GENETIKA, Vol. 8, broj 3 (1976)

 

Mechtild ROMMEL

PRIRODNI TRIPLOIDI U POPULUS SPECIESA I NJIHOV ZNAČAJ U OPLEMENJIVANJU [Izvod]

 

P. DOKIĆ, S. STANAĆEV i D. STEFANOVIĆ

UTICAJ NIVOA POLIPLOIDIJE I GENOTIPA NA SADRŽAJ HLOROFILA A I B U LISTOVIMA ŠEĆERNE REPE RAZLIČITE STAROSTI [Izvod]

 

S. PETROVIĆ

TRANSMISIJA MONOSOMIKA U RAZLIČITIH GENOTIPOVA PŠENICE [Izvod]

 

S. MUSZYNSKI, Maria DARLEWSKA, i Alicja DABROWSKA

INDUKOVANJE MUTACIJA U RAŽI (SECALE CEREALE L.) FIZIČKIM I HEMIJSKIM AGENSIMA [Izvod]

 

Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ  i Katarina  BOROJEVIĆ

KOMBINIRAJUĆE SPOSOBNOSTI I NAČIN DELOVANJA GENA ZA VISINU STABLJIKE MUTANTNIH LINIJA TRITICUM AESTIVUM SSP VULGARE [Izvod]

 

Ljiljana VAPA i Katarina BOROJEVIĆ

MOGUĆNOST POBOLJŠANJA ADAPTACIJE MAKROMUTACIJA [Izvod]

 

J. SIMON i Z. SAJO

NOVA SORTA PIRINČA, RADIOMUTANT, U SIROKOJ PROIZVODNJI U MAĐARSKOJ [Izvod]

 

J.E. PARLEVLIET

OTPORNOST PREMA BOLESTIMA KOD BILJAKA. KONCEPT KOJI UPOTPUNJUJE POOLED NA HORIZONTALNU I VERTIKALNU OTPORNOST [Izvod]

 

Katarina BOROJEVIĆ

TOLERANTNOST PREMA PUCCINIA RECONDITA TRITICI U TRITICUM AESTIVUM  VULGARE POSLE MUTAGENIH TRETMANA [Izvod]

 

Zora JELIČIĆ, Katarina BOROJEVIĆ i V. MOMČILOVIĆ

OCENA MUTAGENIH TRETMANA ZA INDUKOVANJE REZISTENTNIH TIPOVA PREMA PUCCINIA RECONDITA TRITICI [Izvod]

 

F. SACCARDO, K. SREE RAMULU and L. TOMARCHIO

IZOLACIJA, PRENOS I INDUKOVANJE OTPORNOSTI PREMA BOLESTIMA PAPRIKE [Izvod]

 

Štampano u „GENETIKA“ Vol. 8, broj 3 (1976), str: 183-186
© 1976 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun

Srbija

 

 

Originalni naučni rad

                                                                                                       

 

PRIRODNI TRIPLOIDI U POPULUS SPECIESA I NJIHOV ZNAČAJ U OPLEMENJIVANJU

 

Mechtild ROMMEL

 

 

Izvod

 

Prirodni triploidi poznati su u Populus tremula, Populus tremuloides i Populus canescens. Obzirom na dugogodišnji proces stvaranja triploida sa kolhicin metodom, pokusana je selekcija proizvedenih triploida u diploide. Selekcija je vršena na mladim biljčicama (sejancima) i odabirane su biljke koje su imale veće listove, deblju stabljiku, bile brže u porastu, a što je karakteristično za triploide. Međutim, citološka analiza je pokazala da nijedna od selekcionisanih biljaka nije bila triploid, ali nađene su hi-mere koje su se sastojale od diploida i dipMda + sa povećanim brojem hromozoma.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Štampano u „GENETIKA“ Vol. 8, broj 3 (1976), str: 187-194
© 1976 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun

Srbija

 

 

Originalni naučni rad

 

 

UTICAJ NIVOA POLIPLOIDIJE I GENOTIPA NA SADRŽAJ HLOROFILA A I B U LISTOVIMA ŠEĆERNE REPE RAZLIČITE STAROSTI

 

P. DOKIĆ, S. STANAĆEV i D. STEFANOVIĆ

 

 

Izvod

 

Kod dva sovjetska i jednog američkog genotipa monogermne šećerne repe na diploidnom i tetraploidnom nivou ploidnosti ispitivan je sadržaj hlorofila a i b u junu, julu i avgustu 1971. god.

