GENETIKA, Vol. 35, broj 1 (2003)
Nada HLADNI1, Dragan ŠKORIĆ1 i Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ
GENETSKA VARIJANSA KOMPONENTI PRINOSA SUNCOKRETA (HELIANTUS ANNUUS L) [Izvod] [Rad]
Sonja IVANOVSKA, Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ1, Cane STOJKOVSKI
DIALELNA ANALIZA ZA VISINU STABLJIKE OZIME PŠENICE [Izvod] [Rad]
Janko ČERVENSKI , Đuro GVOZDENOVIĆ, Mirjana VASIĆ, Dušanka BUGARSKI i Jelica GVOZDANOVIĆ-VARGA
NAČINI NASLEĐIVANJA VISINE I ŠIRINE GLAVICE KUPUSA (BRASSICA OLERACEA VAR. CAPITATA L.) [Izvod] [Rad]
Milan ZDRAVKOVIĆ, Jasmina ZDRAVKOVIĆ, Nenad PAVLOVIĆ, Radiša ĐORĐEVIĆ i Milan DAMJANOVIĆ
UTICAJ GENETIČKIH PARAMETARA NA NASLEĐIVANJE VISINE PRVE MAHUNE PO BILJCI BORANIJE (PHASEOLUS VULGARIS L.) [Izvod] [Rad]
Abdelaty SALEH i Montserrat PAGÉS
AP2/ERF BILJNI TRANSKRIPCIONI FAKTORI [Izvod] [Rad]
Rade MILETIĆ, Mihajlo ŽIKIĆ, Nevena MITIĆ i Radomirka NIKOLIĆ
VARIJABILNOST POMOLOŠKIH OSOBINA ŠUMATOVKE [Izvod] [Rad]
Jovanka ATLAGIĆ, Jovan JOKSIMOVIĆ, Zvonimir SAKAČ, Vladimir MIKLIČ i Nenad DUŠANIĆ
NAČIN NASLEĐIVANJA I HERITABILNOST DUŽINE KRUNICE CEVASTOG CVETA I SADRŽAJA NEKTARA KOD SUNCOKRETA [Izvod] [Rad]
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 35, broj 1 (2003), str: 1-9
© 2003 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.12
Originalni naučni rad
GENETSKA VARIJANSA KOMPONENTI PRINOSA SUNCOKRETA
(HELIANTUS ANNUUS L.)
Nada HLADNI1, Dragan ŠKORIĆ1 i Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ2
1Naučni institut za ratarstvo i povrtarstvo, Maksima Gorkog 30, 21000 Novi Sad
2Naučni institut za ratarstvo i povrtarstvo, Poljoprivredni fakultet, 21000 Novi Sad, Srbija i Crna Gora
Izvod
Oplemenjivanje suncokreta u svetu i kod nas usmereno je na povećanje prinosa semena i sadržaja ulja po jedinici površine, otpornosti prema bolestima, insektima i stresnim uslovima optimalizacijom arhitekture biljke. U cilju utvrđivanja načina nasleđivanja, efekta gena i međuzavisnosti ukupnog broja listova po biljci, ukupne lisne površine po biljci i visine biljke, izvršena su dialelna ukrštanja isključujući recipročna sa šest genetski divergentnih inbred linija suncokreta. Dobijene su signifikantne razlike u srednjim vrednostima za sva ispitivana svojstva F1 i F2 generaciji. Aditivni efekat gena je bio od većeg značaja u nasleđivanju ukupanog broja listova po biljci i visini biljke dok je neaditivni efekat gena bio značajniji kod ukupne lisne površine po biljci uzevši u obzir sve kombinacije ukrštanja u F1 i F2 generaciji. Prosečan stepen dominacije (H1/D)1/2 je kod ukupnog broja listova po biljci i visine biljke manji od jedinice iz toga se može zaključiti da je način nasleđivanja parcijalna dominacija, a kod ukupne lisne površine je veći od jedinice što ukazuje na superdominaciju. Značajna pozitivna međuzavisnost ustanovljena je između ukupne lisne površine po biljci i ukupnog broja listova po biljci (0.285*), visine biljke (0.278*). Rezultati ovih istraživanja imaće značaja u daljem radu na oplemenjivanju suncokreta.
