DRUŠTVO GENETIČARA SRBIJE

 

 

 

 

ZBORNIK ABSTRAKATA

IV KONGRESA GENETIČARA SRBIJE

Tara, 1. jun– 5. jun 2009. godine

 

 

 

 

Predsednik Kongresa
Vasilije Isajev

 

Programski odbor

Ljubiša Topisirović, Srbija-Presednik

Vasilije Isajev, Srbija

Diana Anderson, Englenska

Marko Anđelković, Srbija

Rene Herrere, SAD

Jelena Milašin, Srbija

Asya Dragoeva, Bugarska

Branka Vasiljević, Srbija

Dusan Gomory, Slovačka

Kosana Konstantinov, Srbija

Janoš Berenji, Srbija

Marina Stamenković – Radak, Srbija

Viktor Salceda, Meksiko

Miodrag Dimitrijević, Srbija

Snežana Mladenović Drinić, Srbija

Jelena Knežević Vukčević, Srbija

Borislav Kobiljski, Srbija

Branka Vuković Gačić, Srbija

Saša Orlović, Srbija

Ninoslav Đelić, Srbija a

Nada Barjaktarević, Srbija

Vesna Lazić Jančić, Srbija

 

Organizacioni odbor

Violeta Anđelković, Srbija -Predsednik

Dragana Miladinović, Srbija

Tatjana Savić, Srbija

Nikola Hristov, Srbija

Dragana Ignjatović Micić, Srbija

Biljana Nikolić, Srbija

Ivana Strahinić, Srbija

Ljiljana Vuković, Srbija

Vladan Ivetić, Srbija

Ana Marijanović Jeromela, Srbija

Vesna Perić, Srbija

 

Generalni sekretar

Snežana Mladenović Drinić, Srbija

 

Sekretarijat

Vesna Kandić

Sofija Božinović

Marija Konstandinović

Zoran Čamdžija

Milan Stevanović

Nikola Grčić

 

Izdavač

Društvo genetičara Srbije, Beograd

 

Urednici

dr Snežana Mladenović Drinić

dr Ljubiša Topisirović

 

Tiraž

250

 

Štampa

Akademska izdanja, Beograd

 

ISBN 978-86-87109-03-2

 

DRUŠTVO GENETIČARA SRBIJE

 

IV KONGRES GENETIČARA SRBIJE

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

 

Sadržaj

 

 

Uvodno predavanje

 

Glišin Vladimir

 Od gena do genoma

 

 

Tematska oblast I

 

Uvodna izlaganja

 

Milankov Vesna i Ludoški Jasmina

Evoluciona konzervaciona genetika u praksi – definisanje jedinstvenih entiteta u familiji Syrphidae

 

Usmena izlaganja

 

Jojić Šipetić Vida, Blagojević Jelena i Vujošević Mladen

Da li su B hromozomi genomski paraziti? - Geometrijsko morfometrijska analiza kanalisanosti i razvojne stabilnosti žutogrlog šumskog miša, Apodemus flavicollis (Rodentia, Mammalia)

 

Veličković Nevena, Đan Mihajla, Obreht Dragana, Zorić Miroslav i Vapa Ljiljana

Analiza genetičkog diverziteta divljih svinja primenom mikrosatelita

 

Paule Ladislav, Bakan Jana, Kuehn Ralph, Nikolov Ivan, Romšáková Ivana and Krajmerová Diana

Large- scale differentianion of wild boar (Sus scrofa)populations: Is there interspecific structure? 

 

Paule Ladislav, Grubešić Marijan, Krajmerová Diana, Tomljanović Kristijan, Ballian Dalibor and Zhelev Petar  

Genetic fragmetation of Rupicapra rupicapra balcanica populations along the Balkan peninsula  

 

Brockett Milosevic Mirjana i Anderson W. Wyatt 

“Sex ratio” kod Drosophila pseudoobscura: Evoluciona analiza SR polimorfizma 

 

Salceda M. Víctor 

Geographical changes in relative frequency of inversions in chromosome III of Drosophila pseudoobscura among natural populations from Mexico  

 

Kurbalija Zorana, Stamenković-Radak Marina i Anđelković Marko

Uticaj autbridinga na razvojnu stabilnost krila Drosophila subobscura

 

Berić Tanja, Fira Đorđe, Stanković Slaviša, Urdaci C. Maria i Knežević-Vukčević Jelena

Produkcija antimikrobnih supstanci i genetički diverzitet sojeva Bacillus SP. izolovanih iz različitih staništa u Srbiji 

 

 

Posteri

 

Vujošević Mladen, Blagojević Jelena, Jojić Šipetić Vida, Bugarski-Stanojević Vanja, Adnađević Tanja i Stamenković Gorana

Distribucija B hromozoma u uzrasnim kategorijama kod žutogrlog miša, Apodemus flavicollis (Rodentia, Mammalia)

 

Adnađević Tanja, Bugarski-Stanojević Vanja, Stamenković Gorana,Blagojević Jelena i Vujošević Mladen

Genotipizacija populacije žutogrlog miša Apodemus flavicollis (Rodentia, Mammalia) sa Fruške gorE - AFLP i B hromozomi

 

Đan Mihajla, Obreht Dragana, Tanurdžić Miloš, Vapa Milan i Vapa Ljiljana

Analiza sekvence hipervarijabilnog domena 1 kontrolnog regiona mtDNK u populacijama zeca (Lepus europaeus pallas)

 

Cvijanović Gorčin, Adnađević Tanja, Bugarski-Stanojević Vanja i Lenhardt Mirjana

Optimizacija i standardizacija prajmera za detekciju mikrosatelitskih lokusa kod kečige (Acipenser ruthenus)

i morune (Huso huso)

  

Polić Dubravka, Veselić Sanja, Đan Mihajla i Obreht Dragana

Genetička polimorfnost populacija Salicornia europaea grupe (Chenopodiaceae)

 

Miličić Dragana, Petrov Brigita, Stojković Biljana i Pavković-Lučić Sofija

Preliminarni rezultati molekularno-genetičkih analiza roda Branchipus Schaeffer 1766 (Crustacea, Branchiopoda)

 

Savić Tatjana, Stamenković-Radak Marina, Savić Marija, Kenig Bojan i Anđelković Marko

Uspešnost u parenju i morfometrija krila jedinki Drosophila subobscura sa ekološki različitih staništa

 

Milankov Vesna, Ludoški Jasmina, Francuski Lubinka, Ståhls Gunilla i Vujić Ante

Povezanost redukcije genetičkog diverziteta i asimetrije parametara krila kod severno-evropskih vrsta osolikih muva (Diptera, Syrphidae)  

 

Jelić Mihailo, Kurbalija Zorana, Kenig Bojan, Stamenković-Radak Marina i Anđelković Marko

Inverzioni polimorfizam u populaciji Drosophila subobscura iz klisure reke Dervente (planina Tara)

 

Jovanović Vladimir, Blagojević Jelena, Vujošević Mladen  i Cvetković Dragana

Varijabilnost u broju hromozoma kod seksualno dimorfne vrste Mercurialis perennis L. (Euphorbiaceae) u Srbiji

 

Blagojević Jelena, Jojić Šipetić Vida, Jovanović Vladimir i Vujošević Mladen

Efekti zagađenja u populacijama poljskog miša,Apodemus agrarius – teški metali i razvojna stabilnost

 

Patenković Aleksandra, Savić Tatjana i Anđelković Marko

Uticaj elektromagnetnog zračenja na komponente adaptivne vrednosti tokom embrionalnog razvića Drosophila subobscura   

 

Kenig Bojan, Kurbalija Zorana, Stamenković-Radak Marina i Anđelković Marko

Razvojna nestabilnost Drosophila subobscura u uslovima različitog stepena zagađenosti olovom

 

Pavković-Lučić Sofija, Kekić Vladimir i Miličić Dragana

Efekat prethodnog reproduktivnog iskustva na neke komponente ponašanja pri parenju kod Drosophila melanogaster  

 

Pavković-Lučić Sofija i Kekić Vladimir

Fluktuirajuća asimetrija i seksualna selekcija kod Drosophila melanogaster

 

Kekić Vladimir i Pavković-Lučić Sofija

Seksualna selekcija i tip ukrštanja u odnosu na veličinu tela u prirodnim populacijama tri vrste Drosophila

 

Savić Marija, Savić Tatjana, Pavković-Lučić Sofija, Stamenković-Radak Marina i Anđelković Marko

Fluktuirajuća asimetrija i komponente adaptivne vrednosti u uslovima kompetitivnog i nekompetitivnog parenja kod Drosphila subobscura 

 

Pavlović Nevenka i Pavlović P. Boro

Zastupljenost specijacionih ishoda specijalisti - generalisti u odnosu na stanište u limnofauni Evrope

 

 

Topic II

 

Plenarna predavanja

 

Anderson Diana

General overview of the Comet test

 

Filipič Metka i Hreljac Irena

Genotoxic effects of organophosphorus pesticides

 

 

Uvodna izlaganja

 

Vuković-Gačić Branka, Simić Draga i Knežević-Vukčević Jelena

Genetički modeli u istraživanju molekularnih mehanizama genotoksičnosti i antigenotoksičnosti

 

Joksić Gordana

Šta se zna a šta ne u zaštiti od zračenja

 

 

Usmena izlaganja

 

Radaković Milena, Đelić Ninoslav, Plećaš-Solarović Bosiljka, Spremo-Potparević Biljana, Živković Lada i Bajić Vladan

Antioksidansi smanjuju oštećenja DNK indukovana adrenalinom u komet testu

 

Garaj-Vrhovac Vera i Gajski Goran

Genotoxic properties of electric ARC furnace dust on human lymphocytes in vitro study

 

Durgo Ksenija, Kopjar Nevenka, Franekić Čolić Jasna, Šulić Krsta, Ćurčić Marijana i Antonijević Biljana

Hemijska, citotoksična i genotoksična svojstva otpadnih voda industrije metala 

 

 

Posteri

 

Petrović Sandra, Vujić Dragana, Guć-Šćekić Marija, Joksić Ivana, Leskovac Andreja i Joksić Gordana

Uticaj antioksidativnih enzima na ukupni radiobiološki odgovor limfocita pacijenata obolelih od fankonijeve anemije in vitro

 

Leskovac Andreja, Petrović Sandra, Joksić Ivana, Vujić Dragana , Guć-Šćekić Marija, Slijepčević Predrag i Joksić Gordana

Radioosetljivost fibroblasta pacijenata obolelih od fankonijeve anemije in vitro

 

Rakić Boban, Jovičić Dubravka, Vukov Tanja, Pajić Jelena, Kovačević Radomir, Stevanović Milena i Drakulić Danijela

Komparativna analiza prevremene centromerne deobe i mikronukleusa kod lica profesionalno izloženih radionuklidima  

 

Kalcheva Petrova Vanya, Dragoeva Pencheva Asya, Kalchev Nikolov Karamfil i Enchev Dimitrov Dobromir

Low dose genotoxicity of 4-bromo-N,N-diethyl-5,5-dimethyl-2,5-dihydro-1,2-oxaphosphol-2-amine-2-oxide in mice bone marrow cells 

 

Kalcheva Petrova Vanya, Dragoeva Pencheva Asya, Kalchev Nikolov Karamfil i Enchev Dimitrov Dobromir

Low dose genotoxicity of 4-bromo-N,N-diethyl-5,5-dimethyl-2,5-dihydro-1,2-oxaphosphol-2-amine-2-oxide in Allium cepa L. Root tip cells

 

Stefanović Marina, Blagojević Jelena i Vujošević Mladen

Da li je PET ambalaža genotoksična? – Provera Allium testom 

 

Grujičić Darko, Milošević-Djordjević Olivera, Stošić Ivana, Arsenijević Slobodan and Marinković Dragoslav

Antiaritmika verapamila i antibiotika eritromicina na frekvencu mikronukleusa u humanim limfocitima periferne krvi

 

Đelić Ninoslav, Radaković Milena, Spremo-Potparević Biljana, Plećaš-Solarović Bosiljka_, Živković Lada i Bajić Vladan

Evaluacija stepena oštećenja DNK u humanim limfocitima pod dejstvom efedrina in vitro

 

Stanimirović Zoran i Stevanović Jevrosima

Genotoksični i citotoksični efekat fumagilina

 

Stanić Snežana, Matić Sanja i Solujić Slavica

Testiranje genotoksičnih efekata agenasa prirodnog porekla

 

Vukelić Marija, Kitić Dušanka, Pavlović Dragana, Živanov-Čurlis Jelena, Živković Jelena i Najman Stevo

Ispitivanje uticaja različitih metanolnih ekstrakata lista maline ( Rubus idaeus L.) na vijabilnost i proliferativnost hela ćelija  

 

Savić Tatjana, Patenković Aleksandra, Soković Marina, Glamočlija Jasmina, Radulović Višnja i Anđelković Marko 

Antigenotoksično svojstvo vodenog ekstrakta medicinske gljive Agaricus blazei Murrill usled genotoksičnog delovanja MMS-a

 

Nikolić Biljana, Milojević Nataša, Janković Ivana, Kolarević Stoimir, Jovanović Predrag, Jagodić Aleksandra, Vuković-Gačić Branka i Knežević-Vukčević Jelena

Antimutageni potencijal kamfora, α/β tujona i eukaliptola u bakterijskom test sistemu 

 

Mitić-Ćulafić Dragana, Janković Milena, Ćakić Sanja, Vuković-Gačić Branka i Knežević-Vukčević Jelena

Efekat enzima jetre pacova na antimutageni potencijal monoterpena na t-booh-indukovanu mutagenezu u E. coli

Mitić-Ćulafić Dragana, Žegura Bojana, Knežević-Vukčević Jelena i Filipič Metka

Ispitivanje antigenotoksičnog efekta linalola, eukaliptola i mircena na IQ- I PhIP-indukovana oštećenja DNK molekula              

 

Patenković Aleksandra, Stamenković-Radak Marina, Nikolić Dragana, Marković Tamara i Anđelković Marko

Antigenotoksični potencijal infuza lincure (Gentiana lutea) u testu mozaičnosti krila na Drosophila melanogaster

 

 

 

Topic III

 

Plenarna predavanja

 

Milenković Ljiljana

"Hedzhog" signalni mehanizam u embrionalnom razviću i nastanku tumora 

 

 

Uvodna izlaganja

 

Novaković Ivana, Damnjanović T., Sango Violeta, Mladenović O., Maksimović N., Mirković Duško, Antonijević Nebojša, Simić-Ogrizović S., Sternic N. i Luković Ljiljana

 Polimorfizam C677T gena metilentetrahidrofolat reduktazu u različitim vaskularnim poremećajima

 

 

Usmena izlaganja

 

Milićević Radomir, Branković Ljiljana, Radulović D., Jugović D., Stanković T., Stamenković H., i Kamenov B.

