
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.111/041'048
Originalni naučni rad
NASLEĐIVANJE PRINOSA ZRNA JAROG STOČNOG GRAŠKA
V. MIHAILOVIĆ, Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ i I. PATAKI
Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Novom Sadu, 21000 Novi Sad, Jugoslavija
Izvod
Četiri sorte stočnog graška dijelelno su ukrštene da bi se ocenio način nasleđivanja prinosa zrna po biljci u F1 i F2 generaciji. Ocena načina nasleđivanja data je na bazi signifikantnosti srednjih vrednosti generacija u odnosu na roditeljski prosek. Analiza komponenti genetičke varijanse rađena je po metodi Jinks-a (1954) i Hayman-a (1954), a regresiona analiza po Mather-u and Jinks-u (1971).
Nasleđivanje prinosa zrna u F1 generaciji bilo je superdominantno, dominantno i intermedijarno. U F2 generaciji četiri kombinacije imaju intermedijarno, a dve parcijalno dominantno nasleđivanje.
Kod
nasleđivanja prinosa zrna predominantnu ulogu ima aditivna komponenta genetičke
varijanse. Prosečan stepen dominacije 
manji je od 1 što ukazuje na
parcijalnu dominaciju u nasleđivanju prinosa, a što potvrđuje i linija
regresije koja seče Wr osu iznad koordinatnog početka.
Sorte Tarra i Century imaju više dominantnih, a Maksimirski beli više recesivnih gena.
Najbolji kombinatori za prinos zrna su sorte Poneka i Tarra, te se preporučuju kao roditelji u hibridizaciji.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 2 (1991),
str: 121-135
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.3/7 : 15
Originalni naučni rad
REKOMBINANTNA DNK TEHNOLOGIJA U OPLEMENJIVANJU KUKURUZA. V. TRANSFORMACIJA BILJAKA I ENDOGENIH BAKTERIJA KUKURUZA UNOŠENJEM MARKER GENA KOJI KONTROLIŠE REZISTENTNOST NA KANAMICIN
Kosana KONSTANT1NOV, Snežana MLADENOVIĆ i M. DENIĆ
Institut za kukuruz "Zemun Polje", 11081 Beograd-Zemun, Jugoslavija
Izvod
Korišćenje stabilnih selektivnih markera je prvi uslov za uspešne genetičke manipulacije biljaka. U ovim istraživanjima vršeno je injektiranje selektivnog marker gena koji kontroliše rezistentnost bakterija prema kanamicinu. Kondirajuća sekvenca za sintezu NPT II (neomicin fosfotransferaza II) enzima je ubačena u plazmid pRT100neo (Top fe r et aL 1987) i u formi ukupne plasmidne DNK injektirana u arheosporijalno tkivo kukuruza pre mejoze, u 1986. godini. Ekspresija marker gena je praćena gajenjem biljaka na koncentraciji kanamicina toksičnoj za kukuruz. U potomstvu biljaka koje su ostale zelene na kanamicinu vršena je analiza aktivnosti enzima (NPT) i prisustvo kodirajuće sekvence u genomu transformisanih biljaka. Utvrđeno je da transformisane biljke u T4 generaciji imaju kako aktivnost enzima (ekspresija gena) tako i kodirajuću sekvencu stabilno integrisanu u genomu.
Kako se u potomstvu svih transformisanih biljaka javljao veći broj rezistentnih biljaka od normalnog očekivanog 3:1 odnosa segregacija verovatno je izvršena integracija/kointegracija selektivnih markera pored nuklearnog genoma i u neke od delijskih komponenata. Uniformna hibridizacija, obeležene DNK korišćene kao specifična proba je utvrđena u potomstvu svih transformisanih biljaka. Pored toga dobijen je veoma visok stepen homologije sekvenci DNK biljnog genoma visoke molekulske težine i originalne plasmidne DNK. Da bi se utvrdilo da li je izvršena istovremena integracija selektivnog markera u genom kukuruza i bakterija koje se javljaju kao prirodni kolonizatori korena i stabla, izvršena je izolacija bakterija iz lista transformisane biljke obeležene kao biljka 37.