Autor za kontakt: Nada Hladni, Naučni institut za ratarstvo i povrtarstvo, Maksima Gorkog 30, 21000 Novi Sad
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 35, broj 1 (2003), str: 11-19
© 2003 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.827:631.523:633.11
Originalni naučni rad
DIALELNA ANALIZA ZA VISINU STABLJIKE OZIME PŠENICE
Sonja IVANOVSKA, Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ1, Cane STOJKOVSKI
Poljoprivredni fakultet, 1000 Skopje, Makedonija
1 Poljoprivredni fakultet, 21000 Novi Sad, Srbija i Crna Gora
Izvod
Ispitivan je efekat gena i kombinirajuće sposobnosti za visinu stabljike kod pšenice u seriji dialelnih F1 i F2 hibrida šest sorti i jedne linije. Roditelji su se značajno razlikovali u srednjim vrednostima za ispitivano svojstvo. Najmanju prosečnu vrednost za visinu je imala sorta Milenka (58,5cm), a najveću Novosadska Crvena (77,0cm). Način nasleđivanja zavisio je od kombinacije ukrštenja (intermedijaran, parcijalno dominantan, dominantan i superdominantan). Kako opšte, tako i specifične kombinirajuće sposobnosti imale su visoko signifikantne varijanse u obe generacije. U većini slučajeva kombinacije sa visokom SKS imale su bar jednog roditelja sa visokim vrednostima OKS. Roditelj Milenka se pokazao kao najbolji opšti kombinator za visinu stabljike. Regresiona analiza (Vr/Wr) je pokazala odsustvo interalelne interakcije u obe generacije. Nasleđivanje je bilo superdominantno u F1 i parcijalno dominantno u F2. Milenka je posedovala najviše dominantnih gena za visinu biljke, dok je Novosadska crvena imala najviše recesivnih gena za visinu stabljike pšenice.
Autor za kontakt: Sonja Ivanovska, Poljoprivredni fakultet, 1000 Skopje, Makedonija
e-mail: s.ivanovska@izf.ukim.edu.mk
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 35, broj 1 (2003), str: 21-30
© 2003 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.633.42
Originalni naučni rad
NAČINI NASLEĐIVANJA VISINE I ŠIRINE GLAVICE KUPUSA (BRASSICA OLERACEA VAR. CAPITATA L.)
Janko ČERVENSKI , Đuro GVOZDENOVIĆ, Mirjana VASIĆ, Dušanka BUGARSKI i Jelica GVOZDANOVIĆ-VARGA
Naučni Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Maksima Gorkog 30, 21000 Novi Sad, Srbija i Crna Gora
Izvod
Napravljena su dialelna (uključujući recipročna) ukrštanja sedam slobodnooprašujućih varijeteta kupusa sa različitim oblicima glavice, kao i 42 F1 hibrida, u poljskim i veštačkim uslovima u Naučnom institutu za ratarstvo i povrtarstvo u Novom Sadu. Cilj rada je određivanje srednje vrednosti komponenti varijabilnosti i načina nasleđivanja dve morfološke karakteristike oblika glavice, visina i širina. U našem radu superdominantnost se javlja najviše kod visine glavice (u 23 slučaja) a najmanje kod njene širine (16 puta). Negativni heterozis se nije javio ni u jednoj kombinaciji kao ni delimična dominantnost lošijeg roditelja. Rezultati ukazuju značajne razlike izučavanih karakteristika, što predstavjla značajan izvor varijabilnosti za dalje cikluse selekcije u našem Institutu.
Autor za kontakt: Janko Červenski, Naučni Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Maksima Gorkog 30, 21000 Novi Sad, Srbija i Crna Gora, tel: 021-4898-356, e-mail: jankic@ifvcns.ns.ac.yu
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 35, broj 1 (2003), str: 31-35
© 2003 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.1: 635.35
Originalni naučni rad
UTICAJ GENETIČKIH PARAMETARA NA NASLEĐIVANJE VISINE PRVE MAHUNE PO BILJCI BORANIJE (PHASEOLUS VULGARIS L.)