Citogenetika – sadašnjost, budućnost, perspektiva

 

Todorić-Živanović Biljana, Strnad Milica, Stamatović Dragana, Grujović Jelena,Tanić Nikola, Ilić Vesna i Magić Zvonko

Tipovi bcr-abl rearanžmana u srpskoj populaciji i nivo ekspresije u bolesnika sa hroničnom mijeloidnom leukemijom

 

Lakić Nina, Krstić Aleksandra, Guć-Šćekić Marija, Kuzmanović Miloš, Mićić Dragan, Janjić Dragana, Konstantinidis Nada i Kostić Gordana

Molekularna dijagnostika ALL dečjeg doba

 

Strnad Milica, Brajušković Goran, Strelić Nataša, Todorić-Živanović Biljana, Stamatović Dragana and Magić Zvonko

Ekspresija BCL-2 proteina i amplifikacija C-MYC gena u bolesnika sa hroničnom granulocitnom leukemijom   

 

Ćirković Sanja, Guć-Šćekić Marija, Pašić Srđan, Radivojević Danijela and Jovanović Ankica

Rezultati citogenetičkih i molekularnih analiza kod pacijenata sa Nijemegen breakage sindromom u Srbiji

 

Šupić Gordana, Kozomara Ružica, Branković-Magić Mirjana, Jović Nebojša and Magić Zvonko

Prognostički značaj hipermetilacije tumor supresorskih gena u oralnim planocelularnim karcinomima

 

Đorđević Vesna, Denčić-Fekete Marija, Jovanović Jelica, Drakulić Danijela, Stevanović Milena, Janković Gradimir, Gotić Mirjana

Trizomija 1Q u hematološkim malignitetima: iskustvo jednog centra

 

Jelenković Ankica

Genetika u farmakologiji: medicina po meri pojedinca

 

 

Posters

 

Živanović Dušica, Šipetić Sandra, Stamenković-Radak Marina i Milašin Jelena

Porodična istorija Grejvs-Bazedovljeve bolesti i sredinski faktori rizika u etiologiji ovog oboljenja

 

Janakova Zorica

Populaciona genetika u prekliničkoj praksi: prikaz 18-godišnjeg iskustva genetičkog savetovalista zdravstvene službe u Jagodini

 

Popović-Kuzmanović Dragana, Novaković Ivana, Stojanović Ljudmila, Miković Danijela, Mirković Duško, Luković Ljiljana and Aksentijević Ivona

Familijarni antifosfolipidni sindrom – prikaz slučaja

 

Jelenković Ankica

Farmakogenetika, interakcija i neželjena dejstva lekova

 

Cvetković Dragana, Cvetković Slobodan, i Novaković Ivana

Polimorfizmi gena kandidata i podložnost aneurizmatskoj bolesti abdominalne aorte 

 

Stojković Ljiljana, Živković Maja, Radak Đorđe, Kolaković Ana, Stančić Olja, Stanković Aleksandra i Alavantić Dragan

Asocijacija polimorfizma -174g/c u genu za il-6 sa aterosklerozom karotida u populaciji Srbije

 

Kolaković Ana, Stojković Ljiljana, Radak Đorđe, Đurić Tamara, Radak Sandra, Stanković Aleksandra, Alavantić Dragan i Živković Maja

Polimorfizam -1562 c/t u genu za metaloproteinazu matriksa-9 kao faktor rizika za nastanak plakova u karotidnim krvnim sudovima

 

Pejin Ivana, Buzadžić Ivana, Janković-Oreščanin Biljana i Šuput-Tomaš Ljiljana

Distribucija polimorfizma kodirajućeg regiona za paraoksonazu 1 u populaciji srbije

 

Đorđević Valentina, Nestorović Aleksandra, Tomić Branko, Miljić Predrag, Kovač Mirjana, Miković Danijela, Antonijević Nebojša, Rakićević Ljiljana i Radojković Dragica

Učestalost FII A19911G i FII C20221T polimorfizama kod pacijenata sa trombofilijom

 

Ilić Vesna, Ilić Miroljub i Magić Zvonko

Određivanje učestalosti polimorfizma gena za angiotenzin-konvertujući enzim

 

Đan Igor, Đan Mihajla, Obreht Dragana, Jovanović Nataša, Stokić Edita,Sakač Dejan i Vapa Ljiljana

Polimorfnost APOE gena kod pacijenata sa ishemijskom bolešću srca

 

Buzadžić Ivana, Pejin Ivana, Ilić V. Tihomir,  Janković-Oreščanin Biljana i Šuput-Tomaš Ljiljana

Povezanost parkinsonove bolesti i polimorfizma u genima koji učestvuju u odgovoru na faktore sredine

 

Bošković Marija, Popović Branka i Milašin Jelena

Analiza -1562 c>t polimorfizma u promotoru MMP-9 gena kod obolelih od karcinoma glave i vrata

 

Dobričić Valerija, Novaković Ivana i Kostić Vladimir

Određivanje broja cag ponovaka u htt genu kapilarnom elektroforezom

 

Denčić-Fekete Marija, Đorđević Vesna, Tiziana Storlazzi Clelia, Janković Gradimir, Bogdanović Andrija, Jovanović Jelica, Rocchi Mariano, Todorić-Živanović Biljana, Strnad Milica i Gotić Mirjana

Translokacija (5;6;12) povezana sa rezistencijom na imatinib mesylate u hroničnoj mijeloidnoj leukemiji

 

Mišković Marijana, Lalić Tanja, Radivojević Danijela, Guć-Šćekić Marija, Zamurović Dragan i Vlahović Gordana

Prenatalna i postnatalna molekularna dijagnostika SMA korišćenjem digestije restrikcionim enzimima

 

Durković Jasmina, Cemerlic Dejan, Anđelić Luka i Drakulić Danijela

Prikaz slučaja reverzije pola

 

Jovičić Dubravka, Rakić Boban, Vukov Tanja, Milačić Snežana, Pajić Jelena, Stevanović Milena i Drakulić Danijela

Komparativna citogenetska analiza hromozomskih abaracija i prevremene centromerne deobe u limfocitima periferne krvi lica profesionalno izloženih radionuklidima

 

Daggag Hinda, White Stefan i Sinclair Andrew

Copy number changes in patients with disorders of sex development and functional analyses of candidate genes

 

Joksić Ivana, Guć-Šćekić Marija, Vujić Dragana, Petrović Sandra i Leskovac Andreja

Disfunkcija telomera pozitivno koreliše sa incidencom izmena sestrinskih hromatida kod pacijenata obolelih od fankonijeve anemije

 

Radivojevic Miloš, Keckarović-Marković Milica, Dacković Jelena, Apostolski Slobodan, Brajušković Goran i Romac Stanka

Molekularna analiza GLI3 gena kod pacijenata sa Palister-Halovim sindromom

 

Lukić Jelena, Anđelković Marina i Bugarić Predrag

Brza prenatalna dijagnostika QF-PCR metodom u srbiji

 

Popović Branka, Jekić Biljana, Novaković Ivana i Milašin Jelena

Uloga p53 gena i humanog papiloma virusa u patogenezi oralnih planocelularnih karcinoma

 

Manasijević Maja, Nešić Branka, Jelovac Drago, Ilić Branislav, Popović Branka i Milašin Jelena

Analiza c-myc i c-erbb-2 onkogena u histološki negativnim marginamaoralnih skvamocelularnih karcinoma (oscc)

i bazocelularnih karcinoma glave i vrata (bcc)

 

Fatović-Milićević Božica, Mitić-Ćulafić Dragana, Vuković-Gačić Branka, Berisavac Milica, Lakić Nada i Knežević-Vukčević Jelena

Detekcija premanifestovanih promena grlića materice komet testom

 

Branković Ljiljana, Milićević Radomir, Živadinović Radomir i Milašin Jelena

Infekcija humanim papiloma virusom (hpv) i citološke promene na epitelu cerviksa

 

 

Topic IV

 

Invited lecture

 

Herrera J. Rene, Somarelli A. Jason, Mesa Annia, Rodriguez E. Carol

Do U1 small nuclear RNA variants mediate differential pre-mRNA splicing?

 

 

Introductory lectures

 

Kobiljski Borislav, Kondić-Špika Ankica, Trkulja Dragana i Brbaklić Ljiljana

Primena molekularnih markera u oplemenjivanju pšenice

 

 

Oral presentations

 

Golić Nataša, Terzić-Vidojević Amarela, Begović Jelena, Jovčić Branko, Veljović Katarina, Strahinić Ivana, Lozo Jelena, Nikolić Milica, Tolinački Maja i Topisirović Ljubiša

Molekularni diverzitet prirodnih populacija Lactobacillus paracasei i Lactobacillus plantarum izolovanih iz različitih ekoloških niša

 

Lozo Jelena, Kojić Milan, Jovčić Branko i Topisirović Ljubiša

Molekularna karakterizacija bakteriocina koje sintetiše prirodni izolat Lactobacillus paracasei subsp. paracasei BGSJ2-8

 

Vojnović Sandra, Ilić-Tomić Tatjana i Vasiljević Branka

Sekundarna struktura u okviru 5’ netranslatirajućeg regiona iRNK

 

Jovčić Branko, Fira Đorđe, Topisirović Ljubiša i Kojić Milan

Biodegradacija alkil sulfata

 

Timotijević Gordana, Milisavljević Mira, Samardžić Jelena, Konstantinović Miroslav i Maksimović Vesna

Uloga gena za aspartičnu proteinazu heljde u senescenciji

 

Kalendar Ruslan

Universal amplification method of retrotransposon terminal ltr parts: new tool for polymorphism detection in plant and animal genomes and efficient retrotransposon cloning

 

Daggag Hinda, Svingen Terje, Western Patrick, van den Bergen Jocelyn, McClive Peter, Harley.Vincent, Koopman Peter and Sinclair Andrew

The Rhox homeobox gene family shows sexually dimorphic and dynamic expression during mouse embryonic gonad development

 

Mladenović Djordjević Aleksandra, Perović Milka, Smiljanić Kosara, Tešić Vesna, Tanić Nikola, Ruždijić Sabera i Kanazir Selma

Homeostaza holesterola u mozgu – regulacija ekspresije gena tokom starenja i pod uticajem kalorijske restrikcije

 

Tanic Miljana, Zajac Magdalena, Benitez Javier i Martinez-Delgado Beatriz

Uloga microRNK u regulaciji BRCA1 gena

 

 

Posters

 

Bugarski-Stanojević Vanja, Stamenković Gorana, Adnađević Tanja, Blagojević Jelena, i Vujošević Mladen

Utvrđivanje filogenetskih odnosa kod tri vrste roda Apodemus (Rodentia, Mammalia)

 

Tasić Srđan i Tasić Irena

Molekularna karakterizacija Seratia fonticola iz oligomineralne vode

 

Tasić Srđan i Tasić Irena

Molekularna karakterizacija Pseudomonas sp.iz oligomineralne vode  

 

Djuric Simonida, Jarak Mirjana i Josic Dragana

RAPD profili autohtonih Azotobacter izolata iz različitih tipova zemljišta

 

Jošić Dragana, Delić Dušica, Rasulić Nataša, Stajković Olivera, Kuzmanović Đorđe i Miličić Bogić

Solubilizacija fosfata i (GTG)5 analiza rizosfernih pseudomonada

 

Ivanović Žarko, Gavrilović Veljko, Živković Svetlana i Stanković Slaviša

REP PCR kao metod za utvrđivanje diverziteta između sojeva Pseudomonas syringae sa različitih vrsta voćaka

 

Lepšanović Zorica i Libisch Balázs

Karakterizacija gena za metalo-β-laktamaze iz kliničkog izolata

 

Begović Jelena, Veljović Katarina, Strahinić Ivana i Topisirović Ljubiša

Antibiotska rezistencija Staphylococcus epidermidis izolovanih iz humanog mleka

 

Jošić Dragana, Kuzmanović Slobodan, Stojanović Saša, Aleksić Goran i Starović Mira 

Detekcija XIIA grupe fitoplazmi RFLP analizom 16s rDNK sekvence

 

Tolinački Maja, Fira Đorđe, Kojić Milan i Topisirović Ljubiša

Antimikrobna aktivnost prirodnih izolata vrste Lactobacillus paracasei subsp. paracasei

 

Veljović Katarina, Terzić-Vidojević Amarela i Topisirović Ljubiša

Antimikrobna i proteolitička aktivnost odabranih enterokoka

 

Kočiš Tubić Nataša, Obreht Dragana, Pal Boža i Vapa Ljiljana

Alelna varijabilnost mikrosatelita vrste Ambrosia artemisiifolia l. u populacijama Vojvodine

 

Bratić Ana, Majić Dragana, Samardžić Jelena, i Maksimović Vesna

Funkcionalna analiza promotora biljnih gena u bright yellow 2 ćelijama duvana i polenovim zrnima

 

Aleksić Jelena, Geburek Thomas, Fussi Barbara i Heinze Berthold

Dva mitohondrijalna introna grupe II kod Picea omorika: novi uvid u evolutivne odnose među smrčama

 

Jevremović Slađana, Stanišić Mariana, Ćalić-Dragosavac Dušica, Raspor Martin, Ninković Slavica, Subotić Angelina, Trifunović Milana i Petrić Marija

Klonalna indentičnost biljaka Iris sibirica regenerisanih u kulturi in vitro

 

Stevanović Jevrosima, Stanimirović Zoran i Radaković Milena

Ispitivanje genetičkog diverziteta Paenibacillus larvae u Srbiji primenom REP-PCR fingerprint tehnike

 

Kovačević Nives i Kaeppler Shawn

Hromatinski mutanti koji utiču na paramutaciju kod r1

 

Nešić Milica, Kuzmanović Dragana, Jovanović-Ćupić Snežana, Libek Vesna, Pašić Srđan i Stamenković Gorana

Standardizacija metoda za detekciju genoma virusa u krvi i krvnim produktima: naše iskustvo u radu sa parvo b19

 

Savić Dejana, Kuljić Kapulica Nada i Jovanović Dragutin

Značaj PCR metode za rano otkrivanje i praćenje citomegalovirusne infekcije kod transplantiranih bolesnika

 

Meier Carste i Berenji Janoš

GM Arabidopsis thaliana za biodetekciju mina u zemljištu

 

 

Topic V

 

Invited lecture

 

Gömöry Dušan and Paule Ladislav

Traces of evolutionary processes in the gene pool of western-eurasian beeches

 

Heinze Berthold

Molekularna genetika u šumarstvu: perspektive, proboji i praksa

 

 

Introductory lectures

 

Janoš Berenji

Novi trendovi u oplemenjivanju biljaka

 

Isajev Vasilije, Orlović Saša, Konstantinov Kosana, Drinić Mladenović Snežana, Lučić Aleksandar i Ivetić Vladan

Unapređenje šumskog semenarstva srbije primenom genetičkih markera

 

Miščević Branislav, Bošković Jelena, Ivanc Aleksandar, Vukosav Marija i Kenjveš Tibor

Biotehnologija i oplemenjivanje domaćih životinja

 

Saftić-Panković Dejana, Radovanović Nataša i Jocić Siniša

MAS suncokreta za otpornost prema plamenjači

 

Stevanović Jevrosima, Stanimirović Zoran, Ninoslav Đelić i Radaković Milena

Utvrđivanje roditeljstva i pola goveda putem molekulskih markera

 

Anđelković Violeta, Marković Ksenija, Ignjatović-Micić Dragana, Nikolić Ana, Drinić Mladenović Snežana i Lazić-Jančić Vesna

Oplemenjivanja kukuruza na tolerantnost prema suši  

 

Boćanski Jan i Savić Ivanov Milena

Stanje i perspektive biljnih genetičkih resursa u Srbiji

 

Konstantinov Kosana, Drinić Mladenović Snežana i Isajev Vasilije

Genetički resursi poljoprivrednih biljaka, šumskih kultura i životinja – uloga biotehnologije u karakterizaciji i konzervaciji