Rezultati istraživanja su pokazali da je intenzitet obrazovanja hloro­fila a i b u ranijim fazama porasta bio veći u diploidnih nego u tetraploidnih genotipova (Tab. 1 i 2).. Međutim, u daljem toku vegetacije tetraploidne verzije kod svih genotipova intenzivnije su povećavale sadržaj hlorofila a i b u svim kategorijama listova (centralnim, srednjim i spoljnim) (Tab. 3).

Različiti genotipovi imali su različit intenzitet povećanja sadržaj a ukupnog hlorofila. Ovo povećanje naročito je došlo do izražaja u američkog genotipa GW761. Tetraploidi su, bez obzira na genotip, u toku vegetacije povećali koncentraciju hlorofila a i & u svih kategorija zelenih listova, dok je za diploide bila karakteristična stagnacija sadržaja ukupnog hlorofila. Monogermni genotipovi poreklom iz SSSR-a u oba nivoa ploidije imali su veći sadržaj ukupnog hlorofila od američkog monogermnog genotipa, koji je imao izuzetno nizak sadržaj hlorofila b u analizi 24 jula.

Genotipovi koji su imali veći sadržaj ukupnog hlorofila nisu imali i veću produktivnost fotosinteze (Tab. 3), jer na intenzitet fotosinteze utiču i drugi genetski faktori od kojih takođe zavisi produktivnost fotozinteze. Međutim, ako se posmatra jedan genotip na oba nivoa ploidnoisti, vidi se da je sadržaj hlorofila u pozitivnom odnosu sa prinosom korena i suve mate-rije (Tab. 3).

U pogledu uticaja starosti listova na sadržaj ukupnog hlorofila, konstatovano je da srednji listovi bez obzira na nivo ploidnosti i genotip imaju najveći sadržaj hlorofila a i b, dok je najmanji sadržaj u donjih listova (Tab. 6).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Štampano u „GENETIKA“ Vol. 8, broj 3 (1976), str: 195-201
© 1976 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun

Srbija

 

 

Originalni naučni rad

 

 

TRANSMISIJA MONOSOMIKA U RAZLIČITIH GENOTIPOVA PŠENICE

 

S. PETROVIĆ

 

 

Izvod

 

Monosomici omogućavaju najpreciznija genetska istraživanja u običnoj pšenici. Američki naučnik Sears je stvorio i kompletirao celu seriju monosomika u sorti Chinese Spring i to je omogućilo da se zadnjih 20-tak godina korišćenjem monosomika sazna veoma mnogo o nasleđivanju niza svojstava. Primenom povratnog ukrštanja stvorene su serije monosomika i 11 drugim sortama i to predstavlja osnovu za dalja detaljnija istraživanja.

            Monosomici su nestabilni i u potomstvu monosomika se teoretski može očekivati 25% disomika, 50% monosomikla i 25% nulisomika. U praksi se dobijaju drukčije frekvencije. Prosečna frekvencija monosomika je oko 75% i postoje znatne razlike između pojedinih hromozoma.     :

            U ovom radu su prikazane frekvencije monosomika za svih 21 hromozom u potomstvu samooplodnje monosomika Chinese Spring (trogodišnji rezultati), F1 hibridima između Chinese Spring monosomika (majka) i nekoliko sorti pšenice (otac) (jednogodišnji rezultati) i iz programa stvaranja serije monosomika sorte Sava (F1 i 3 povratna ukrštanja).

Ustanovljene su razlike u transmisiji monosomika između pojedinih hromozoma kao i tipa polinacije. U potomstvu samooplodnje monosomika zapažena je niža frekvencija monosomika. Prosečna frekvencija monosomi­ka je bila 65%. Najveća frekvencija monosomika je zapažena u potomstvu monosomika 6D (73%), a najmanja u potomstvu 2A monosomika (58%).