Milan ZDRAVKOVIĆ, Jasmina ZDRAVKOVIĆ, Nenad PAVLOVIĆ, Radiša ĐORĐEVIĆ i Milan DAMJANOVIĆ
Institut za istraživanja u poljoprivredi "Srbija" - Centar za povrtarstvo, 11420 Smederevska Palanka, Srbija i Crna Gora
Izvod
U cilju istraživanja načina nasleđivanja, efekta gena, kombinacionih
sposobnosti i komponente genetičke varijanse, ispitivano je šest divergentnih
genotipova boranije (Supernor, Darija, Grinkrop, Palanačka rana, Šumadinka i
Zora) i njihovo F1 potomstvo dobijeno dialelnim ukrštanjem - bez
recipročnih. Za osobinu visine formiranja prve mahune dobijena je visoko
značajna varijansa srednjih vrednosti roditelja i hibrida. Izračunate vrednosti
dominantih komponenti (H1 i H2) su
veće od aditivne komponente (D), što ukazuje da u nasleđivanju broja mahuna/biljci
u F1 generaciji preovladavaju dominantni geni. Prosečan stepen
dominacije 
je veći od 1 i ukazuje na
superdominaciju. Heritabilnost u širem smislu iznosi 90% i ukazuje na visok
udeo genetičkih faktora u nasleđivanju broja mahuna po biljci.
Autor za kontakt: Milan Zdravković, Institut za istraživanja u poljoprivredi "Srbija" - Centar za povrtarstvo, 11420 Smederevska Palanka, Srbija i Crna Gora
tel +381 323 170 lok 116, e-mail: mzdravkovic@cvcsp.co.yu
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 35, broj 1 (2003), str: 37-50
© 2003 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.16: 577.214
Originalni naučni rad
AP2/ERF BILJNI TRANSKRIPCIONI FAKTORI
Abdelaty SALEH i Montserrat PAGÉS
Odsek za molekularnu genetiku, Institut za molekularnu genetiku u Barceloni (IBMB), Visoki savet za naučna istraživanja (CSIC), Barcelona, Španija
Izvod
Transkripcioni faktori (TFs) imaju značajnu ulogu u ontogenezi ( razvoju) biljke kao i odgovora na na uslove biotičkog i abiotičkog stresa. Familija transkripcionih faktora AP2/ERF je unikatna kod biljaka a konzervisani AP2/ERF domen veličine oko 60 aminokiselina je karakteristika ove familije transkripcionih faktora. AP2/ERF geni učestvuju u regulaciji procesa ontogeneze (razvoja) biljke i kontroli odgovora biljke na biotičke i abiotičke faktore spoljne sredine koji izazivaju stresne uslove. U radu je dat pregled poznatih osobina i mehanizam aktivnosti AP2/ERF familije transkripcionih faktora.
Autor za kontakt: Dr. Montserrat PAGÉS, Odsek za molekularnu genetiku, Institut za molekularnu genetiku u Barceloni (IBMB), Visoki savet za naučna istraživanja (CSIC), Barcelona, Španija
Tel.: +34 93 400 6131
Fax: +34 93 204 5904
E-mail: mptgmm@cid.csic.es
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 35, broj 1 (2003), str: 51-58
© 2003 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.21: 634.11
Originalni naučni rad
VARIJABILNOST POMOLOŠKIH OSOBINA ŠUMATOVKE
Rade MILETIĆ, Mihajlo ŽIKIĆ, Nevena MITIĆ i Radomirka NIKOLIĆ
Institut SRBIJA, Centar za poljoprivredna i tehnološka istraživanja, 19000 Zaječar,
Srbija i Crna Gora
Izvod