 

 

Oral presentations

 

Dimitrijević Miodrag, Petrović Sofija, Banjac Borislav i Vukosavljev Mirjana

Fenotipska reakcija pšenice na različitim tipovima zemljišta

 

Šurlan-Momirović Gordana, Zorić Miroslav, Kovačević Vlado, Prodanović Slaven, Vučković Savo, Maklenović Violeta, Jolanka Marton i Birkas Marta

Prinos kukuruza u svetlu globalnih i regionalnih klimatskih promena

 

Zečević Bogoljub, Đorđević Radiša, Damnjanović Jelena, Đorđević Mladen, Todorović Goran i Jevđović Radosav

Analiza uticaja germplazme roditelja na osobine ploda F1, F2 i F3 generacije hibrida paprike (Capsicum annuum L)

 

Ellis Noel, Hofer Julie, Mikić Aleksandar, Mihailović Vojislav, Vasiljević Sanja, Milić Dragan, Đorđević Vuk i Perić Vesna

Tipovi lista mahunarki i njihov agronomski značaj

 

Smýkall Petrl, Kenicer Greg i Mikić Aleksandar

Prekrasna Vavilovija (Vavilovia formosa) i molekularna taksonomija tribusa Fabeae

 

Radičević Sanja, Cerović Radosav, Glišić Ivana i Karaklajić-Stajić Žaklina

Perspektivni hibridi višnje (Prunus cerasus L.) stvoreni u institutu za voćarstvo u Čačku

 

Rakonjac Ljubinko, Isajev Vasilije i Lučić Aleksandar

Ekotipovi belog bora (Pinus silvestris L. ) ilirkog područja u pošumljavanju staništa jugozapadne Srbije

 

Ivetić Vladan, Isajev Vasilije i Drinić Mladenović Snežana

Korišćenje geografske komponente genetičkih podataka

 

Galović Vladislava, Orlović Saša, Kovačević Branislav i Pilipović Andrej

Utvrđivanje međuvrsne DNK varijabilnosti topola korišćenjem AFLP i SSR markera

 

Stevanović Jevrosima, Stanimirović Zoran i Radaković Milena

Specijska identifikacija mikrosporidijalnih patogena roda Nosema u uzorcima Apis mellifera iz Srbije primenom PCR-RFLP metode

 

Perović Dragan, Günter J., Steffenson B., Kopahnke D., Pržulj Novo i Ordon F.

Genetic mapping of leaf rust (Puccinia hordei Otth) resistance in barley accession MBR1012 originating from R. of Srbija and R. of Montenegro

 

Dodig Dejan, Kandić Vesna, Zorić Miroslav, Šurlan-Momirović Gordana i Knežević Desimir

Tolerantnost na sušu lokalnih populacija pšenice sa područja Zapadnog Balkana

 

Nikolić Ana, Ignjatović-Micić Dragana, Lazić-Jančić Vesna i Pekić Sofija

QTL analiza svojstava koja doprinose tolerantnosti na sušu kod kukuruza

 

Dimitrieski Miroslav

Transmission of resistance to tobacco mosaic virus (TMV) in some oriental tobacco varieties

 

Denić Miloje, Ignjatović-Micić Dragana, Stanković Goran, Marković Ksenija, Žilić Slađana, Lazić-Jančić Vesna, Chauque Pedro, Fato Pedro, Mariote David, i Haag Wayne

Znacaj genetickih resursa razlicitog geografskog porekla u simultanom oplemenjivanju kukuruza na visok kvalitet proteina i tolerantnost na stres

 

Sokolović Dejan, Babić Snežana, Tomić Zorica, Radović Jasmina, Lugić Zoran i Cvetković Mirjana

Proširenje kolekcije autohtonih genotipova engleskog ljulja (Lolium perenne L.) i ježevice (Dactylis glomerata L.)

 

Mratinić Evica i Fotirić Milica

Genetički resursi jabuke (Malus sp.) na području južne Srbije

 

Longauer Roman, Lavadinović Vera, Gömöry Dušan Paule Ladislav, Borlea Gheorghe, Ballian Dalibor, Brus Robert, Zhelev Petar and Andonoski Aleksandar

Genetic variation of european silver fir (Abies alba) in southeastern Europe

 

Posters

 

Knežević Desimir Kovačević Vlado, Đukić Nevena, Jelić Miodrag i Luković Kristina

Genotipska varijabilnost broja zrna po klasu kod pšenice (Triticum aestivum L.)

 

Đukić Nevena, Knežević Desimir i Stamenković-Radak Marina

Varijabilnost gli-a2 alela kod 21 sorte Triticum durum

 

Olivera Nikolić, Tomislav Živanović i Milovanović Milivoje

Mogućnosti korišćenja fizioloških parametara u oplemenjivanu pšenice na prinos zrna  

 

Petrović Sofija, Dimitrijević Miodrag, Banjac Borislav i Vukosavljev Mirjana

Stabilnost parametara klasa sorti pšenice na solonjecu 

 

Jankuloski Ljupcho, Jankulovska Mirjana i Simeonovska Emilija

Induction of doubled haploids in Macedonian wheat genotypes (Triticum aestivum L.) 

 

Prodanović Slaven, Girek Zdenka i Matzk Fritz

Uticaj koncentracije auksina na rast haploidnih embriona pšenice

 

Vukosavljev Mirjana, Kondić-Špika Ankica, Petrović Sofija, Dimitrijević Miodrag, Mladenov Velimir i Banjac Borislav

Uticaj komponenti androgene sposobnosti na regeneraciju biljaka pšenice in vitro

 

Brdar-Jokanović Milka, Kobiljski Borislav, Kraljević-Balalić Marija i Maksimović Ivana

Tolerancija pšenice (Triticum aestivum L.) na bor u poljskim uslovima

 

Kondić-Špika Ankica, Kobiljski Borislav, Marjanović Milica, and Hristov Nikola

In vitro evaluacija tolarntnosti genotipova pšenice prema boru

 

Đurić Veselinka, Hristov Nikola, Kondić-Špika Ankica, Aćin Vladimir i Racić Marija

Efekat azotne ishrane na alveografske parametre ozime pšenice

 

Jelić Miodrag, Đalović, I., Knežević Desimir i Paunović Aleksandar

Genotipska variranja sadržaja N, P i K u zrnu i slami ozime pšenice u zavisnosti od sistema đubrenja

 

Hristov Nikola, Mladenov Novica, Đurić Veselinka, Kondić-Špika Ankica, Marjanović-Jeromela Ana i Lečić Nada

Efekat đubrenja na sadržaj ulja u zrnu pšenice

 

Gorjanović Biljana i Kraljević-Balalić Marija

Prinos genotipova hlebne pšenice na tri nivoa ishrane azotom

 

Knežević Desimir, Zečević Veselinka, Đukić Nevena i Konstantinov Kosana

Genetička uslovljenost tehnološkog kvaliteta pšenice(Triticum aestivum L.)

 

Zečević Veselinka, Knežević Desimir, Bošković Jelena, Mićanović Danica i Luković Kristina

Varijabilnost tehnološkog kvaliteta ozime pšenice

 

Madić Milomirka, Paunović Aleksandar, Knežević Desimir i Zečević Veselinka

Nasleđivanje visine stabla i dužine druge internodije kod hibrida ječma 

 

Milovanović Milivoje i Perišić Vladimir

Rezultati i perspektive oplemenjivanja ozimog Tritikalea u Kragujevcu

 

Babić Vojka, Babić Milosav, Filipović Milomir i Delić Nenad

Vizuelna ocena fenotipa kao pokazatelj srodnosti linija kukuruza

 

Deletić Nebojša, Stojković Slaviša i Gudžić Slaviša

Promena genetske i fenotipske varijanse komponenti prinosa nakon rekurentne selekcije kukuruza

 

Sečanski Mile, Živanović Tomislav, Šurlan-Momirović Gordana, Prodanović Slaven i Jovanović Snežana

Kombinacione sposobnosti prinosa linija kukuruza različitih ciklusa selekcije 

 

Pajić Zorica, Erić Uroš, Srdić Jelena, Drinić Mladenović Snežana i Filipović Milomir

Način nasleđivanja i heritabilnost prinosa i zapremine kokičavosti hibrida kukuruza kokičara (Zеа mays L. everta)

 

Ivanović Mile, Stanisavljević Dušan, Stojaković Milisav, Treskić Sanja i Mitrović Bojan

Procene dve grupe populacija polusrodnika za prinos zrna kukuruza (Zea mays L.)

 

Srećkov Zorana, Nastasić Aleksandra, Ivanović Mile i Boćanski Jan

Korelaciona i path analiza prinosa zrna po biljci i morfoloskih osobina biljke i klipa u test-cross populacijama kukuruza

 

Stojković Slaviša, Deletić Nebojša, Biberdžić Milan i Aksić Miroljub

Uticaj komponenti prinosa na prinos zrna kod različitih potomstava jedne F3 populacije kukuruza 

 

Pavlov Jovan, Stanković Goran i Delić Nenad

Korišćenje srodnih linija kukuruza u proizvodnji hibridnog semena

 

Filipović Milomir, Čamdžija Zoran i Lopandić Dragiša

Ponašanje hibrida kukuruza sa egzotičom germplazmom u našim uslovima gajenja

 

Babić Milosav, Babić Vojka, Prodanović Slaven i Anđelković Violeta

Stabilnost prinosa komercijalnih hibrida kukuruza

 

Cvarkovic Radomir, Branković Gordana, Calic Irena, Delić Nenad, Živanović Tomislav i Šurlan-Momirović Gordana

Stabilnost prinosa i komponenti prinosa hibrida kukuruza

 

Đurović Dragan, Madić Milomirka i Stevović Vladeta

Parametri stabilnosti prinosa zrna hibrida kukuruza (Zea mays L.)

 

Vančetović Jelena, Jankuloski Ljupcho, Božinović Sofija i Dodig Dejan

Uticaj citoplazmatske muške sterilnosti i ksenija na hemijski sastav zrna kukuruza

 

Kravić Natalija, Anđelković Violeta, Hadži-Tašković Šukalović Vesna i Vuletić Mirjana

Sadržaj antioksidativnih komponenata u semenu genotipova kukuruza sa različitim udelom dtp-a

 

Ristić Danijela, Ignjatović-Micić Dragana, Drinić Mladenović Snežana, Anđelković Violeta i Nikolić Ana

Poređenje RAPD i SSR markera u proceni geneticke varijabilnosti lokalnih poulacija kukuruza

 

Ignjatović-Micić Dragana, Marković Ksenija, Drinić Mladenović Snežana i Lazić-Jančić Vesna

SSR analiza polimorfizma lokusa modifikatora kod normalnih i opaque2 inbred linija kukuruza

 

Kovačević Vlado i Šimić Domagoj    

Uticaj nasljeđa na koncentracije fosfora i kalijuma u kukuruzu

 

Drinić Mladenović Snežana, Ristić Danijela, Sredojević Slobodanka, Dragičević Vesna, Terzić Dušanka, Nenad Delić i Ignjatović-Micić Dragana

Genetičke varijacije fitina u populacijama kukuruza

 

Radosavljević Milica, Mojović Ljiljana, Semenčenko Valentina i Milašinović Marija

Upotrebna vrednost zrna hibrida kukuruza različite genetičke osnove 

 

Atlagić Jovanka, Marjanović-Jeromela Ana, Marinković Radovan i Terzić Sreten

Osobine polena uljanih vrsta iz novosadske kolekcije 

 

Drumeva Miglena, Yankov Peter i Nenova Nina

New sunflower restorer lines developed by y-induced parthenogenesis from Helianthus annuus hybrids - disease resistance, combining ability. II. Combining ability.

 

Hladni Nada, Jocić Siniša, Miklič Vladimir, Saftić-Panković Dejana i Kraljević-Balalić Marija 

Međuzavisnost prinosa sa komponentama prinosa kod konzumnog suncokreta

 

Marinković Radovan, Marjanović-Jeromela Ana i Radić Velimir

Genetika nekih kvantitativnih svojstava kod suncokreta (H. annuus L.)

 

Miladinović Dragana, Miladinović Jegor, Siniša Jocić i Miklič Vladimir

Uticaj oksalne kiseline na asimetričnost somatskih hibrida između gajenog suncokreta i helianthus maximiliani

 

Cvejić Sandra i Jocić Siniša

Stvaranje hibrida dekorativnog suncokreta

 

Srebrić Mirjana, Kovačević Dragan i Perić Vesna

Odnos linija soje standardnog kvaliteta zrna i linija bez kunitz tripsin inhibitora u ranim generacijama odabiranja

 

Perić Vesna, Nikolić Ana i Drinić Mladenović Snežana

Genetička divergentnost genotipova soje na osnovu RAPD markera

 

Miladinović Jegor, Đorđević Vuk, Balešević-Tubić Svetlana i Miladinović Dragana

Genetska divergentnost genotipova soje različitog geografskog porekla

 

Perić Vesna, Srebrić Mirjana, Jankuloski Ljupcho, Mirjana Jankulovska, Žilić Slađana i Drinić Mladenović Snežana

Uticaj azota na sadržaj proteina i tripsin inhibitora u zrnu soje

 

Srebrić Mirjana, Perić Vesna, Dragičević Vesna, Sredojević Slobodanka, Terzić Dušanka i Drinić Mladenović Snežana

Genetička varijabilnost sadržaja fosfora u zrnu soje

 

Marjanović-Jeromela Ana, Marinković Radovan, Miladinović Dragana, Stojaković Željka i Terzić Sreten

Nasleđivanje sadržaja tokoferola u semenu uljane repice (Brassica napus L.)

 

Danojević Dario, Kovačev Lazar, Ćurčić Živko, Nagl Nevena, Rajić Milorad i Stojaković Željka

Varijabilnost korenskih i semenskih osobina šećerne repe

 

Terzić Sreten i Atlagić Jovanka

Varijabilnost sadržaja azota i šećera u krtolama topinambura (Helianthus tuberosus )

 

Korubin-Aleksoska Ana i Aleksoski Jane

Combining quantitative characters in breeding the lines of Nicotiana tabacum L. with diallel crossings

 

Miceska Gordana

Determination of the level of androgenesis in tobacco

 

Zdravković Jasmina, Pavlović Nenad, Girek Zdenka, Zdravković Milan i Cvikić Dejan

Svojstva od značaja za organsko oplemenjivanje povrćas

 

Kondić Svetlana, Takač Adam, Gvozdanović-Varga Jelica, Vasić Mirjana i Červenski Janko

Varijabilnost genotipova paradajza (Lycopersicum esculentum mill. ) za osobine ploda

 

Živanović Tomislav, Prodanović Slaven, Šurlan-Momirović Gordana i Krstanović Saša

Komponete genetičke varijanse nekih kvantitativnih osobina paradajza

 

Pavlović Nenad, Cvikić Dejan, Zdravković Jasmina, Mijatović Mirjana i Brdar-Jokanović Milka

Način nasleđivanja ukupnog sadržaja suve materije u lukovići crnog luka (Allium cepa L.)

 

Poštić Dobrivoj, Sabovljević Radovan i Bogdanović Zorica

Pokazatelji životne sposobnosti semenskih krtola krompira  

 

Đorđević Radiša, Zečević Bogoljub, Damnjanović Jelena, Todorović Goran i Jevđović Radosav

Uticaj af gena na formiranje broja zrna graška po mahuni (Pisum sativum L.)

