GENETIKA, Vol. 40, broj 2 (2008)
H.K. YADAV, S. SHUKLA i S.P. SINGH
ANALIZA DISKRIMINANTNE FUNKCIJE ZA OPIJUM I PRINOS SEMENA OPIJUMSKOG MAKA (Papaver somniferum L.) [Izvod] [Rad]
Čedomir RADENOVIĆ, Milomir FILIPOVIĆ, Milosav BABIĆ, Goran STANKOVIĆ, Aleksandar RADOJČIĆ, Mile SEČANSKI, Jovan PAVLOV, Dragana BRANKOVIĆ RADOJČIĆ i Dragojlo SELAKOVIĆ
Aktuelna prestižna svojstva samooplodnih linija kukuruza – dobra polazna osnova za efikasno kreiranje novih i rodnih hibrida kukuruza [Izvod] [Rad]
Nada HLADNI, D. ŠKORIĆ i Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ
Linija x tester analiza morfoloških svojstva i njihova međuzavisnost sa prinosom i sadržajem ulja suncokreta (Helianthus annuus L.) [Izvod] [Rad]
Jelena VANČETOVIĆ
UTICAJ SPOLJAŠNJE SREDINE NA SEGREGACIONI ODNOS KVALITATIVNIH SVOJSTAVA KUKURUZA [Izvod] [Rad]
Aleksandar LUČIĆ, Ana NIKOLIĆ, Snežana MLADENOVIĆ DRINIĆ, Vasilije ISAJEV i Vera LAVADINOVIĆ
GENETIČKA KARAKTERIZACIJA GENOTIPOVA POPULACIJA CRNOG BORA (Pinus nigra Arnold) UPOTREBOM PROTEINSKIH MARKERA [Izvod] [Rad]
Jelena SRDIĆ, Ana NIKOLIĆ i Zorica PAJIĆ
ssr MARKERi u karakterizaciji samooplodnih linija kukuruza šećerca [Izvod] [Rad]
Dragana JOŠIĆ, Bogić MILIČIĆ, Snežana MLADENOVIĆ DRINIĆ i Mirjana JARAK
GENODIVERZITET DOMINANTNIH Rhizobium leguminosarum bv. trifolii IZOLOVANIH IZ 11 TIPOVA ZEMLJIŠTA SRBIJE [Izvod] [Rad]
Milovan PAVLOV, Goran SARATLIĆ, Živorad VIDENOVIĆ i Zoran STANIŠIĆ
PRIMER USPEŠNOG ISKOROŠĆAVANJA GENETIČKOG POTENCIJALA RODNOSTI KUKURUZA [Izvod] [Rad]
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 40, broj 2 (2008), str: 95-107
© 2008 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575: 632.4
Originalni naučni rad
Izvod
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 40, broj 2 (2008), str: 109-120
© 2008 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633.75
Originalni naučni rad
ANALIZA DISKRIMINANTNE FUNKCIJE ZA OPIJUM I PRINOS SEMENA OPIJUMSKOG MAKA (Papaver somniferum L.)