Razlike u transmisiji monosomika u mnogome  duguju različitoj  vitalnost monosomik embrija i fertilnosti pojedinih monosomika. Bitno je da se monosomici javljaju u visokim frekvencijama te se i sa manjim brojem biljaka u svakoj monosomik liniji može očekivati dovoljan broj mo­nosomika.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Štampano u „GENETIKA“ Vol. 8, broj 3 (1976), str: 203-205
© 1976 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun

Srbija

 

 

Originalni naučni rad

 

 

INDUKOVANJE MUTACIJA U RAŽI (SECALE CEREALE L.) FIZIČKIM I HEMIJSKIM AGENSIMA

 

S. MUSZYNSKI, Maria DARLEWSKA, i Alicja DABROWSKA

 

Institute of Genetics and Plant Breeding, Agricultural University, Warsaw, Poland

 

                                                                                          

Izvod

 

Dat je prikaz Mutanata kratke stabljike izazvanih u dve populacije ozime razi tretiranjem semena brzim neutronima i N-nitrozo-N-ethyl-ureom.

Mutanti su se pojavili u M2 generaciji i bili su stabilni u M3 generaciji. Genetska proučavanja kao i oplemenjivačka vrednost mutanata predmet su daljih istraživanja.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Štampano u „GENETIKA“ Vol. 8, broj 3 (1976), str: 207-214
© 1976 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun

Srbija

 

 

Originalni naučni rad

 

 

KOMBINIRAJUĆE SPOSOBNOSTI I NAČIN DELOVANJA GENA ZA VISINU STABLJIKE MUTANTNIH LINIJA TRITICUM AESTIVUM SSP VULGARE

 

Marija KRALJEVIĆ-BALALIĆ  i Katarina  BOROJEVIĆ

 

 

Izvod

 

U ovim istraživanjima ispitivan je način delovanja gena kod mutantnih linija iz M14 generacija, selekoionisanih iz populacije Triticum aestivwn vulgare, sorta Mara. U tu svrhu mutantne linije ukrštene su dialelno i analiza varijanse kombinirajućih sposobnosti pokazala je visokosignifikantne razlike za OKS i PKS. To govori o prisustvu aditivne i neaditivne komponente genetske varijanse u nasleđivanju visine stabljike mutantnih linija. Analiza komponenata genetske varijanse kao i regresiona analiza podataka (VrWr i WrW’) ukazuje na prisustvo superdominantnosti u nasleđivanju visine stabljike, kao što je i prosečan stepen dominantnosti  koji je bio veći od jedinice).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Štampano u „GENETIKA“ Vol. 8, broj 3 (1976), str: 215-222
© 1976 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun

Srbija

 

 

Originalni naučni rad

 

 

MOGUĆNOST POBOLJŠANJA ADAPTACIJE MAKROMUTACIJA

 

Ljiljana VAPA i Katarina BOROJEVIĆ

 

 

Izvod

 

Za ova istraživanja upotrebljeno je seme pšenice Triticum aestivum vulgare, sorte San Pastore tretirano etilmetansulfonatom (EMS). Materijal je uzgajan do M4 generacije metodom slučajnog uzorka bez selekcije, a u M4 generaciji izvršena je selekcija mutacija u tipu klasa i od njih su formirane populacije makromutacija, što je predstavljalo 9% svih biljaka M4 generacije. Na potomstvima ovih makromutacija, tj. u M5 i M6 gene­raciji proučavana su kvalitativna i kvantitativna svojstva. Prema veličini nastalih promena izvršeno je bodovanje svih biljaka koje je omogućilo testiranje hipoteze Fisher-a o spontanim i Gregory-a o indukovanim mutacijama po kojoj se frekvencija mutacija povećava smanjenjem veličine promene prema relaciji y = be-ax, a verovatnoća poboljšanja se povećava sa smanjenjem veličine promene do ograničenja 0,5.