 

Damnjanović Jelena, Zečević Bogoljub, Đorđević Radiša, Đorđević Mladen i Todorović Goran

Genetička analiza nasleđivanja širine plodova po biljci plavog patlidžana (Solanum melongena L.)

 

Smýkall Petrl, Jarkovský J., Corander J. i Hýbl M.

Genetička divergentnost i struktura populacija između sorti graška (Pisum sativum L.) u svetlu kombinovane analize markerima zasnovane na retrotranspozonima, mikrosatelitima i morfološkim osobinama

 

Mikić Aleksandar, Mihailović Vojislav, Ćupina Branko, Katić Slobodan, Vasiljević Sanja, Milić Dragan i Krstić Đorđe

Dostignuća u oplemenjivanju bele lupine (Lupinus albus L.) u Srbiji 

 

Radović Jasmina, Štrbanović Ratibor, Lugić Zoran, Sokolović Dejan i Vasić Tanja

Varijabilnost morfoloških osobina i prinosa suve materije divljih popilacija žutog zvezdana (Lotus corniculatus L.)

 

Mihailović Vojislav, Mikić Aleksandar, Dimitrijević Miodrag, Petrović Sofija i Katić Slobodan

Interspecies hibridizacija nekih jednogodišnjih mahunarki

 

Babić Snežana, Sokolović Dejan, Anđelković Snežana, Štrbanović Ratibor i Živković B.

Varijabilnost najvažnijih osobina autohtonih populacija mačijeg repa (Phleum pratense L.)

 

Katić Slobodan, Milić Dragan, Mihailović Vojislav, Vasiljević Sanja i Mikić Aleksandar

Efekti heterozisa za prinos i komponente prinosa dobijen ukrštanjem divergentnih populacija lucerke

 

Lugić Zoran, Radović Jasmina, Sokolović Dejan, Anđelković Snežana i Babić Snežana

Potencijal genotipova bele deteline (Trifolium repens L.) različitog porekla za osnovna agronomska svojstva

 

Zec Gordan i Čolić Slavica

Uticaj F1 generacije selekcija vinogradske breskve na bujnost i rodnost breskve Autumn glo i nektarine

Stark red gold

 

Rakonjac Vera, Nikolić Dragan i Fotirić Milica

Genetička dobit pri selekciji vinogradske breskve iz prirodne populacije

 

Marić Slađana, Lukić Milan i Bošković Radovan

Polimorfizam, nasleđivanje i mapiranje etr1 gena kod jabuke (Malus x Domestica borkh.)

 

Živković Svetlana, Stojanović Saša, Ivanović Žarko, Gavrilović Veljko i Balaž Jelica

Morfološka i molekularna analiza Colletotrichum vrsta sa krušker

 

Miletić Rade

Zakonomernosti između početka vegetacije i važnijih osobina plodova u populaciji oraha

 

Miletić Rade

Zakonomernosti između završetka vegetacije i važnijih osobina plodova u populaciji oraha

 

Čolić Slavica, Milatović Dragan, Nikolić Dragan i Zec Gordan

Polimorfizam izoenzima dehidrogenaza kod selekcionisanih genotipova badema (prunus amygdalus batsch)

 

Nikolić Mihailo, Radović Aleksandar, Fotirić Milica, Milivojević Jasminka i Nikolić Dragan

Pomološke osobine perspektivnih sejanaca maline sa žutom bojom ploda

 

Nikolić Dragan

Nasleđivanje nekih osobina vinove loze u kombinaciji ukrštanja sejanac 113 x muskat hamburgg

 

Šijačić-Nikolić Mirjana, Milovanović Jelena, Savić-Pavićević Dušanka, Brajušković Goran i Diklić Miloš

Genetička distanca različitih regiona hrasta kitnjaka u Srbiji

 

Šijačić-Nikolić Mirjana, Milovanović Jelena, Pilipović Andrej i Orlović Saša
Varijabilnost preživljavanja biljaka različitih rovenijencija bukve u okviru evropskih provenijeničnih testova u Srbiji 

 

Lavadinović Vera, Isajev Vasilije i Radošević Gordana

Međuzavisnost širine četina i staništa provenijencija duglazije u test kulturama u Srbiji

 

Mrsic Marina i Pavlović P. Boro

Korelacija odlika sjemenki sa položajem u šišarki kod vrste Abies alba mill.

 

Lučić Aleksandar, Drinić Mladenović Snežana, Isajev Vasilije i Rakonjac Ljubinko

Polimorfizam proteina semena populacija belog bora (Pinus silvestris L.) u Srbiji

 

Daničić Vanja, Isajev Vasilije, Mataruga Mila i Cvjetković Branislav

Međuklonska varijabilnost fiziološke svojstava polena bijelog bora (Pinus silvestris L)

 

Ivetić Vladan

Upotreba GIS-a – od izrade strategije konzervacije do izbora izvora semena

 

Andrić Andrijana, Obreht Dragana, Rat Milica, Pal Boža i Vujić Ante

Analiza genetičke varijabilnosti Ornithogalum L. korišćenjem RAPD markera

 

Sedlovskiy А.I., Tupina L.N., Kоkhmetova А.М. and Baimagambetova К.К.

The screening of wheat germplasm to resistance to leaf rust in Kazakhstan  

 

Prijić Željana i Jerković Zoran

Uobičajene kombinacije gena za dugotrajnu otpornost prema Puccinia triticina u Srbiji

 

Staletić Mirjana, Milovanović Milivoje, Perišić Vladimir i Đekić Vera

Efikasnost PC gena otpornosti prema lisnoj rđi ovsa

 

Bekavac Goran, Purar Božana, Jocković Đorđe, Treskić Sanja, Stanisavljević Dušan i Mitrović Bojan

Genetička analiza tolerantnosti prema crvenilu kukuruza u populaciji šire genetičke osnove NS 1-257 CRS

 

Radovanović Nataša, Jocić Siniša, Miklič Vladimir i Saftić-Panković Dejana

Promene u Pl6 genomskom regionu za otpornost prema plamenjači na rekombinantnim inbred linijama suncokreta

 

Mezei Snežana, Kovačev Lazar, Atlagić Jovanka i Nagl Nevena

Analiza mejoze diploidnih populacija šećerne repe otpornih na rizomaniju

 

Živić Jelica, Knežević Desimir, Petrović Saša i Stančić Ivica

Varijabilnost Beta vulgaris var. saccharifera kod multigermnih oprašivača u uslovima zaraze rizomanijom

 

Oro Violeta i Ivanović Žarko

Evaluacija metoda DNK ekstrakcije u PCR identifikaciji Globodera pallida

 

Oro Violeta

Patocitološke promene korena krompira i parazitizam Globodera-e pallida-e (nematoda: Heteroderidae)

 

Kovačević Branislav, Drekić Milan, Orlović Saša i Poljaković-Pajnik Leopold

Varijabilnost i odnosi među svojstvima tolerantnosti klonova crne topole prema Phyllodecta vitellinae L.

 

Marković Ksenija, Kravić Natalija, Anđelković Violeta i Vuletić Mirjana

Odgovor genotipova kukuruza sa različitim udelom egzotične germplazme na osmotski stres

 

Simić Milena, Filipović Milomir, Dolijanović Željko i Grčić Nikola

Značaj genotipa za povećanje konkurentne sposobnosti kukuruza prema korovima

 

Dražić Slobodan, Dajić Zora i Živanović Tomislav

Diverzitet i korišćenje genetičkih resursa lekovitog bilja

 

Ilić Zoran, Milenković Lidija, Vasić Mirjana i Đurovka Mihal

Stare sorte i populacije iz tradicionalnih regiona gajenja paprike u Srbiji

 

Taški-Ajduković Ksenija, Knoblauch Rainer, Nagl Nevena, Jevtić Aranka i Vujaković Milka

Ispitivanje genetske čistoće semena upotrebom biomolekularnih markera

 

Sredojević Slobodanka, Dragičević Vesna, Srebrić Mirjana, Milivojević Marija i Đukanović Danica

Mogućnosti primene termodinamike<pri karakterizaciji semena 1. Gibbs-ova slobodna energija.

 

Dragičević Vesna, Kobiljski Borislav, Radojčić Aleksandar, Dodig Dejan, Kandić Vesna i Sredojević Slobodanka

Mogućnosti primene termodinamike pri karakterizaciji semena 2. Monokotiledone biljke.

 

Nišavić Anika, Perić Vesna, Srebrić Mirjana, Đukanović Lana, Dragičević Vesna i Sredojević Slobodanka

Mogućnosti primene termodinamike pri karakterizaciji semena 3. Dikotiledone biljke.

 

Bošković Jelena, Isajev Vasilije, Miščević Branislav, Ivanc Aleksandar, Zečević Veselinka i Dozet Gordana

Interakcija genetički modifikovanih biljaka i životne sredine

 

Milovanović Milivoje, Perišić Vladimir i Staletić Mirjana

Žarko – perspektivna sorta ozimog tritikalea

 

Perišić Vladimir, Milovanović Milivoje, Staletić Mirjana i Nikolić Olivera

Delija - nova sorta jarog tritikalea

 

 

ROUND TABLE I

 

Cvetković Dragana

Darvinovo nasleđe i moderna genetika

 

Brockett Milosevic Mirjana

Promocija efekasnije nastave u oblasti genetike i evolucije

 

 

ROUND TABLE II

 

Marinkovic Dragoslav

Bioetika u nauci i medicini

 

Magić Zvonko

Zakonska regulativa genetskog testiranja u medicini

 

Konstantinov Kosana i Drinić Mladenović Snežana

Etički aspekti patentiranja gena i organizama

 

Drinić Mladenović Snežana i Konstantinov Kosana

Prikaz 40 godina izlaženja časopisa genetika

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.6

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

OD GENA DO GENOMA

 

Glišin Vladimir

 

Institut za molekularnu genetiku i genetički inžinjering, Beograd

 

Napredak naše sposobnost da iščitavamo cele genome stotine organizama od bakterija do čoveka, kao i da istovremeno u svoj svojoj celovitosti pratimo biohemijske funkcionalnosti ovih genoma u različitim fiziološkim, patološkim situacijama, tokom razvića kao i u evolutivnom kontekstu, znatno je promenilo naše shvatanje o molekularnoj biologiji od vremena pojave Vatsonove Molekularnje biologije gena (1965) do Molekularne biologije ćelije (2008) Albertsa i saradnika. Stara konvencionalna mudrost nam je govorila da bi se jedan gen iskazao, njegov segment DNK se prepisivao u RNK, te bi onda ta RNK bila poslata do ribozoma kako bi se uz pomoć još tri različite RNK sintetizovao odgovarajući protein. Sada, bilo gde da se okrenemo nalazimo neke nove RNK sa poznatim i nepoznatim funkcijama. Dalje, došli je do promene u našem gledanju na genom. Naročito, sa tačke gledišta na koji se način genomi sastavljaju i kako se ta genomska informacija pretvara u proteine. Takodje, do nedavno nismo pretpostavljali da su strukturne varijacije unutar genoma jedne vrste, a još manje unutar jedne jedinke, tako uobičajene, česte. Medjutim, sada nalazimo na više strukturnih varijacija nego što smo ikada pretpostavljali. U svom izlaganju ja ću detaljnije na osnovu genomike a ne genetike, diskutovati i dokumentovati napredak u našem razumevanju svih bioloških procesa.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.8

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

EVOLUCIONA KONZERVACIONA GENETIKA U PRAKSI – DEFINISANJE JEDINSTVENIH ENTITETA U FAMILIJI Syrphidae (Insecta, Diptera)

 

Milankov Vesna i Ludoški Jasmina

 

Odeljenje za biologiju i ekologiju, Prirodno-matematički fakultet, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

 

Proučavanje biološkog diverziteta je fundamentalni deo u razumevanju fenomena evolucione biologije, konzervacione biologije, ekologije i biogeografije. Za identifikaciju oblasti genetičkog endemizma taksonomski bogatih grupa organizama, kao što je familija Syrphidae, važno je definisati genetičke jedinice koje su geografski razdvojene, često sa jedinstvenim haplotipovima i/ili alozimskim markerima. Identifikacija genetičke posebnosti i genetičkog endemizma naglašava značaj integrativnog pristupa u upotrebi molekularnih i fenotipskih karaktera (mitohondrijalne sekvence, alozimski lokusi i kvantitativni karakteri) i kvantifikovanju genetičkog i fenotipskog diverziteta u cilju prepoznavanja konzervacionih jedinica. Detektovanje privatnih haplotipova, alela i genotipova, jedinstvenih heterozigota, značajnih razlika u frekvenciji alela i prepoznavanja kriptičnih vrsta na svim nivoima hijerarhije taksonomskog i genetičkog diverziteta, utvrđeno je da su molekularni markeri i geometrijska morfometrija krila odgovarajući markeri u prepoznavanju evolucionog potencijala osolikih muva na Balkanskom poluostrvu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.10

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

DA LI SU B HROMOZOMI GENOMSKI PARAZITI? - GEOMETRIJSKO MORFOMETRIJSKA ANALIZA KANALISANOSTI I RAZVOJNE STABILNOSTI ŽUTOGRLOG ŠUMSKOG MIŠA, Apodemus flavicollis (Rodentia, Mammalia)

 

Jojić Šipetić Vida, Blagojević Jelena i Vujošević Mladen

 

Odeljenje za genetička istraživanja, Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

 

Osnovni cilj ovog rada bio je testiranje trenutno favorizovanog modela održavanja B hromozoma (B). B hromozomi bi, kao genomski paraziti, povećavali nivo stresa svog domaćina, tj. nosioci B bi imali smanjen nivo i kanalisanosti i razvojne stabilnosti u odnosu na jedinke bez B hromozoma. U cilju testiranja ove hipoteze analizirano je 60 mandibula i 146 kranijuma adultnih žutogrlih šumskih miševa (Apodemus flavicollis) izlovljenih tokom jedne godine na Jastrepcu. Međuindividualna varijansa veličine i oblika, kao i fluktuirajuća asimetrija (FA) procenjena je primenom metoda geometrijske morfometrije. Kod nosioca B ustanovljen je viši nivo varijanse samo za oblik kranijuma, mada ova razlika nije pokazala statističku značajnost. Jedinke bez B hromozoma su pokazale statistički značajno viši nivo FA za oblik kranijuma u odnosu na nosioce B. Činjenicu da B hromozomi ne utiču na smanjenje nivoa kanalisanosti i razvojne stabilnosti u proučavanoj populaciji A. flavicollis ne bi trebalo razmatrati kao ubedljiv argument za prihvatanje nekog od alternativnih modela održavanja B hromozoma, već kao dokaz za odbijanje ovde testiranog parazitskog modela.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.11

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

ANALIZA GENETIČKOG DIVERZITETA DIVLJIH SVINJA

PRIMENOM MIKROSATELITA

 

Veličković Nevena¹, Đan Mihajla¹, Obreht Dragana¹, Zorić Miroslav² i Vapa Ljiljana¹

 

¹Odeljenje za biologiju i ekologiju, Prirodno-matematički fakultet,Univerzitet Novi Sad

²Poljoprivredni fakultet, Beograd, Srbija

 

Cilj ovog rada je utvrđivanje genetičkog diverziteta populacije divljih svinja iz Podunavskog regiona. Uzorci mišićnog tkiva 51 jedinke analizirani su na pet mikrosatelitskih markera, koji su prvobitno otkriveni kod domaće svinje. Četiri od pet lokusa je uspešno amplifikovano, i oni su korišćeni za dalju statističku analizu s obzirom da je test za utvrđivanje disekvilibrijuma genotipske vezanosti pokazao da lokusi nisu vezani. Nađeno je ukupno 59 alela, sa prosekom 14.7 alela po lokusu. U lokusu S0068 uočen je najveći broj alela (24), a najmanji broj alela (9) u lokusu SW251. U grupi mladih nađen je veći broj alela (55), nego kod odraslih jedinki (26). Od svih alela, 22 (37.29%) je uočeno u obe analizirane grupe, dok su svi ostali privatni aleli. Prosečna uočena heterozigotnost (Ho) za celu populaciju iznosila je 0.579 (0.348-0.833). Slične vrednosti nađene su za obe grupe. Sve F_IS vrednosti bile su signifikantno veće od nule, što ukazuje na značajan deficit heterozigota.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.12

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

LARGE-SCALE DIFFERENTIATION OF WILD BOAR (Sus scrofa) POPULATIONS: IS THERE INTRASPECIFIC STRUCTURE?