H.K. YADAV, S. SHUKLA i S.P. SINGH
Odelenje za genetiku i oplemenjivanje biljaka, Nacionalni botanički istraživački Institut (CSIR), Lucknow – 226001, Indija
Izvod
Opijumski mak (Papaver somniferum L.) je značajna biljka u farmakološkom korišćenju u medicini. Opijumska tečnost i njeni derivati se koriste kao komponente različitih lekova kao što su analgetici, narkotici, sedativi, hiponitici, antispazmici, lekovi za diareu, kašalj itd. U cilju genetičkog poboljšanja kvaliteta opijuma i povećanja prinosa značajno je oplemenjivanje na pojedine komponente i selekcija koja se zasniva na multiplim osobinama daje bolje rezultate u razvoju željenog tipa biljke. Rezultati istraživanja prikazani u ovom radu su dobijeni ispitivanjem 22 sorte opijumskog maka sa ciljem utvrđivanja varijabilnosti i pogodnih selekcionih pokazatelja za prinos opijuma i semena. Heritabilnost u širem smislu je bila visoka za težinu kapsula po biljci, visinu biljke, dužinu kapsule, prečnik drške i prinos opijuma. Diskriminantne funkcije bazirane na pojedinačnim osobinama su manje efikasne u odnosu na diskriminantne funkcije zasnovane na kombinaciji više osobina. Poređenje različitih funkcija potvrđuje da su težina kapsule po biljci, dužina kapsule i visina biljke glavne komponente prinosa. Zbog toga se proces selekcije linija na visok sadržaj opijuma i prinos biljaka mora zasnivati na navedenim komponentama prinosa. Pozitivna korelacija svojstva prinosa opijuma i prinosa semena sugeriše da se selekcijom na ove komponente prinosa mogu razviti sorte sa visokim prinosom opijuma uz visok prinos semena.
Autor za kontakt: S.P. Singh, National Botanical Research Institute, Rana Pratap Marg, Lucknow-226001, India, e-mail: sant_psingh@yahoo.com
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 40, broj 2 (2008), str: 121-133
© 2008 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575: 633.15
Originalni naučni rad
Aktuelna prestižna svojstva samooplodnih linija kukuruza – dobra polazna osnova za efikasno kreiranje novih i rodnih hibrida kukuruza
Čedomir RADENOVIĆ1,2, Milomir FILIPOVIĆ1, Milosav BABIĆ1, Goran STANKOVIĆ1, Aleksandar RADOJČIĆ1, Mile SEČANSKI1, Jovan PAVLOV1, Dragana BRANKOVIĆ RADOJČIĆ1 i Dragojlo SELAKOVIĆ1
1 Institut za kukuruz “Zemun Polje“, Beograd, Srbija
2 Fakultet za fizičku hemiju, Univerzitet u Beogradu, Beograd, Srbija
Izvod
Idejom za ovaj rad potvrđuje se naša hipoteza da postoje elitne linije kukuruza koje se smatraju aktuelnim i prestižnim i koje poseduju, kako svojstvo stanja vode i njenog bržeg otpuštanja iz zrna u periodu sazrevanja, tako i svojstvo efikasnog fotosintetično-fluorescentnog modela, koji se uspešno koristi u savremenim procesima oplemenjivanja, a time i za stvaranje novih i rodnijih hibrida kukuruza. Izloženi rezultati o dinamici otpuštanja vode iz zrna u periodu sazrevanja i o fotosintetično-fluorescentnim pokazateljima: teperaturnoj zavisnosti intenziteta zakasnele fluorescencije hlorofila, Arrhenijus-ovim kriterijumom za određivanje kritičnih temperatura i energija aktivacije, pokazuju da su svojstva proučavanih linija zasnovana na efektima i prirodi strukturnih i funkcionalnih promena koje se odigravaju u njihovim tilakoidnim membranama i drugim hemijskim strukturama tkiva zrna. Sumarni rezultati proučavanja aktuelnih i prestižnih svojstava linija kukuruza doprineće egzaktnijem, racionalnijem i bržem odvijanju savremenih procesa oplemenjivanja.
Autor za kontakt: Čedomir Radenović, Institut za kukuruz, Slobodana Bajica 1, 11185 Beograd -Zemun, Srbija
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 40, broj 2 (2008), str: 135-144
© 2008 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575: 633
Originalni naučni rad
Linija x tester analiza morfoloških svojstva i njihova međuzavisnost sa prinosom i sadržajem ulja suncokreta (Helianthus annuus L.)
Nada HLADNI1, D. ŠKORIĆ1 i Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ2
1 Institut za ratartsvo i povrtarstvo, Novi Sad
2Poljoprivredni fakultet, Novi Sad
Izvod
Jedan od primarnih zadataka oplemenjivanja suncokreta je stvaranje inbred linija putem interspecijes hibridizacije radi dobijanja visokoprinosnih i stabilnih hibrida promenjenog izgleda koji u uslovima intenzivne agrotehnike omogućavaju povećanje broja biljaka po jedinici površine.