Dva bakterijska soja su identifikovani kao P. maltophilia i A. calcoaceticus. Oba soja su rasla na medijumu sa kanamicinom/ampicilinom. Bakterije izolovane iz tkiva klice, endosperma, nezrelih antera, polenovih zrna i lista kontrolnih biljaka su senzitivne na kanamicin. Kada je DNK iz dva transformisana soja korišćena kao specifična proba utvrđena je homologija fragmenata DNK između transformisanih i netransformisanih bakterija.
U toku je karakterizacija bakterijskih sojeva izolovanih iz različitih tkiva kukuruza.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 2 (1991),
str: 137-144
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.222.7/164
Originalni naučni rad
ODNOS ZAPREMINE KOKIČAVOSTI I NEKIH AGRONOMSKIH OSOBINA HIBRIDA KUKURUZA KOKIČARA
Zorica PAJIĆ i M. BABIĆ
Institut za kukuruz "Zemun Polje", 11080 Beograd - Zemun, Jugoslavija .
Izvod
Proučavan je međusobni odnos zapremine kokičavosti, prinosa i broja zrna u 10 grama. Zapremina kokičavosti, koja predstavlja odnos zapremine zrna pre i posle kokanja, je jedan od najvažnijih pokazatelja kvaliteta, dok je prinos zrna ekonomski najvažnija osobina.
Rezultati pokazuju da postoji slaba negativna korelacija između zapremine kokičavosti i prinosa zrna (r= -0.18) (tabela 3). Nađena je jaka pozitivna korelacija (r = 0.91**) između zapremine kokičavosti i broja zrna u 10 grama (tabela 3).
Ve6i broj zrna u 10 grama ukazuje da sitnija zrna sadrže veći deo tvrdog endosperma a vrlo malo ili u tragovima meki endosperm.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 2 (1991),
str: 145-166
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.164.631.52
Originalni naučni rad
GENETIKA I SELEKCIJA KUKURUZA ZA OTPORNOST PREMA BOLESTIMA LISTA
Jelena LEVIĆ i Viktorija PENČIĆ
Institut za kukuruz "Zemun Polje" 11081 Beograd-Zemun, Jugoslavija
Izvod
Poboljšanje otpornosti kukuruza prema bolestima je vazna komponenta savremenih programa selekcije. Saznanja iz oblasti fitopatologije, genetike i selekcije otpornosti, kao i drugih multidisciplinarnih naučnih oblasti, doprinose da se u poboljšanju otpornosti kukuruza ostaruju znatno veći efekti prema bolestima lista (E. turcicum, B. maydis i dr.).
Primenom fungicida je moguće efikasno suzbiti većinu bolesti lista. Neke agrotehničke mere, do izvesnog stepena, ograničavaju pojavu i širenje bolesti. No, jedne i druge mere su skupe i tehnički nisu uvek jednostavne. Prednosti koje pružaju genetičko-selekcione metode u pogledu efikasnosti, ekonomičnosti i ekološke zaštite životne sredine, daju im prvorazredan značaj u zaštiti kukuruza od bolesti lista.
Poslednje 3 decenije nastali su novi problemi u genetičkoj kontroli bolesti kukuruza. Ovom procesu posebno je doprinela "selekcija u okviru selekcije" i gajenje kukuruza uske genetičke osnove na velikim površinama. Sa druge strane, ovo je propraćeno adaptacijom patogena na postojeće genotipove kukuruza, i to stvaranjem novih rasa, bipotipova, sojeva i dr.
Uporedo sa promenama u sistemu domaćin-patogen menjao se i koncept genetičke kontrole biljnih bolesti. U celini, mogu se izdvojiti tri koncepta: (a) poligeni tip - otpornost karakteriše ravnoteža između domaćina i patogena i tolerantnost domaćina; (b) monogeni tip - otpornost prema pojedinim rasama jednog patogena i stvaranje izogenih linija kukuruza, i c) kombinacija poligenog i monogenog tipa otpornosti ili kombinacija različitih monogenih tipova otpornosti, koji poseduju gene otpornosti prema različitim rasama jednog patogena ili različitim patogenima.