 

Paule Ladislav¹, Bakan Jana¹, Kuehn Ralph², Nikolov Ivan², Romšáková Ivana¹

and Krajmerová Diana¹

 

¹Faculty of foresty, Technical University, Zvolen, Slovakia

²Technische Universität München, Freising, Germany

 

Wild boar (Sus scrofa) distribution covers the entire continental Europe; it is missing in British Isles, Scandinavia and northern part of the European Russia. The intraspecific taxonomy recognizes numerous subspecies, while in central and south-eastern Europe five subspecies should occur: S.s. scrofa, S.s. atilla, S.s. lybicus, S.s. meridionalis and S. s. algira. Fourteen microsatellites of nuclear DNA composed in four multiplexes: (1) S008, SW986, SW1129; (2) SW1701, SW828, SW1517; (3) SW1465, SW1492, SW1514, SW2532; (4) SW461, SW841, SW2021, SW2496 were used to study the genetic structure and differentiation of the central and south-eastern European wild boar populations and to search for links with the occurrence of individual subspecies. Sharp differentiation of wild boar populations was between Slovakia and the Czech Republic and also between the southern and northern Bulgarian populations, which might indicate that in Western Slovakia and Bulgaria are suture zones of genetic lineages.

 

The paper was financially supported by research grant APVV-18-032105.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.13

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

GENETIC fragmentation OF Rupicapra rupicapra balcanica POPULATIONS ALONG THE BALKAN PENINSULA

 

Paule Ladislav¹, Grubešić Marijan², Krajmerová Diana¹, Tomljanović Kristijan², Ballian Dalibor³ and Zhelev Petar⁴

 

¹ Faculty of foresty, Technical University, Zvolen, Slovakia;² Šumarski fakultet, Zagreb, Croatia;³ Šumarski fakultet, Sarajevo, Bosnia and Herzegovina;⁴ Faculty of foresty, Sofia, Bulgaria

 

Distribution range of R.r. balcanica stretches from Slovenia to Greece and at present it is discontinuous. We have studied the genetic diversity and differentiation of chamois populations along the Balkan Peninsula with the aim to find the degree of admixture of chamois of Alpine origin (R.r. rupicapra) in Western Balkan. Nuclear microsatellites according to Muntwyler et al. (2002) were used for characterization of genetic diversity and differentiation of individual subpopulations and to define the mixed populations. Northern Croatian populations from Risnjak and Kupa proved to belong to Alpine genetic type together with Slovenian populations. Populations from Biokovo in Croatia and Devin in Bulgaria form another genetic group while Velebit populations with several Bosnian individuals contained both genetic types. Consequences for gene conservation and population management are given.

The paper was financially supported by research grant APVV-18-032105.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.14

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

“SEX RATIO” KOD Drosophila pseudoobscura: EVOLUCIONA ANALIZA SR POLIMORFIZMA”

 

Brockett Milosevic Mirjana i Anderson W. Wyatt*

 

School of Biology, Georgia Institute of Technology, Atlanta, GA, USA

*Department of Genetics, Univerzitet uGeorgia, Athens, GA, USA

 

Odnos polova, ili „sex ratio“(SR) je fenotipska osobina, poznata u literaturi kao slučaj dobijanja skoro isključivo ženskog potomstva, od izvesnih ženki. U nasem istrazivanju SR osobine, izabrali smo vrstu Drosophila pseudoobscura, rasprostranjenu na Zapadnoj obali Američkog kontinenta. Kod ove vrste, SR osobina se javlja povezana sa specifične tri inverzije na X-hromozomu. Interesantno je da SR inverzije nikad ne dostižu fiksaciju u prirodnim populacijama i da uprkos izvesnim selektivnim slabostima, nalazimo visok procent sličnih SR inverzija širom roda Drosophila. U eksperimenata sa populacionim kavezima, ispitivali smo mehanizme za selektivno održavanje SR polimorfizma. Ovi rezultati ukazuju na prisustvo značajne frekventno-zavisne selekcije na nivou gameta, kao i evolucionog kauzaliteta izmedju selekcije i SR inverzija.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.15

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

“GEOGRAPHICAL CHANGES IN RELATIVE FREQUENCY OF INVERSIONS IN CHROMOSOME III OF Drosophila pseudoobscura AMONG NATURAL POPULATIONS FROM MEXICO”

 

Salceda M. Víctor

 

Departamento de Biología. Instituto Nacional de Investigaciones Nucleares, Carretera México-Toluca S/N, La Marquesa, Ocoyoacac, Mexico

 

Chromosomal polymorphism in natural populations of Drosophila pseudoobscura have been broadly studied in the USA but scarcely in Mexico with only about 60 localities analyzed. Differences among both regions are notorious with respect to their chromosomal constitution. Northern populations, those of USA, have as representative inversions the sequences ST, AR and CH contrasting with those in Southern populations (Mexico) in which prevail the gene arrangements TL, CU and SC. Assuming as a probable mechanism that has allowed these substitutions the flow generated by the presence of a North-South clines, we took as a goal find out if such clines really exist. With that objective in mind we studied 29 populations of this species distributed along four North-South transects. Specimens of D. pseudoobscura caught by attracting them with fermenting bananas, carried to the laboratory where from each female an isofemale line was established. When their offspring appeared a single larva from each isofemale was taken, its salivary glands extracted and stained with a solution of lacto-aceto-orcein, by these means the polytene chromosomes were obtained. On these chromosomes we identified, for each larva, the inversion (s) carried in the third chromosome, in such a way 3439 third chromosomes were analyzed. Among the 29 localities we identified 17 different inversions but the number of them varied from population to population from three to eleven. Relative frequencies of each inversion at every location were calculated and with them for each transect the presence or absence of clines was determined. Among each transect the existence of clines was observed only between two or three near by populations, but we were not able to find a clear manifestation of the presence of clines along a complete transect. Our results at this respect are similar to those previously reported for USA populations. A mechanism that explains North-South substitutions of predominant inversions remains as open question.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.16

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

UTICAJ AUTBRIDINGA NA RAZVOJNU STABILNOST KRILA Drosophila subobscura

 

Kurbalija Zorana¹, Stamenković-Radak Marina^1,2 i Anđelković Marko^1,2

 

¹Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Univerzitet Beograd, Beograd;

 ² Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd

 

Fluktuirajuća asimetrija (FA), predstavlja povećani stepen varairanja bilateralno simetričnih karaktera u uzorku jedinki, a može da ukazuje na poremećaj razvojne stabilnosti na molekularnom, hromozomskom i epigenetskom nivou. Cilj ovog istraživanja je da utvrdi različite genetičke uzroke FA, kao što je hibridizacija izmedju populacija a koja predstavlja vid genomskog stresa i da otkrije da li su koadaptirani genski kompleksi ili heterozigotnost mogući mehanizmi koji oblikuju razvojnu stabilnost u populaciji. Istraživanje se fokusira na koadaptivni aspekt inverzionog polimorfizma kod Drosophila subobscura i njegove veze sa genomskim stresom (međupopulacijska hibridizacija) i razvojnom stabilnošću. Analiziran je efekat medjupopulacijske hibridizacije kroz varijabilnost fluktuirajuće asimetrije (FA) dužine i širine krila kod D. subobscura iz tri ekološki različita staništa, pod predpostavkom da one poseduju izvesni stepen genetičke diferencijacije kroz njihove evolutivne istorije. Analiza FA je urađena na uzorcima iz P, F1 i F2 generacije unutarpopulacijskih i medjupopulacijskih ukrštanja.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.17

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

PRODUKCIJA ANTIMIKROBNIH SUPSTANCI I GENETIČKI DIVERZITET SOJEVA BACILLUS SP. IZOLOVANIH IZ RAZLIČITIH STANIŠTA U SRBIJI

 

Berić Tanja¹, Fira Đorđe², Stanković Slaviša¹, Urdaci C. Maria³

i Knežević-Vukčević Jelena¹

 

¹Biološki fakultet, Odeljenje za mikrobiologiju, Univerzitet Beograd;² Biološki fakultet, Odeljenje za biohemiju i molekularnu biologiju, Univerzitet Beograd , Srbija;³ Laboratorija za mikrobiologiju i primenu biohemije, ENITA de Bordeaux, Gradignan, Francuska

 

U ovom radu ispitivani su genetički diverzitet i produkcija antimikrobnih supstanci (AMS) 192 soja Bacillus sp. izolovanih iz različitih geografskih područja i ekoloških niša. Kombinovanjem metoda RAPD analize i i sekvenciranja 16S DNK, ustanovili smo trinaest različitih RAPD profila u okviru četiri vrste. B. pumilus je bio zastupljen sa tri grupe različitih RAPD profila, B. subtilis sa pet, B. cereus sa četiri i B. firmus sa jednom. Produkcija AMS je ispitivana na biljnim patogenima: Burkholderia glumae, B. cepacia, Erwinia carotovora, Pseudomonas fuscovaginae i Xanthomonas oryzae. Od ukupno 192 soja, 128 je pokazalo neki stepen antimikrobne aktivnosti protiv bar jednog indikatorskog soja, a 42 soja su ispoljila aktivnost na tri i više patogena.Nije uočena korelacija između RAPD profila i geografskog porekla i vrste staništa ispitivanih sojeva. Antimikrobna aktivnost, s druge strane, bila je povezana sa pripadnošću RAPD grupi. Većina sojeva koji proizvode AMS, uključujući i one najpotentnije, pripadaju vrsti B. subtilis.

. 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.20

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

DISTRIBUCIJA B HROMOZOMA U UZRASNIM KATEGORIJAMA KOD ŽUTOGRLOG MIŠA, APODEMUS FLAVICOLLIS (RODENTIA, MAMMALIA)

 

Vujošević Mladen, Blagojević Jelena, Jojić Šipetić Vida, Bugarski-Stanojević Vanja, Adnađević Tanja i Stamenković Gorana

 

Odeljenje za genetička istraživanja, Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

 

Prekobrojni hromozomi, koji karakterišu mnoge vrste, označavaju se kao B hromozomi ako ispunjavaju tri kriterijuma: nisu neophodni za preživljavanje, ne sparuju se sa A hromozomima i ne nasleđuju se Mendelovski. B hromozomi su često prisutni u populacijama žutogrlog miša, Apodemus flavicollis. Njihovo održavanje u populacijama objašnjava se sa dva suprostavljena modela. Model označen kao parazitski tvrdi da se B hromozomi održavaju zahvaljujući mehanizmu akumulacije uprkos štetnim efektima na fitness nosilaca. S druge strane, heterotički model sugeriše da u odsustvu akumulacije, mali broj B hromozoma ima adaptivnu prednost za nosioce, dok veći broj može biti štetan. Sa ciljem doprinošenja razumevanju mehanizama koji održavaju B hromozome u populacijama A. flavicollis analizirane su razlike u frekvenci B hromozoma u uzrasnim kategorijama kod 732 jedinke. B hromozomi označeni kao parazitski redukuju fitnes kod jedinki koje su njihovi nosioci tako da je očekivano da frekvenca jedinki sa B hromozomima opada sa starošću. Otsustvo statistički značajnih razlika u frekvenci B hromozoma među 6 uzrasnih kategorija ukazuje na heterotički način njihovog održavanja kod A. flavicollis.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.21

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

GENOTIPIZACIJA POPULACIJE ŽUTOGRLOG MIŠA APODEMUS FLAVICOLLIS (RODENTIA, MAMMALIA) SA FRUŠKE GORE - AFLP I B HROMOZOMI

 

Adnađević Tanja, Bugarski-Stanojević Vanja, Stamenković Gorana,

Blagojević Jelena i Vujošević Mladen

 

Odeljenje za genetička istraživanja, Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

 

B hromozomi su prekobrojni hromozomi koji se nalaze kod mnogih organizama. Zbog visoke homologije sa hromozomima A seta, B hromozomi kod Apodemus flavicollis se ne mogu razlikovati od hromozoma A seta na citogenetičkom nivou, dok na molekularnom nivou razlike postoje. AFLP je PCR-zasnovana tehnika koja je pogodna za brzu detekciju genetičkog diverziteta jer daje veliki broj visoko reproducibilnih markera i tako omogućava genotipizaciju visoke rezolucije. U našoj studiji testirali smo upotrebu AFLP markera u genotipizaciji 75 jedinki A. flavicollis iz populacije sa Fruške Gore od kojh je kod 16 utvrđeno prisustvo B hromozoma. Od 22, 14 kombinacija AFLP prajmera je dalo jasan i reproducibilan profil. Statistička analiza dobijenih podataka je urađena MVSP programskim paketom, dok su genetičke distance dobijene pomoću Nei & Li koeficijenta sličnosti i UPGMA grupisanja na osnovu binarnog zapisa prisustva ili odsustva traka (1, 0) kod ispitivanih individua. Detektovan je visok nivo unutarpopulacionog polimorfizma, čime je potvrđeno da su AFLP markeri pogodni za ovakav tip analize.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.22

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

ANALIZA SEKVENCE HIPERVARIJABILNOG DOMENA 1 KONTROLNOG REGIONA mtDNK U POPULACIJAMA ZECA

(Lepus europaeus pallas)

 

Đan Mihajla¹, Obreht Dragana¹, Tanurdžić Miloš², Vapa Milan³ i Vapa Ljiljana¹

 

¹Prirodno-matematički fakultet, Odeljenje za biologiju i ekologiju, Novi Sad; ²Cold Spring Harbor Lab, New York, USA; ³Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija

 

Hipervarijabilni domen 1 kontrolnog regiona mtDNK je poznati molekularni marker u populaciono-genetičkim studijama vrste Lepus. Cilj ovog rada je analiza varijabilnosti mtDNK CR-1 sekvence kod zečeva Srbije. Ukupno je analizirano 157 jedinki iz šest regiona (Bačka, Banat, Srem, Istočna, Centralna i Zapadna Srbija). Nakon sekvenciranja skup od 92 sekvence (426-432bp) je korišćen u daljim analizama. Ukupno je nađeno 45 haplotipova. Jedinstveni haplotipovi uočeni su u svakoj populaciji. Najveći broj jedinstvenih haplotipova nađen je u populaciji Centralne Srbije (9). Diverzitet haplotipova bio je Hd=0.944, a diverzitet nukleotida π=0.0236. Na osnovu broja nukleotidnih razlika (Kxy) i genetičke divergencije (Fst) konstruisani su NJ dendogrami. Oba dendograma pokazala su sličnu topologiju grana, ukazujući na delimično razdvajanje dve grupe populacija, prvu koju čine populacije zeca Vojvodine, i drugu koju čine tri populacije Istočne, Centralne i Zapadne Srbije. Genetički najudaljenija je bila populacija zeca Zapadne Srbije sa dve jedinstvene sekvence po prvi put nađene kod vrste L. europaeus.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.23