Za linija x tester analizu korišćeno je sedam novih divergentnih (A) citoplazmatski muško sterilnih inbred linija nastalih interspecijes hibridizacijom, tri Rf-restorer linije kao testeri i 21 hibrid F1 generacije. Dobijene su značajne razlike u srednjim vrednostima za sva ispitivana svojstva. Izračunate su visoko značajne vrednosti OKS i PKS za dužinu lisne drške (DLD) i ukupne lisne površine po biljci (ULP). Glavnu ulogu u nasleđivanju oba svojstva ima neaditivna komponenta genetske varijanse. To potvrđuje i odnos OKS/PKS u F1 generaciji koji je manji od jedinice i iznosi 0.43 za DLD i 0.07 za ULP. Najveći prosečan doprinos u ekspresiji ovih svojstava imale su A-linije majke i to (49.9%) za DLD i (57.1%) za ULP. Ustanovljena je pozitivna međuzavisnost prinosa semena (PS) sa DLD (0.374*) i ULP (0.630**). Između sadržaja ulja u semenu (SU) i ULP ustanovljena je značajna negativna međuzavisnost (-0.520**). Ova istraživanja mogu biti od značaja za stvaranje novih visoko prinosnih genotipova suncokreta na bazi interspecies hibridizacije.
Autor za kontakt: Nada Hladni, Institut za ratartsvo i povrtarstvo, Novi Sad
e-mail: nadah@ifvcns.ns.ac.yu
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 40, broj 2 (2008), str: 145-156
© 2008 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:633.15
Originalni naučni rad
UTICAJ SPOLJAŠNJE SREDINE NA SEGREGACIONI ODNOS KVALITATIVNIH SVOJSTAVA KUKURUZA
Jelena P. VANČETOVIĆ
Institut za kukuruz “Zemun Polje” , Beograd, Srbija
Izvod
Značajan uticaj spoljašnje sredine na segregacioni odnos je utvrđen kod dihibridnog nasleđivanja kod kukuruza. Dva moguća uzorka segregacione distorzije su: 1) uticaj spoljašnje sredine (selekcija) pre formiranja gameta ili/i 2) različita prednost ukrštanja u različitim sredinama. Dalja istraživanja, na drugim samooplodnim ili stranooplodnim biljnim vrstaman i sa različitim svojstvima su potrebna da bi se ovaj fenomen bolje razumeo.
Autor za kontakt: Jelena P. Vancetovic, Institut za kukuruz“Zemun Polje” , Slobodana Bajica 1, 11080 Zemun- Beograd, Srbija, email: vjelena@mrizp.co.yu
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 40, broj 2 (2008), str: 157-168
© 2008 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575: 630
Originalni naučni rad
GENETIČKA KARAKTERIZACIJA GENOTIPOVA POPULACIJA CRNOG BORA
(PINUS NIGRA ARNOLD) UPOTREBOM PROTEINSKIH MARKERA
Aleksandar LUČIĆ1, Ana NIKOLIĆ2 , Snežana MLADENOVIĆ DRINIĆ2,
Vasilije ISAJEV3 i Vera LAVADINOVIĆ 1
1Institut za šumarstvo, Beograd
2Institut za kukuruz, Zemun Polje, Beograd
3Šumarski fakultet, Beograd
Izvod
Javljanje crnog bora na velikim površinama zahvaćenim erozionim procesima, ili potpuno degradiranim, ogoljenim površinama na kojima daje odlične rezultate, svrstavaju ga u najvažnije ekonomske vrste korišćene u šumarstvu. Cilj ovih istraživanja je bilo ispitivanje unutar i među populacijske genetičke varijabilnost crnog bora primenom biohemijskih markera. Bolje upoznavanje genetskog potencijala populacija crnog bora omogućiće poboljšanje proizvodnje semena i sadnog materijala, a time i uspeh prilikom pošumljavanja i podizanja namenskih kultura ovom vrstom. Polimorfizam proteinskih markera utvrđen je na osnovu odabranih genotipova poreklom iz šest populacija (semenskih sastojina) čime su obuhvačene sve populacije crnog bora u Srbiji. Na osnovu dobijenih elektroforegrama utvrđene