Rezultati su pokazali da postoji podudarnost eksperimentalnih podataka sa teorijskom pretpostavkom u obe generacije. Prema tome i velike promene, kao što su makromutacije koje su bile posledica hromozomskih aberacija i fenotipski imale manju adaptivnu vrednost mogu imati značaja za evoluciju tretirane populacije, jer su propraćene velikim brojem malih mutacija koje dolaze do izražaja u potomstvima u kasnijim generacijama izazivajući povećan genetski varijabilitet u M5 i M6 generaciji.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Štampano u „GENETIKA“ Vol. 8, broj 3 (1976), str: 223-226
© 1976 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun

Srbija

 

 

Originalni naučni rad

 

 

NOVA SORTA PIRINČA, RADIOMUTANT, U SIROKOJ PROIZVODNJI U MAĐARSKOJ

 

J. SIMON i Z. SAJO

 

 

Izvod

 

Nova sorta pirinča, radiomutant, patentirana je 1974. i priznata 1976. godine u Mađarskoj.

U trogodišnjim ispitivanjima u poljskim ogledima ova sorta dala je najviši prinos u grupi ranih sorata. Mutant je dobiven od vrlo kasne francuske sorte Cesariot, nakon zračenja sa brzim neutronima dozom od 1000 rada u 1966. Selekcija na rano cvetajuće biljke započeta je u M2 generaciji, a rani tip izoliran je 1968. Sorta će u 1977. biti zasejana u Mađarskoj na vise od 4000 hektara.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Štampano u „GENETIKA“ Vol. 8, broj 3 (1976), str: 227-232
© 1976 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun

Srbija

 

 

Originalni naučni rad

 

 

OTPORNOST PREMA BOLESTIMA KOD BILJAKA. KONCEPT KOJI UPOTPUNJUJE POOLED NA HORIZONTALNU I VERTIKALNU OTPORNOST

 

J.E. PARLEVLIET

 

 

Izvod

 

Gubitak otpornosti uzrokovane sa genetskom adaptacijom patogena, postao je problem u oplemenjivanju bilja. Više naučenjaka pokušalo je objasniti ovaj fenomen, i najpoznatija je diskusija Van der Plank-ovog koncepta horizontalne i vertikalne otpornosti. Po ovoj teoriji vertikalna otpornost nasleduje se jednostrano oligogenima, a horizontalna na poligeni način.

Vertikalna otpornost po Van der Plank-u može se prilično dobro objasniti sa teorijom gen-za-gen po Flor-u (1955), jer gen-za-gen sistem bazira na delovanju major gena za otpornost. Ali nema razloga zašto minor geni ne bi mogli delovati na sistem gen-za-gen. Takvi minor geni mogu delovati aditivno ili kumulativno na poligeni način unutar domaćina.

Da bi se proučilo delovanje takvih vertikalnih gena, načinjen je model na bazi gen-za-gen ali u poligenom sistemu. Model je pokazao da horizontalna rezistencija prema Van der Plarik-ovom testu može biti izvedena od gena koji su specifični za svaku rasu, odnosno vertikalnih gena, ako ovi deluju kao gen-za-gen. Sve dok ovi rezistentni geni imaju mali efekat koji je aditivan unutar domaćina, oni daju horizontalnu otpornost, ili horizontalna otpornost može se dobiti kombinacijom vertikalnih gena s malim efektom. To se potpuno podudara sa mišljenjem Ne 1 s o n-a, et al. (1970), koji je u slučaju Helminthosporium turcicum u kukuruza opazio da rezistentni geni deluju na vertikalni način, kad su individualno prisutni u inbred liniji, a pokazuju horizontalnu rezistenciju kad su zajedno.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Štampano u „GENETIKA“ Vol. 8, broj 3 (1976), str: 233-239
© 1976 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun

Srbija

 

 

Originalni naučni rad

 

 

TOLERANTNOST PREMA PUCCINIA RECONDITA TRITICI U TRITICUM AESTIVUM  VULGARE POSLE MUTAGENIH TRETMANA

 

Katarina BOROJEVIĆ

 

Faculty of Natural Sciences, University of Novi Sad, 21000 Novi Sad, Yugoslavia

 

 

Izvod

 

U ovim istraživanjima korišćene su mutantne linije M14 generacije, selekcionisane iz populacije Trilicum aestivum vulgare, sorta San Pastore, posle mutagenih tretmana. Izdvojene su mutantne linije koje su imale tip otpornost 0, 0/4T, i linija sa tipom 4.