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

OPTIMIZACIJA I STANDARDIZACIJA PRAJMERA ZA DETEKCIJU MIKROSATELITSKIH LOKUSA KOD KEČIGE

 (Acipenser ruthenus) I MORUNE (Huso huso)

 

Cvijanović Gorčin¹, Adnađević Tanja², Bugarski-Stanojević Vanja² i Lenhardt Mirjana¹

 

¹ Odeljenje za prirodne resurse i ekologiju, Institut za Multidisciplinarna Istraživanja, Beograd, Srbija;² Odeljenje za genetička istraživanja, Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

 

Prekomerni izlov, gubitak i fragmentacija staništa, kao i drugi antropogeni faktoru doveli su do opadanja brojnosti i distribucije kečige (Acipenser ruthenus) i morune (Huso huso) u slivu Dunava. Budući da su sve jesetarske vrste ugrožene i da postoje brojni konzervacioni programi, postoji potreba za procenom genetičkog diverziteta i evolutivnih odnosa između populacija. Mikrosatelitski lokusi su korisni pri detekciji polimorfizma unutar vrste i unutar populacija, te su zbog toga utvrđeni mnogobrojni mikrosatelitski lokusi za jesetarske vrste. Prajmeri za lokuse Afu, Aox i Spl grupe su razvijeni kod jezerske jesetre (Acipenser fulvescens), atlantske jesetre (Acipenser oxyrinchus oxyrinchus) i lopatonosa (Scaphirhynchus platorynchus) i predstavljaju veoma korisnu grupu genetičkih markera, koji se mogu detektovati primenom neinvazivnih metoda uzorkovanja (analno peraje). Testirali smo i optimizovali prajmere za deset mikrosatelitskih lokusa na uzorku od deset kečiga i pet moruna iz srpskog dela Dunava. Svi testirani lokusi su pokazali visok nivo polimorfnosti kod ispitivanih uzoraka.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.24

© 2009 Društvo genetičara Srbije

  

 

GENETIČKA POLIMORFNOST POPULACIJA SALICORNIA EUROPAEA GRUPE (Chenopodiaceae)

 

Polić Dubravka, Veselić Sanja, Đan Mihajla i Obreht Dragana

 

Odeljenje za biologiju i ekologiju, Prirodno-matematički fakultet, Novi Sad

 

U cilju procene genetičke polimorfnosti Salicornia europaea grupe u ovom radu je primenjena metoda Random Amplified Polymorphic DNA (RAPD) na četiri odabrane populacije (Saladar de Aquamarga -Španija, Slano Kopovo -Srbija, Ulcinj solana- Crna Gora, Kalloni solana- Grčka). Upotrebom sedam prajmera utvrđeno je 58 polimorfnih PCR produkata: pet (prajmer OPB11), sedam (OPB06 i OPB12), osam (K01 i K15), deset (OPA01) i petnaest (MO2). Vrednosti Nei-Li genetičke distance između populacija kretale su se od D=0.469 (Srbija-Španija) do D=0.750 (Srbija-Crna Gora). Analiza je pokazala da populacije iz Srbije i Španije pokazuju visok stepen bliskosti, za razliku od populacije iz Crne Gore, što vodi do zaključka da grupa iz Crne Gore pripada nekoj drugoj populaciji koja vodi drugačije poreklo od onog od kojeg potiču populacije iz Srbije i Španije. Sa druge strane, rezultati su pokazali da se grupa sa Lezbosa (Grčka) značajno razlikuje od ostalih istraživanih populacija.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.25

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

PRELIMINARNI REZULTATI MOLEKULARNO-GENETIČKIH ANALIZA RODA Branchipus Schaeffer 1766 (Crustacea, Branchiopoda)

 

Miličić Dragana, Petrov Brigita, Stojković Biljana i Pavković-Lučić Sofija

 

Institut za zoologiju, Biološki fakultet, Univerzitet u Beogradu,

Beograd, Srbija

 

U cilju rasvetljavanja taksonomskih odnosa između populacija roda Branchipus, izvršeno je sekvenciranje 629 baznih parova mitohondrijalnog gena COI na jedinkama iz Panonske nizije (sa teritorije Mađarske i Srbije), kao i sa lokaliteta u istočnoj Srbiji. Kao takson za vangrupno poređenje (outgroup) korišćena je vrsta B. intermedius sa područja Makedonije. Na osnovu Neighbour-Joing (NJ) dendograma i filogenetskog stabla baziranog na principu maksimalne parsimonije dobijeno je jasno razdvajanje uzoraka iz Makedonije, Panonske nizije i istočne Srbije. Postojanje jasne "južne" linije (poreklom iz istočne Srbije) ukazuje na mogućnost da je kod ovih jedinki dostignut značajan nivo divergencije. Ovi preliminarni rezultati ukazuju da bi se populacijama roda Branchipus sa ovog geografskog područja mogao dodeliti neki viši taksonomski nivo.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.26

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

USPEŠNOST U PARENJU I MORFOMETRIJA KRILA JEDINKI Drosophila subobscura SA EKOLOŠKI RAZLIČITIH STANIŠTA

 

Savić Tatjana¹, Stamenković-Radak Marina^1,2, Savić Marija², Kenig Bojan¹

 i Anđelković Marko^1,2

 

¹Odeljenje za genetička istraživanja, Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija;² Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd, Srbija

 

Jedinke brojnih vrsta Drosophila su genetički i fenotipski varijabilne za karaktere koji su uključeni u proces parenja. Ova varijabilnost predstavlja osnovu za delovanje seksualne selekcije koja može voditi izolaciji populacija iz ekološki različitih staništa. Uspešnost u parenju vrsta Drosophila zavisi od brojnih faktora kao što su vigor mužjaka, receptivnost ženki, veličina mužjaka i brojni signali koji se emituju tokom parenja.Ekološka specijacija najčešće se razmatra u kontekstu postojanja prezigotne izolacije. Pored ovoga, na intraspecijsku varijabilnost jedinki, sa ekološki različitih staništa značajan uticaj može imati i varijabilnost veličine i oblika krila.Drosophila subobscura predstavlja jedan od pogodnih model-sistema za analizu učestalosti ostvarenih homo- i heterogamnih parenja jedinki iz populacija različitih staništa. Prednost u parenju i morfometrija krila predstavljaju karakteristike koje mogu značajno pomoći u boljem razumevanju relativne uspešnosti u parenju jedinki iz više populacija.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.27

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

POVEZANOST REDUKCIJE GENETIČKOG DIVERZITETA I ASIMETRIJE PARAMETARA KRILA KOD SEVERNO-EVROPSKIH VRSTA OSOLIKIH MUVA (Diptera, Syrphidae)

 

Milankov Vesna¹, Ludoški Jasmina¹, Francuski Lubinka¹, Ståhls Gunilla² i Vujić Ante¹

 

¹ Odeljenje za biologiju i ekologiju, Prirodno-matematički fakultet, Novi Sad;²Finnish Museum of Natural History, University of Helsinki, Finland

 

Primenom DNK sekvenciranja, elektroforeze proteina i geometrijske morfometrije parametara krila analiziran je molekularni i fenotipski diverzitet vrsta Cheilosia aff. longula i C. naruska (Diptera, Syrphidae) poreklom iz Laplanda, Finska. Identifikacija morfološki definisanih vrsta je potvrđena poređenjem analiziranih sekvenci mitohondrijalnog COI gena i ribozomalnog ITS2 regiona sa prethodno publikovanim za C. aff. longula i blisko srodnu vrstu C. longula, kao i paratip vrste C. naruska. Analizom alozimske varijabilnosti utvrđen je izuzetno nizak nivo genetičke varijabilnosti u populacijama. Genetička varijabilnost jedinki proučena je unutar i između populacija, a direkciona (DA) i fluktuirajuća (FA) asimetrija su kvantifikovane primenom geometrijsko morfometrijske metode. Zabeležena DA i FA parametara krila (oblik i veličina) verovatno je odraz nestabilnosti razvića analiziranih jedinki. Utvrđena povezanost između asimetrije parametara krila i male heterozigotnosti ukazuje na redukciju evolucionog potencijala analiziranih populacija.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.28

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

INVERZIONI POLIMORFIZAM U POPULACIJI Drosophila subobscura IZ KLISURE REKE DERVENTE (PLANINA TARA)

 

Jelić Mihailo¹, Kurbalija Zorana², Kenig Bojan², Stamenković-Radak Marina^1,2

i Anđelković Marko^1,2

 

¹Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd; ²Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Univerzitet Beograd, Beograd,Srbija

 

Polazeći od toga da su klisure zbog geomorfološkog sastava i klimatskih uslova mogle biti refugijumi u toku perioda poslednje glacijacije, cilj nam je bio da utvrdimo da li genetička struktura populacije Drosophila subobcura iz klisure reke Dervente (planina Tara) pokazuje određene lokalne specifičnosti. Nacionalni park Tara je pogodan za ovakvu pretragu jer predstavlja refugijum sa očuvanim kompleksnim šumskim fitocenozama u kojima dominiraju relikti i endemiti. Uslovi staništa u ovom refugijumu se nisu značajno menjali od tercijera do danas. Analiziran je inverzioni polimorfizam, koji je posebno pogodan, pored ostalog i zbog relativne osetljivosti na klimatske promene.Učestalosti inverzija i inverzionih kompleksa u populaciji D. subobscura iz klisure reke Dervente su poređene sa učestalostima koje su zabeležene u populacijama sa drugih lokaliteteta u Srbiji. Osim inverzionih aranžmana koji su endemični za celo balkansko poluostrvo, nisu nađeni aranžmani karakteristični samo za analiziranu populaciju. Veliki disperzioni kapacitet D. subobscura je možda razlog odsustva genetičke osobenosti na nivou inverzionog polimorfizma, koja je verovatno ranije postojala u ovom refugujumu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.29

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

VARIJABILNOST U BROJU HROMOZOMA KOD SEKSUALNO DIMORFNE VRSTE Mercurialis perennis L. (Euphorbiaceae) U SRBIJI

 

Jovanović Vladimir¹, Blagojević Jelena², Vujošević Mladen²  i Cvetković Dragana¹

 

¹Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd, Srbija; ²Odeljenje za genetička istraživanja, Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

 

Evolucione tranzicije seksualnih sistema kod biljaka predmet su brojnih istraživanja. Procesi koji dovode do promena u broju hromozoma značajno su oblikovali evoluciju roda Mercurialis, poznatog po velikoj varijabilnosti seksualnih sistema, kao i hromozomskoj varijabilnosti. Prethodna istraživanja pokazala su da je poliploidija povezana sa prelaskom sa dvodomosti na hermafroditizam kod M. annua. Srodna vrsta M. perennis je skoro isključivo dvodoma i široko rasprostranjena. Ona predstavlja izuzetan primer hromozomske varijabilnosti – sadrži poliploidni i aneuploidni kompleks (2n= 42–112); do sada su opisana 43 različita citotipa, većina ima osnovni broj x=8. Dok su populacije iz nekih delova Evrope dobro istražene u citogenetičkom pogledu, podataka za jugoistočni deo areala nema. Cilj ovog rada je da se istraži varijabilnost u broju hromozoma, tj. prisustvo poliploidnog i aneupolidnog kompleksa u populacijama M. perennis u Srbiji. Kariološke analize populacija sa malih nadmorskih visina nisu potvrdile postojanje ekstremne varijabilnosti broja hromozoma – dobijeni rezultati nalaze se unutar navedenog opsega, a najčešća varijanta je 2n=60.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.30

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

EFEKTI ZAGAĐENJA U POPULACIJAMA POLJSKOG MIŠA,

Apodemus agrarius – TEŠKI METALI I RAZVOJNA STABILNOST

 

Blagojević Jelena¹, Jojić Šipetić Vida¹, Jovanović Vladimir² i Vujošević Mladen¹

 

¹Odeljenje za genetička istraživanja, Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija;²Istraživačka stanica Petnica, Valjevo

 

Koncentracija teških metala određena je u koštanom tkivu široko rasprostranjene vrste poljski miš, Apodemus agrarius (Rodentia, Mammalia) iz dve populacije sa lokacija različitog nivoa zagađenja, Cer i Pančevo. Koncentracije osam teških metala (Zn, Ni, Co, Mn, Cu, Cd, Pb, Fe) upoređene su među lokalitetima, polovima i uzrasnim grupama. Efekat zagađenja bio je uočljiv za većinu istraženih metala. Razlike među polovima nađene su za koncentracije gvožđa i bakra u uzorcima iz Pančeva. Bioakumulacija svih teških metala, izuzev cinka, povećana je u najmlađoj uzrasnoj kategoriji na Ceru. Metodom geometriske morfometrije analiziran je, na istom uzorku, nivo fluktuirajuće asimetrije (FA) za mandibulu i kranijum. FA je mera razvojne nestabilnosti i često se koristi za merenje efekata sredinskih faktora na žive sisteme. Dobijeni rezultati su poređeni sa koncentraciama teških metala i diskutovani.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.31

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

UTICAJ ELEKTROMAGNETNOG ZRAČENJA NA KOMPONENTE ADAPTIVNE VREDNOSTI TOKOM EMBRIONALNOG RAZVIĆA Drosophila subobscura

 

 

Patenković Aleksandra¹, Savić Tatjana¹ i Anđelković Marko^1,2

 

¹ Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

² Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd, Srbija

 

Elektromagnetno polje (EMP) ekstremno niske frekvencije je abiotički faktor sve prisutniji u životnoj sredini. I pored brojnih istraživanja poslednjih decenija, još uvek nije jasno kako organizmi odgovaraju i/ili kako se adaptiraju na promene izazvane spoljašnjim elektromagnetnim poljem. U ovom eksperimentu je korišćeno elektromagnetno polje jačine 0,25 mT, ekstremno niske frekvencije od 50 Hz, koje je u opsegu sa EM poljima koja se široko upotrebljavaju u domaćinstvu i na radnom mestu. Efekat izlaganja ovakvom EMP praćen je preko komponenti adaptivne vrednosti, kroz tri generacije, kod vrste Drosophila subobscura. Ženke D. subobscura, poreklom iz različitih inbridingovanih linija su u uslovima delovanja i bez EMP, polagale jaja 24h, a zatim je izleženo potomstvo ostavljeno u istim uslovima naredna 24h. Na ovaj način je potomstvo tretirano u embrionalnoj i ranoj postembrionalnoj fazi razvića. U obe grupe je praćeno preživljavanje, rani fekunditet i dužina razvića. Promene u komponentama adaptivne vrednosti tokom više generacija, pod uticajem EMP ekstremno nisko frekvencije, ukazuju da takva polja deluju kao fizički faktor koji utiče na embrionalno razviće.