su kvalitativne i kvantitativne razlike (broj i raspored) proteinskih frakcija i određen je proteinski profil semena za svako stablo kao i za svaku od 6 ispitivanih populacija ponaosob. Tom prilikom je zapažena „konzervativnost“ pojedinih polipeptida, tj. prisustvo u svim analiziranim genotipovima. S druge strane utvrđene su proteinske frakcije koje su varijabilne na nivou populacija, kao i one čija varijabilnost varira u zavisnosti od populacija. Na osnovu dobijenih elektroforegrama je izračunat koeficijent genetičke sličnosti, odnosno udaljenosti, upoređivanjem broja i rasporeda traka i urađeni su dendogrami klaster analize. Utvrđen je veći stepen genetskog variranja između provenijencija nego unutar njih. Takođe je utvrđena velika genetska varijabilnost proteina semena unutar analiziranih populacija.
Autor za kontakt: Aleksandar Lučić; Institut za šumarstvo; Kneza Višeslava 3; 11000 Beograd; Srbija; e-mail: aleksandar.lucic@gmail.com
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 40, broj 2 (2008), str: 169-177
© 2008Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575: 633.15
Originalni naučni rad
ssr MARKERi u karakterizaciji samooplodnih linija kukuruza šećerca
Jelena SRDIĆ, Ana NIKOLIĆ i Zorica PAJIĆ
Institut za kukuruz, „Zemun Polje“ - Belgrade, Serbia
Izvod
Kukuruz šećerca razlikuje se od kukurza standardnog kvaliteta zrna u većem broju značajnih osobina. Zbog toga oplemenjivanje ove kulture pored standardnih procedura obuhvata i neke posebne, a sve zbog specifičnosti njegovog korišćenja. Primena molekularnih markera u oplemenjivanju šećerca postaje neophodnost, naročito zbog toga što kod ovog tipa kukuruza još uvek nisu utvrđene heterotične grupe, pa je upoznavanje genetičke varijabilnosti samooplodnih linija šećerca na molekularnom nivou od velikog značaja za njegovo oplemenjivanje.
U radu analizirana je genetička sličnost 6 samooplodnih linija kukuruza šećerca na osnovu SSR markera. Primenjen je set od 40 prajmera. Dobijeni razultati upoređeni sa podacima specifičnih kombinacionih sposobnosti prinosa klipa, dobijenih dialelnom analizom.
Koeficijent korelacije ranga između GS i PKS bio je negativan i u jednom slučaju statistički značajan, a kretao se od -0,16 and -0,57*. Negativna vrednost ovog koeficijenta ukazuje na to da se sa povećanjem sličnosti genotipova smanjuje vrednost PKS i obrnuto. Statistička značajnost ovog koeficijenta ukazuje na pozdanost primene SSR markera u proceni genetičke sličnosti i planiranju perspektivnih ukrštanja.
Autor za kontakt: Jelena Srdić, Institut za kukuruz, Slobodana Bajića 1, 11080 Zemun – Beograd, Srbija, phone: #381 11/3756-704, e-mail: jsrdic@mrizp.co.yu
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 40, broj 2 (2008), str: 179-190
© 2008 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575:631.427
Originalni naučni rad
GENODIVERZITET DOMINANTNIH Rhizobium leguminosarum bv. trifolii IZOLOVANIH IZ 11 TIPOVA ZEMLJIŠTA SRBIJE
Dragana JOŠIĆ1, Bogić MILIČIĆ1, Snežana MLADENOVIĆ DRINIĆ2
i Mirjana JARAK3
3 Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija
Izvod
Rhizobium leguminosarum bv. trifolii je mikrosimbiont Trifolium pratense i Trifolium repens, veoma značajnih leguminoza u Srbiji. Kolekcionisana je prirodna populacija ovih simbiotskih azotofiksatora i procenjen nivo biodiverziteta analizom dominantnih izolata ovih bakterija.