Da bi se odredila tolerantnost, analizirana je težina zrna po klasu i težina 1000 zrna. Tolerantnost je bila izražena kao srednja vrednost težine zrna kod zračene parcele, podeljeno sa težinom zrna na nezračenim parcelicama.

Tolerantnost za broj zrna po klasu bila je oko 1 za grupe 0 i 0/4T u odnosu na kontrolu koja je imala koeficijent tolerantnosti 0,95; grupa 4 je imala mnogo nizu tolerantnost - 0,83 u odnosu na i svoju kontrolu 2 koja je imala 0.86.

Tolerantnost izražena težinom 1000 zrna bila je 0,94 za grupu 0, 0.96 za grupu 0/4T i 0.90 za kontrolu 1; za grupu 4 bila je 87 a za kontrolu 2 bila je 87.

Nije bilo signifikantnih razlika između grupa 0 i 0/4T, ali je bilo signifikantnih razlika između ovih grupa i grupe 4, ali unutar grupe 4 bila je povećana heritabilnost, pa se može pretpostaviti da bi sa daljom selekcijom unutar grupe 4 bilo moguće izdvojiti potomstva sa visom tolerantnošću.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Štampano u „GENETIKA“ Vol. 8, broj 3 (1976), str: 241-246
© 1976 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun

Srbija

 

 

Originalni naučni rad

 

 

OCENA MUTAGENIH TRETMANA ZA INDUKOVANJE REZISTENTNIH TIPOVA PREMA PUCCINIA RECONDITA TRITICI

 

Zora JELIČIĆ, Katarina BOROJEVIĆ i V. MOMČILOVIĆ

 

P.K. »Beograd«, Beograd, Faculty of Natural Sciences, Novi Sad and Faculty of Agriculture, University of Novi Sad, 21000 Novi Sad, Yugoslavia

 

 

Izvod

 

Vršena su proučavanja rezistentnosti prema Puccinia recondita tritici na potomstvima tri sorte psenice dobijenih tretiranjem hemijskim mutagenim sredstvima (El, EMS) i gama zracima. Dobijeni rezultati su ukazali da različiti genotipovi reaguju na mutagene tretmane različito u indukovanju mutacija rezistentnih prema bolesti. Zaključeno je da bi za indukovanje mutacija otpornih prema Puccinia recondita tritici bile potrebne veće doze gama zračenja odnosno veće koncentracije hemijskih mutagenih sredstava (El, EMS).

 

Povratak na sadržaj

 

 

 

Štampano u „GENETIKA“ Vol. 8, broj 3 (1976), str: 247-254
© 1976 Društvo genetičara Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun

Srbija

 

 

Originalni naučni rad

 

 

IZOLACIJA, PRENOS I INDUKOVANJE OTPORNOSTI PREMA BOLESTIMA PAPRIKE

 

F. SACCARDO, K. SREE RAMULU and L. TOMARCHIO

 

Laboratorio Valorizzazione Colture Industriali  del  CNEN, CSN, Casaccia, C. P. 2400, 00100 Rome, Italy

 

 

Izvod

 

Najvažnije bolesti na paprici u Italiji su Verticillium dahliae, Phytophora capsici i Mosaic virus krastavca (CMV). Pet divljih vrsta paprike: Capsicum frutescens, C. Chinense, C. Chacoense, C. pendulum i C. pubescens bile su ispitivane na otpornost prema ovim bolestima. C. frutescens i C. chinense pokazale su otpornost prema V. dahliae i Ph. capsici, i sa njima je započet program interspecies hibridizacije, gde su one sluzile kao izvori otpornosti.

Otpornost prema mozaik virusu krastavca nije pronađena ni u jednoj divljoj vrsti. Radi toga se prišlo primeni mutagenih tretmana (brzih neutrona i EMS). M2 generacija bila je testirana na otpornost. Oko 4% biljaka M2 generacije izbeglo je infekciju i one ce biti posebno analizirane na otpornost u sledećim generacijama.

 

Povratak na sadržaj