 

 Povratak na sadržaj

 

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.32

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

RAZVOJNA NESTABILNOST Drosophila subobscura U USLOVIMA RAZLIČITOG STEPENA ZAGAĐENOSTI OLOVOM

 

Kenig Bojan¹, Kurbalija Zorana¹, Stamenković-Radak Marina^1,2 i Anđelković Marko^1,2

 

¹ Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

² Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd, Srbija

 

Zagađenje ekosistema teškim metalima jedna je od negativnih posledica ljudske aktivnosti. Olovo je jedan od najrasprostranjenijih zagađivača. Prilagođavanje organizama na prisustvo toksičnih supstanci u životnoj sredini može voditi povećanoj rezistentnosti i promenama genetičke strukture populacija izloženih delovanju zagađivača. Drastično narušavanje sredine u kojoj se organizmi razvijaju predstavlja sredinski stres koji se može manifestovati na različitim fenotipskim karakteristikama, kao što je razvojna homeostaza. Poremećaj razvojne homeostaze, razvojna nestabilnost (DI), se odnosi na procese koji remete tok razvića u određenoj sredini. Fluktuirajuća asimetrija (FA) je variranje bilateralnih karakteristika i jedan je od parametara koji je u direktnoj korelaciji sa razvojnom nestabilnošću, sredinskim promenama i stresom. Cilj rada je procena razlika u nivou FA kod laboratorijskih populacija D.subobscura izloženih različitim koncentracijama olova. Korišćenjem metoda geometrijske morfometrije analizirano je variranje asimetrije oblika krila. Na taj način je analizirana veza između sredinskog stresa izazvanog olovom sa nivoom DI tokom sedam sukcesivnih generacija.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.33

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

Efekat prethodnog reproduktivnog iskustva na neke komponente ponašanja pri parenju kod Drosophila melanogaster

 

Pavković-Lučić Sofija, Kekić Vladimir i Miličić Dragana

 

Institut za Zoologiju, Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd, Srbija

 

Seksualno ponašanje kod Drosophila melanogaster je veoma složeno; ono  uključuje serije koraka tokom procesa udvaranja, koji su praćeni razmenom različitih tipova stimulusa: olfaktornih, akustičnih, vizuelnih i taktilnih. Takođe, mnogi aspekti reproduktivnog ponašanja D. melanogaster mogu da budu modifikovani različitim tipovima iskustava, kao i starošću jedinki. Poznato je da kod D. melanogaster ženke vrše izbor mužjaka sa kojim će se pariti. Ovakve ’’odluke’’ svakako zavise od različith senzornih domena kojima mužjaci dokazuju svoju atraktivnost. Mi smo pretpostavili da i reproduktivno iskustvo ženki može da doprinese izboru.Prema dobijenim rezultatima, krupniji mužjaci su bili uspešniji u ostvarivanju kopulacija sa ženkama koje su se prethodno parile. Takodje, ženke koje su imale reproduktivno iskustvo su se značajno sporije parile u poređenju sa nevinim ženkama, koje su, s druge strane, značajno duže kopulirale u poređenju sa "iskusnim" ženkama. Za razliku od ženki, mužjaci sa ili bez reproduktivnog iskustva, nisu se značajno razlikovali u prosečnim vrednostima brzine parenja, odnosno, dužine kopulacije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.34

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

Fluktuirajuća asimetrija i seksualna selekcija kod Drosophila melanogaster

 

Pavković-Lučić Sofija i Kekić Vladimir

 

Institut za Zoologiju, Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd, Srbija

 

Fluktuirajuća asimetrija (FA) se definiše kao forma biološke asimetrije koja se karakteriše malim devijacijama od perfektne simetrije, koja se smatra ’’idealnim stanjem’’ bilateralno simetričnih osobina; ona reflektuje nivoe genomskog i sredinskog stresa kojima su organizmi ili populacije izloženi tokom razvića. Veza između seksualne selekcije i FA je vrlo kompleksna i, još uvek, kontroverzna. U serijama eksperimenata (dva sprovedena u laboratorijskim usovima, jedan u prirodi), pratili smo da li su simetričniji mužjaci D. melanogaster uspešniji u parenju. U prvom eksperimentu, mužjaci su se razvijali na dve različite temperature (18 ºC vs. 25 ºC), a u drugom su bili gajeni na jednom od tri različita supstrata više od 35 generacija (na standardnom kukuruznom supstratu, banani ili paradajzu). Za razliku od rezultata dobijenih u laboratorijskim eksperimentima, u eksperimentu sprovedenom u prirodi, uspeh u parenju mužjaka je bio asociran sa niskom FA. Naime, mužjaci koji nisu kopulirali su imali značajno veću FA u dužini krila i broju zuba u polnom češlju.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.35

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

SEKSUALNA SELEKCIJA I TIP UKRŠTANJA U ODNOSU NA VELIČINU TELA U PRIRODNIM POPULACIJAMA TRI VRSTE Drosophila

 

Kekić Vladimir i Pavković-Lučić Sofija

 

Institut za Zoologiju, Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd, Srbija

 

Seksualna selekcija predstavlja specijalan oblik prirodne selekcije i definiše se kao selekcija koja nastaje usled razlika u uspehu u parenju jedinki. Kod velikog broja insekata, uključivši i neke Drosophila, utvrđeno je da je veličina tela mužjaka pozitivno korelisana sa uspehom u parenju. Ipak, kako je sve veći broj vrsta Drosophila uključivan u istraživanja, uočeno je da je veza između ovih osobina kompleksna, kao i da kod mnogih vrsta one nisu korelisane. Ciljevi ovog istraživanja su bili sledeći: i) utvrditi da li postoje razlike u prosečnoj veličini tela između jedinki u kopulaciji i kontrolne grupe jedinki u populacijama tri vrste Drosophila (D. melanogaster, D. hydei i D. immigrans), ii) utvrditi da li postoji pozitivno asortativno ukrštanje u odnosu na veličinu tela. Eksperimenti su sprovedeni u prirodi, tokom dve sezone, na dva različita lokaliteta (Sremska Kamenica, Bačko Gradište, Srbija). Veličina tela je bila pozitivno korelisana sa uspehom u parenju mužjaka samo kod D. melanogaster. Pozitivno asortativno ukrštanje u odnosu na veličinu tela je uočeno samo kod D. hydei i to samo tokom jedne sezone. Dobijeni rezultati će biti razmatrani u svetlu različitih reproduktivnih strategija ovih vrsta.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.36

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

FLUKTUIRAJUĆA ASIMETRIJA I KOMPONENTE ADAPTIVNE VREDNOSTI U USLOVIMA KOMPETITIVNOG

 I NEKOMPETITIVNOG PARENJA KOD Drosphila subobscura

 

Savić Marija¹, Savić Tatjana², Pavković-Lučić Sofija¹, Stamenković-Radak Marina^1,2

i Anđelković Marko^1,2

 

¹ Univerzitet Beograd, Biološki fakultet, Beograd, Srbija

² Institut za Biološka istraživanja, Beograd, Srbija.

 

Fluktuirajuća asimetrija (FA) se, kao mera razvojne nestabilnosti, dovodi u vezu sa adaptivnom vrednošću. Pojedina istraživanja ukazuju na povezanost fluktuirajuće asimetrije bilateralno simetričnih osobina i individualnih adaptivnih vrednosti. Dobijene asocijacije mogu biti rezultat delovanja seksualne selekcije, pod uslovom da asimetrija ima ulogu u izboru partnera, ili rezultat delovanja prirodne selekcije, ako je povećan stepen FA u korelaciji sa nižom adaptivnom vrednošću. U ovom radu je ispitivana veza fluktuirajuće asimetrije i komponenti adaptivne vrednosti, u uslovima kompetitivnog i nekompetitivnog parenja kod Drosophila subobscura. Analizirana je varijabilnost fluktuirajućih bilateralnih osobina - veličine krila i broja ovariola kod ženki, kao i veličine krila i broja zubaca polnih češljeva kod mužjaka. U eksperimentu su, kao komponente adaptivne vrednosti, mereni rani fekunditet i preživljavanje.Dobijeni rezultati ukazuju da je individualna FA slab indikator komponenata adaptivne vrednosti i da predloženu hipotezu treba još ispitati.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.37

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

ZASTUPLJENOST SPECIJACIONIH ISHODA SPECIJALISTI - GENERALISTI U ODNOSU NA STANIŠTE U LIMNOFAUNI EVROPE

 

Pavlović Nevenka i Pavlović P. Boro

 

Prirodno matematički fakultet, Banja Luka

 

Analizirane su veze vrsta i podvrsta sa tipovima staništa u okviru limnofaune Evrope. Popis obuhvata 15384 vrste i podvrste i 53 tipa staništa. Za 12464 vrste i podvrste postoji podatak o vezanosti za jedan do devet (1-9) tipova staništa grupisanih u 607 varijacija, što daje 19038 veza. Definisana je skala generalista u rasponu od 0 (nula) za vrste koje koriste samo jedan tip staništa do 8 (osam) za vrste koje dolaze u 9 (devet) tipova staništa. Korištenje dva tipa staništa je prelazno stanje ka specijalizaciji ili ka povećanoj generalizaciji u zauzimanju više tipova staništa. Visoka raznovrsnost u 53 tipa staništa javlja se u intervalu skale generalista od 0,38 do 1,43, dok je niska raznovrsnost prisutna u većem broju tipova staništa u preostalom području skale generalista.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.40

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

GENERAL OVERVIEW OF THE COMET ASSAY

 

Anderson Diana

 

University of Bradford, Bradford, BD7 1DP, UK

 

The Comet assay has become one of the most important assays in toxicology of the last decade or so. It is now a standard method for measuring DNA strand breaks in single cells. Cells embedded in agarose on a microscope slide are lysed with detergent and high salt. Electrophoresis at high pHs results in structures resembling comets, observed by fluorescence microscopy. The comet tail is formed by DNA fragments moving towards the anode. The assay can be used for genotoxicity testing of novel compounds and ecotoxins, human biomonitoring and molecular epidemiology and basic research into DNA damage and repair. DNA repair can be measured after treatment of cells with a DNA damaging agent and measuring damage remaining after different time intervals. This overview will be illustrated with examples from the work of the author’s group and collaborators. These will include for genotoxicity testing the specificity and sensitivity of the assay, for ecotoxins the work with DBP halogenated acetic acids, for human biomonitoring and molecular epidemiology the work with mother and babies, diabetes and lead-exposed children and for fundamental research that with drug resistant Non-Hodgkin’s lymphoma patients over-expressing p53 mutant protein and lacking DNA repair. Most of this work has been carried out in somatic human lymphocytes, but it can also be carried out in germ cells as human sperm. Using sperm, the oestrogens can cause DNA damage which can be diminished with anti-oxidants suggesting an oxygen radical involvement. Also as age increases in men so there is an increase in DNA damage.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.41

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

GENOTOXIC EFFECTS OF ORGANOPHOSPHORUS PESTICIDES

 

Filipič Metka and Hreljac Irena

 

National Institute of Biology, Ljubljana, Slovenia

 

 Chronic exposure to organophosphorous compounds (OPs) has been linked to the development of different cancers. With human hepatoma HepG2 cells we showed that methyl-parathion (PT) and methyl-paraoxon (PO) induced DNA damage, whereas dimefox (DF) induced increased cell proliferation. PT and PO upregulated mRNA expression of DNA damage responsive genes: p53, p21, GADD45α and MDM2, while DF upregulated only expression of p53. We further found synergistic effects of PT and PO on BaP induced mutagenesis in the bacterial reverse mutation assay, and micronucleus assay in HepG2 cells. We demonstrated for the first time that the underlying mechanism of synergistic effect in HepG2 cells was PT and PO mediated modulation of the metabolic activation of BaP: OPs suppress activity and expression of cytochrome 1A1 (CYP1A1) and favours the induction of aldo-keto reductase 1C (AKR1C) that catalyse the formation of DNA reactive BaP o-quinones and the production of reactive oxygen species. Our results indicate that different types of OPs affect cancer development by different mechanisms including mitogenic effect, direct genotoxicity and synergistic effects in combination with PAH.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.44

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

GENETIČKI MODELI U ISTRAŽIVANJU MOLEKULARNIH MEHANIZAMA GENOTOKSIČNOSTI I ANTIGENOTOKSIČNOSTI

 

Vuković-Gačić Branka, Simić Draga i Knežević-Vukčević Jelena

 

Odeljenje za mikrobiologiju, Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd, Srbija

 

Mehanizmi ispravke DNK molekula uključeni u očuvanje integriteta genoma visoko su konzervirani kod prokariota i eukariota, uključujući i čoveka. Humani XPC protein prepoznaje distortziju u DNK heliksu kao i bakterijski UvrA, a XPD poseduje helikaznu aktivnost slično bakterijskom UvrB. Eukarioti ispravljaju pogrešno sparene baze produktima koji su homologi bakterijskim MutS i MutL proteinima, a genetička predispozicija za nastanak kancera debelog creva (HNCC) povezana je sa mutacijama u odgovarajućim MSH i MLH genima. Pored toga, humani RAD51, homolog bakterijskog RecA proteina, omogućava homologo sparivanje i razmenu DNK lanaca. Modulacija reparacije DNK, odnosno povećanje ili smanjenje mutagenog efekta, može se pratiti u različitim genetičkim modelima. U kratkoročnim mikrobiološkim testovima mogu se pratiti brojne genetičke promene, kao što su spontana i indukovana mutageneza, rekombinacija i mutagena reparacija, a dodavanje enzima sisara pruža informacije o potencijalnoj genotoksičnosti ili antigenotoksičnosti kod sisara. Rezultati naše studije antigenotoksičnih supstanci iz lekovitih i aromatičnih biljaka pomoću mikrobioloških testova će biti prikazani.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.45

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

ŠTA SE ZNA A ŠTA NE U ZAŠTITI OD ZRAČENJA

 

Joksić Gordana

 

Institut za nuklearne nauke „Vinča“

 

U radu je prikazan doprinos radiobiologije zaštiti od zračenja u poslednje tri decenije. Najvažnija otkrića prikazana su hronološki, kometarisana su aktuelna dostignuća iz ove oblasti i njhov mogući uticaj na zaštitu od zračenja. Tri decenije intenzivnog istraživanja u radiobiologiji i zaštiti od zračenja nije donelo odgovor na osnovno pitanje, a to je relacija doza-efekat na malim dozama zračenja, odnosno udeo malih doza u indukciji radiogenenih karcinoma. Iako je poznato da se pojedine vrste jonizujućeg zračenja (gama, alfa, beta, neutroni) značajno razlikuju u indukovanju bioloških efekata, mehanizmi koji to omogućavaju nisu sasvim poznati. Za sada sigurno se zna da je jonizujuće zračenje u opsegu doza od interesa za radiološku zaštitu slab kancerogen, da se ozračivanjem dozama većim od 500 mSv klinički manifestuje eritem, katarakta, infertilnost. Dobro je poznata i razlika u osetljivosti na zračenje u zavisnosti od starosnog doba (najosetljiviji je fetalni i period ranog detinjstva). Faktori životne sredine (posebno virusne infekcije), navike u ishrani značajno modifikuju rizik oboljevanja od radiogenog karcinoma. Iako dosadašnja istraživanja nisu dala odgovor na mnoga pitanja, sagledana je izuzetna složenost interakcije organizma i jonizujućeg zračenja. Savremene metode koje se koriste u izučavanju repera DNK značajno će doprineti sagledavanju ponašanja genoma u uslovima ozračivanja, i biće prikazani u ovom radu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.48