Autohtona sorta jabuke Šumatovka na području Timočke krajine pokazuje izraženu varijabilnost u pogledu morfoloških osobina stabla i produktivnosti, a posebno u pogledu krupnoće, mase i hemijskog sastava plodova. U zavisnosti od svih činilaca uspevanja stabla su slabe do ekstremne bujnosti, uspravnog porasta sa srednjim ili jakim razgranavanjem. Za ovu sortu karakteristična je alternativna rodnost te je produktivnost neujednačena od niske do veoma visoke. Za ovu sortu karakteristična je srednja ili visoka tolerantnost prema parazitu izazivaču bolesti čađave krastavosti (Venturia inaequalis) i pepelnice jabuke( Podospheara leucotricha). Oštećenja plodova od jabukinog smotavca (Carpocapsapomonella) su minimalna ili srednjeg intenziteta. Plodovi Šumatovke su u proseku sitni ili srednje krupnoće sa dužinom od 51.3 ± 6.62 mm (CV 12.9%), širinom od 55.5 ± 6.35 mm (CV 11.4%), dužinom peteljke 19.5 ± 3.2 mm (CV 16.4%) i masom plodova od 66.0 ± 20.6 g (CV 31.3%). Sadržaj ukupno rastvorljivih suvih materija u mezokarpu je 15.6 ± 1.92% (CV 12.31%), ukupnih šećera 14.3 ± 2.2% (CV 15.4%) i ukupnih kiselina 0.59 ± 0.11% (CV 18.6%). Stablo Šumatovke krupnih plodova je bujno, veoma uspravnog porasta, srednje razgranato, visokog prinosa i otpornosti prema bolestima i štetočinama. Plodovi su srednje krupni ili krupni sa prosečnom masom od 169.4 g. Pojedini plodovi su sa masom od preko 200.0 g. Odlikuje se i povoljnim sadržajem suvih materija (14.0%), ukupnih šećera (12.8%) i ukupnih kiselina (0.55%). Pogodna je za gajenje u organizovanim zasadima po principima integralne i biološke proizvodnje visokovredne hrane.
Autor za kontakt: Rade Miletić, Institut za istraživanja u poljoprivredi “Srbija”, Centar za poljoprivredna i tehnoloska istraživanja, Grljanski put b.b., 19000 Zaječar
Tel: 019/420-222, Fax: 019/421-668
e-mail: czpiti@ptt.yu
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 35, broj 1 (2003), str: 59-65
© 2003 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575.822
Originalni naučni rad
NAČIN NASLEĐIVANJA I HERITABILNOST DUŽINE KRUNICE CEVASTOG CVETA I SADRŽAJA NEKTARA KOD SUNCOKRETA
Jovanka ATLAGIĆ, Jovan JOKSIMOVIĆ, Zvonimir SAKAČ, Vladimir MIKLIČ i Nenad DUŠANIĆ
Naučni institut za ratarstvo i povrtarstvo, 21000 Novi Sad, Srbija i Crna Gora
Izvod
Pošto su dužina krunice cevastog cveta i sadržaj nektara najvažniji parametri atraktivnosti genotipova suncokreta za oprašivače i praćeni su kod roditeljskih linija i F1 hibrida bilo je interesantno utvrditi način nasleđivanja i heritabilnost za ova dva svojstva. Srednje vrednosti za dužinu krunice cevastog cveta su se kretale od 7.23-10.22mm. Razlike su bile značajne između većine ispitivanih genotipova. Na ekspresiju dužine krunice cevastog cveta su značajno uticale godine. U nasleđivanju ovoga svojstva ispoljila se parcijalna dominacija roditelja sa manjom dužinom krunice cevastog cveta (NS-H-702) i to u slučaju utvrđivanja načina nasleđivanja u odnosu na roditelje, dok u odnosu na roditeljski prosek nije bilo moguće utvrditi način nasleđivanja ni u jednoj hibridnoj kombinaciji. Srednje vrednosti za sadržaj nektara su se kretale od 2.08-15.54mg/20 cvetova i razlike su bile značajne kod većine ispitivanih genotipova. U nasleđivanju sadržaja nektara se ispoljila parcijalna dominacija roditelja sa manjom srednjom vrednošću za ovo svojstvo (NS-H-702), dok se kod hibrida NS-H-45 ispoljio negativni heterozis.
Autor za kontakt: Jovanka Atlagić, Naučni institut za ratarstvo i povrtarstvo, 21000 Novi Sad, Srbija i Crna Gora
Tel: 381 021 4898 401
e-mail: atlagic@ifvcns.ns.ac.yu