Populacija Rhizobium leguminosarum bv. trifolii je prikupljena sa 50 markiranih lokacija sa 11 tipova zemljišta u Srbiji. 437 autohtonih izolata, izolovanih iz nodula Trifolium repens ili Trifolium pratense, analizirano je fenotpskim metodama. Dobijeno je 156 različitih izolata na osnovu razlika u osetljivosti na pet antibiotika (IAR - intrinsic antibiotic resistance) i tolerantnosti na pet teških metala (HMT- heavy methal tolerance). Utvrđeno je prisustvo 56 dominantnih izolata sa značajnim razlikama u IAR-HMT profilu i za reprezentativne izolate grupe urađen REP-PCR i RAPD fingerprinting (AP10 i SPH 1 prajmerima). Rezultati su pokazali visok stepen genodiverziteta dominantnih izolata Rhizobium leguminosarum bv. trifolii omogućili praćenje promena diverziteta i zastupljenosti na markiranim lokacijama tokom vremena i pri različitim uslovima životne sredine i geografske rasprostranjenosti.
Autor za kontakt: Dragana Jošić, Institut za zemljište, Teodora Drajzera 7, Beograd, Srbija,
e-mail: josic@infosky.net, tel/ fax: 011 2667 123
Štampano u „GENETIKA“ Vol. 40, broj 2(2008), str: 191-203
© 2008 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC 575: 633.15
Originalni naučni rad
PRIMER USPEŠNOG ISKOROŠĆAVANJA GENETIČKOG POTENCIJALA RODNOSTI KUKURUZA
Milovan PAVLOV, Goran SARATLIĆ, Živorad VIDENOVIĆ
i Zoran STANIŠIĆ
Institut za kukuruz „Zemun Polje“, Beograd, Srbia
Izvod
Ideja o postavci sitema proizvodnje semena kukuruza potekla je iz Instituta za kukuruz „Zemun Polje“, pre skoro pola veka. Ovaj sistem objedinjava iskorišćavanje naučnih dostignuća (patenta-priznatog hibrida), prirodnih uslova, kapaciteta za sušenje doradu i pakovanje semena, kadrova i transportnih kapaciteta. ZP sistem obezbeđuje ekonomsku zainteresovanost svih učesnika u istraživanjima i proizvodnji semena kukuruza.
Glavna osnova kvalitetnog semenarstva je veoma razvijen program selekcije kukuruza Instituta za kukuruz „Zemun Polje“, iz koga je dosada priznato 535 hibrida u zemlji i 100 u inostranstvu.
U Srbiji postoje povoljni agroekološki uslovi za stvaranje najboljih genotipova i proizvodnju osnovnog i komercijalnog semena kukuruza. Ima deset doradnih centara koji dorađuju seme kokuruza po savremenoj tehnologiji. Izškolovano je i steklo iskustva u radu, više generacija kadrova u oblasti semenarstva kukuruza. Akreditovane su tri laboratorije za kontrolu kvaliteta semena, po međunarodnim ISTA standardima. Zakonski propisi Srbije obezbeđuju da se kontrola proizvodnje semena u polju i u toku dorade obavlja od strane ovlašćenih državnih institucija. U radu je prikazan jedan od uspešnih sistema organizacije proizvodnje semena primenjiv u zemljama koje imaju slične uslove.
Autor za kontakt: Živorad Videnović, zvidenović@mrizp.co.yu, Institut za kukuruz, Zemun Polje, Beograd, Srbija