Kako je selekcija kukuruza stalni proces, to je i selekcija na otpornost prema bolestima mora slediti, a u nekim slučajevima i preduprediti. Stoga, kontinuitet uspešne zaštite kukuruza može se obezbediti u okviru programa istraživanja koji bi trebalo da obuhvati:
- stalno praćenje parazitskih vrsta
- proučavanje varijabilnosti populacije patogena
- otkrivanje izvora otpornosti
- proučavanje prirode i ekspresije otpornosti
- proučavanje načina nasleđivanja otpornosti
- istovremeno uključivanje više gena otpornosti za kontrolu ekonomski najznačajnijih patogena
- korišćenje selekcionih i biotehnoloških metoda za povećanje nivoa otpornosti prema bolestima
U selekcionim programima treba dati prednost genetičkoj raznovrsnosti selekcionog materijala. Ovakav pristup smanjuje mogućnost adaptacije patogena i stvaranje novih rasa, a s druge strane daje veću mogućnost za iznalaženje izvora otpornosti prema različitim patogenima ili rasama jednog patogena.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 2 (1991),
str: 167-171
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.224.232
Originalni naučni rad
PERICENTRIČNA INVERZIJA HROMOZOMA 9 UDRUŽENA SA MENTALNOM RETARDACIJOM, MAJOR I MINOR ANOMALIJAMA, PANCITOPENIJOMI WILMS-OVIM TUMOROM
L. DOKMANOVIĆ, S. LABAN, V. IVANOVIĆ-DERETIĆ i D. ŠKORIĆ
Univerzitetska dečja klinika, Tiršova 10, 11000 Beograd, Jugoslavija
Izvod
Autori prikazuju dvoje muške dece sa pericentričnom inverzijom hromozoma 9 udruženom sa mentalnom retardacijom i minor anomalijama. Jedan bolesnik je, pored toga, imao i maligni tumor dok je drugi imao teške hematološke poremećaje. Do sada u literaturi nije opisana fenotipska ekspresija ove hromozomske aberacije.
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 23, broj 2 (1991),
str: 173-180
© 1991 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.164
Originalni naučni rad
MEHANIZAM NASLED1VANM ANDROGENETIČKIH ALOPECIJA U ŽENA
Nevenka MARTINOVIĆ, Vukosava DIKLIĆ, A. KRUNIĆ i Zorana ĐAKOVIĆ
Dermatovenerološka Klinika UKCMF i Institut za biologiju i humanu genetiku
Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, 11000 Beograd, Jugoslavija
Izvod
Pregledano je i anketirano 1000 muškaraca i 1000 žena (uzorak opšte populacije) i nađena je incidencija androgenetičkih alopecija za opštu populaciju: 19,25%- 32,8% za muškarce i 5,7% za žene.
Analizirano je 200 genealoških stabala: 100 probanada sa androgcnetičkim alopecijama i 100 zdravih žena (kontrolna grupa). Androgenetičke alopecije (AA) su registrovane u 29,42%' porodica probanada i 14,86% i porodica kontrolne grupe. Incidencija AA u porodicama probanda bila je značajno visa nego u porodicama kontrolne grupe i u uzorku opšte populacije (p < 0,001). U 47% porodica probanada AA su registrovane u tri, 31% u dve, a u 2% u jednoj generaciji. U 47% porodica probanada su bili jedini aficirani članovi. U porodicama kontrolne grupe AA su registrovane u 20% porodica u tri, u 26% u dve i u 17% u jednoj generaciji dok u 37% nisu registrovane. U porodicama probanada registrovano je 81,8% aficiranih potomaka kada su oba roditelja bila aficirana, a u slučajevima kada su bili aficirani jedan od roditelja, i to bilo otac, bilo majka, bilo je aficirano 50% (odnos zdravih potomaka prema aficiranim 1:1). Pojava AA samo kod probanada mogla bi se objasniti novom mutacijom. Statističkom obradom podataka isključeno je nasleđivanje vezano ili ograničeno polom i zaključeno je da se AA najverovatnije nasleđuju autozomalno- dominantno.