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

ANTIOKSIDANSI SMANJUJU OŠTEĆENJA DNK INDUKOVANA ADRENALINOM U KOMET TESTU

 

Radaković Milena¹, Đelić Ninoslav¹, Plećaš-Solarović Bosiljka²,

Spremo-Potparević Biljana², Živković Lada² i Bajić Vladan³

 

¹Odeljenje za biologiju, Veterinarski fakultet, Univerzitet  Beograd

²Institut za fiziologiju, Faramaceutski fakultet, Univerzitet Beograd

³ Institut za istraživanje i razvoj, Odeljenje za biomedicinska istraživanja, Galenika, Beograd, Srbija

 

Kateholne grupe mogu da se uključe u redoks cikluse praćene stvaranjem reaktivnih kiseoničnih vrsta koje mogu da dovedu do kovalentnih oštećenja ćelijskih makromolekula uključujući DNK. U ovom radu ispitivan je stepen primarnih oštećenja DNK izolovanih limfocita pod uticajem adrenalina. Oštećenja DNK su evaluirana primenom in vitro Komet testa (elektroforeza DNK pojedinačnih ćelija). Najpre je ispitivan odnos doza-efekat različitih koncentracija adrenalina (u rasponu od 0,0005 μM do 500 μM) i ustanovljeno je da sa porastom doze adrenalina dolazi do povećane migracije DNK. Koncentracija 300 μM pri kojoj se javlja najizraženiji genotoksični efekat uz prihvatljivu citotoksičnost (manje od 25%, određivano bojom Tripan plavo) odabrana je za dalja ispitivanja sa antioksidansima katalazom i kvercetinom. Primećeno je da katalaza (100 IU i 500 IU) i kvercetin (100 μM i 500 μM) dovode do značajnog smanjenja količine DNK u repovima kometa. Prema tome, može se zaključiti da adernalin svoje genotoksične efekte ispoljava prevashodno indukcijom reaktivnih kiseoničnih vrsta.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.49

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

GENOTOXIC PROPERTIES OF ELECTRIC ARC FURNACE DUST ON HUMAN LYMPHOCYTES: IN VITRO STUDY

 

Garaj-Vrhovac Vera and Gajski Goran

 

Institute for Medical Research and Occupational Health, Mutagenesis Unit, Zagreb, Croatia

 

One of the global problems currently recognised worldwide, is a rising exposure of general population to small amounts of leachates of electric arc furnace dust (EAFD), which can pollute large volumes of ground and surface waters.The purpose of this work was to test the alkaline comet assay as a biomarker of the genotoxicity of EAFD leachates, established prior/after the alkaline extraction process. Prior and following the treatment, lymphocytes were incubated with leachate of EAFD for 6 and 24 hours. Results showed that EAFD leachates induced comet assay-detectable DNA damage in human lymphocytes compared to the control. The same goes for the samples exposed to EAFD leacheates pre-treated with a strong alkaline solution. Our data indicate that the ever-increasing amounts of mixture of a number of toxic chemicals, originated from various waste materials residual to a variety of technological processes, such as EAFD, may be responsible for the DNA damage, and suggest that the exposure of human population to such leachates may lead to adverse healthy effects. In addition, comet assay prove to be sensitive when assessing genotoxicity of various waste materials, such as EAFD leachates.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.50

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

HEMIJSKA, CITOTOKSIČNA I GENOTOKSIČNA SVOJSTVA OTPADNIH VODA INDUSTRIJE METALA

 

Durgo Ksenija^a, Kopjar Nevenka^b, Franekić Čolić Jasna^a, Šulić Krsta^c, Ćurčić Marijana^d i Antonijević Biljana^d

 

^a Fakuletet za tehnologiju hrane i biotehnologiju, Zagreb, Hrvatska;^b Institut za Medicinsko istraživnaje i profesionalno zdravlje, Zagreb, Hrvatska;^c Institut za javno zdravlje, Požarevac, Srbija;^d Institut za toksikologiju academic Danilo Soldatović, Farmaceutski fakultet, Beograd, Srbija

 

Zagađenje životne sredine industrijskim otpadnim vodama predstavlja rastući problem u mnogim zemljama sveta. Većina otpadnih voda ispuštenih u životnu sredinu zadovoljava zahteve regulative u pogledu hemijske ispravnosti, međutim smesa komponenti iz otpadnih voda može biti uzročnik mnogobrojnih štetnih efekata po biološki sistem. U ovoj studiji je ispitivan hemijski sastav i genotoksični efekt otpadnih voda sakupljnih sa pet lokaliteta u okolini industrije metala. Za određevanje sadržaja metala korišćena je metoda atomske apsorpcione spektrofotometrije (AAS). Mutageni potencijal otpadnih voda ispitivan na sojevima Salmonella typhimurium. Citotoksičnost i primarna oštećenja DNK uzrokovana otpadnim vodama su ispitivana na linijama ćelija humanog laringealnog i cervikalnog karcinoma. Hemijska ispravnost uzoraka otpadnih voda je bila zadovoljavajuća, dok su viša razblaženja ispoljila citotoksične efekte na obe linije ćelija. HeLa ćelijska linija se pokazala osetljivijom za najniže ispitivane koncentracije. Svi uzorci su izazvali dozno zavisno primarno oštećenje DNK. Obzirom na dobijene rezultate, preporučljivo je primeniti dodatne mere prečišćavanja otpadnih voda pre izlivanja u životnu sredinu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.52

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

UTICAJ ANTIOKSIDATIVNIH ENZIMA NA UKUPNI RADIOBIOLOŠKI ODGOVOR LIMFOCITA PACIJENATA OBOLELIH OD FANKONIJEVE ANEMIJE IN VITRO

 

Petrović Sandra¹, Vujić Dragana², Guć-Šćekić Marija², Joksić Ivana³,

Leskovac Andreja¹ i Joksić Gordana¹

 

¹Institut za nuklearne nauke „Vinča“; ²Institut za majku i dete “dr. Vukan Čupić“, Beograd;³ Ginekološka klinika „Narodni front“, Beograd, Srbija

 

Fankonijeva anemija (FA) je genetičko oboljenje karakterisano progresivnom pancitopenijom i predispozicijom ka malignitetima. Asocirano je sa poremećajima u redoks procesima u ćeliji što ga čini i bolešću oksidativnog stresa. FA ćelije ispoljavaju veliku osetljivost na DNK klastogene agense, dok su podaci o njihovoj osetljivosti na jonizujuće zračenje kontradiktorni. Cilj ove studije je ispitivanje in vitro radioosetljivosti FA homozigota i heterozigota i utvrđivanje uticaja antioksidativnih enzima na ukupan radiobiološki odgovor ćelija. FA pacijenti ispoljavaju značajno sniženje aktivnosti katalaza, sniženu vrednost superoksid dismutaza i povećani bazalni nivo mikronukleusa u odnosu na kontrolu. Radiorezistentni odgovor na jonizujuće zračenje utvrđen je kod većine pacijenata i praćen je značajno većim procentom zračenjem indukovane apoptoze. Utvrđena je negativna korelacija između aktivnosti katalaza i procenta apoptotskih ćelija. Heterozigoti-roditelji imaju visok procenat zračenjem indukovane apoptoze koja je kod nosioca-majki praćena značajnim sniženjem aktivnosti katalaza. Rezultati pokazuju da snižena vrednost katalaza značajno doprinosi ukupnom radiobiološkom odgovoru ćelija.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.53

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

RADIOOSETLJIVOST FIBROBLASTA PACIJENATA OBOLELIH OD FANKONIJEVE ANEMIJE IN VITRO

 

Leskovac Andreja¹, Petrović Sandra¹, Joksić Ivana², Vujić Dragana³, Guć-Šćekić Marija³,

Slijepčević Predrag⁴ i Joksić Gordana¹

 

¹ Institut za nuklearne nauke „Vinča“;² Ginekološka klinika „Narodni front“, Beograd, Srbija;³ Institut za majku i dete “Dr. Vukan Čupić“, Beograd;⁴Brunel University West London, Uxbridge, UK

 

Ćelije obolelih od Fankonijeve anemije pokazuju preosetljivost na DNK-unakrsno vezujuće agense, ali je njihov odgovor na jonizujuće zračenje još uvek nedovoljno proučen. Cilj ove studije bio je ispitati radioosetljivost fibroblasta obolelih od aplastične (AA) i fankonijeve (FA) anemije in vitro, praćenjem fosforilisanog histona γH2AX i procenta ćelija u apoptozi. Imunofluorescentnom metodom određeni γH2AX fokusi korišćeni su za kvantifikaciju dvolančanih prekida. Najveći broj γH2AX fokusa u FA ćelijama utvrđen je 30 min, a u AA ćelijama 24 h nakon ozračivanja. U kontrolnim ćelijama najveći broj apoptotičnih ćelija utvrđen je 30 min i 24 h, a kod obolelih od FA i AA, 2 i 24 h nakon ozračivanja. Odogođena apoptoza i zastoj u ćelijskom ciklusu u FA i AA ćelijama nakon ozračivanja ukazuje na poremećaj u radiobiološkom odgovoru, dok merenje dvolančanih prekida preko γH2AX 30 min nakon ozračivanja može biti značajan parametar za diferencijalnu dijagnostiku FA i AA ćelijskog fenotipa. Ovo istraživanje je pokazalo da praćenje γH2AX fokusa predstavlja veoma osetljivu metodu značajnu za procenu genomske radioosetljivosti, kao i da postoji jasna razlika u ponašanju FA, AA i normalnih fibroblasta u odgovoru na jonizujuće zračenje.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.54

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

KOMPARATIVNA ANALIZA PREVREMENE CENTROMERNE DEOBE I MIKRONUKLEUSA KOD LICA PROFESIONALNO IZLOŽENIH RADIONUKLIDIMA

 

Rakić Boban¹, Jovičić Dubravka², Vukov Tanja³, Pajić Jelena¹, Kovačević Radomir¹, Stevanović Milena⁴ i Drakulić Danijela⁴

 

¹ Institut za mediicnu rada i radiološku zaštitu “Dr Dragomir Karajović”, Beograd;² Fakultet za primenjenu ekologiju FUTURA, Singidunum Univerzitet, Beograd;

³ Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija;⁴ IMGGI – Institut za molekularnu biologiju i genetički inžinjering, Beograd, Srbija

 

Cilj ovog rada bila je uporedna analiza mikronukleusa (MN) i prevremene centromerne deobe (PCD) u limfocitima periferne krvi lica profesionalno izloženih radionuklidima. Za potvrdu prisustva PCD korišćena je fluorescentna in situ hibridizacija (FISH). Istraživanja su obuhvatila dve grupe ispitanika: 50 ispitanika izloženih radionuklidima (C), prosečne starosti 45.24±1.18 i prosečnog ekspozicionog staža 17.96±1.15, i 30 ispitanika kontrolne grupe (K), prosečne starosti 36.07±1.11 i prosečnog radnog staža 10.77±1.07. Statistički podaci su pokazali da je učestalost PCD i MN značajno veća kod ispitanika izloženih radionuklidima nego kod kontrolne grupe (Mann Whitney U test, p<0.01). Ne postoji uticaj pola i pušenja na učestalost PCD i MN. Potvrdjena je značajna pozitivna korelacija u učestalosti tPCD (PCD prisutan na više od 10 hromozoma po metafazi) i MN (Spearman R-075). Korišćenjem probe pL1.84 repetitivne DNK za hromozom 18 potvrđeno je prisustvo PCD na interfaznim nukleusima i metafazama. Imajući u vidu da je PCD konstatovan kod lica sa povećanom učestalošću MN naša istraživanja sugerišu da se PCD sagleda kao mogući citogenetički marker za lica profesionalno izložena radionuklidima.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.55

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

  

LOW DOSE GENOTOXICITY OF 4–bromo–N,N–diethyl–5,5–dimethyl–2,5–dihydro–1,2–oxaphosphol–2–amine 2–oxide IN MICE BONE MARROW CELLS

 

Kalcheva Petrova Vanya, Dragoeva Pencheva Asya, Kalchev Nikolov Karamfil and Enchev Dimitrov Dobromir

 

PMFs, University of Shumen, Shumen, Bulgaria

 

The chemistry of organophosphorus compounds is a subject of increasing interest, especially the heterocyclic compounds. There are data that some known organophosphorus compounds are mutagens. Although humans are chronically exposed to most environmental chemicals at low doses, genotoxicity assays with rodents are usually performed at high doses. The objective of this investigation was to determine genotoxicity of low doses (2.82x10^–6 μg/kg and 2.82x10^–9 μg/kg) of 4–bromo–N,N–diethyl–5,5–dimethyl–2,5–dihydro–1,2–oxaphosphol–2–amine 2–oxide (Br–oxph) on ICR mice bone marrow cells. Br–oxph induced chromosome aberrations in bone marrow cells after treatment for 3 h and during 24 h and 48 h recovery. The induction of chromosome aberrations demonstrates that the Br–oxph has a genotoxic effect at tested doses.

 

Acknowledgements: This work was supported by the Bulgarian Ministry of Education and Science, grant no. DO02-86/13.12.2008

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.56

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

LOW DOSE GENOTOXICITY OF 4–bromo–N,N–diethyl–5,5–dimethyl–2,5–dihydro–1,2–oxaphosphol–2–amine 2–oxide in Allium cepa L. ROOT TIP CELLS

 

Kalcheva Petrova Vanya, Dragoeva Pencheva Asya, Kalchev Nikolov Karamfil

and Enchev Dimitrov Dobromir

 

PMFs, University of Shumen, Shumen, Bulgaria

 

To provide a broad coverage of the mutagenic potential of a chemical, information on different experimental test-systems is required. In preliminary study we observed genotoxic effect of low doses of 4–bromo–N,N–diethyl–5,5–dimethyl–2,5–dihydro–1,2–oxaphosphol–2–amine 2–oxide (Br–oxph) in ICR mice bone marrow cells. The objective of the present study was to determine genotoxicity of Br–oxph at low doses (10^–12М and 10^–15М) using Allium cepa L. - test. Treatment with Br–oxph for 3 h produced alterations in the mitotic index and increased the frequency of chromosome abnormalities in Allium cepa root tip cells. These effects remained 48 h after the treatment. The data from the study showed the existence of cytotoxic and genotoxic effects of Br–oxph.

 

Acknowledgements: This work was supported by the Bulgarian Ministry of Education and Science, grant no. DO02-86/13.12.2008

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.57

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

DA LI JE PET AMBALAŽA GENOTOKSIČNA? – PROVERA Allium Testom

 

Stefanović Marina, Blagojević Jelena i Vujošević Mladen

 

Odeljenje za genetička istraživanja, Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

 

Polietilen tereftalat (PET) je relativno nov materijal koji je našao široku primenu u pakovanju hrane i flaširanju mineralnih voda. Ovaj materijal zamenio je PVC ambalažu, a odlikuje ga termostabilnost, velika otpornost, mala težina i transparentnost. U procesu proizvodnje PET ambalaže koristi se Sb₂O₃ kao katalizator i pokazano je da se može zadržati u proizvodu, a potom se Sb može osloboditi u vodu koja se flašira. U svetu se godišnje proizvede oko 15 biliona PET flaša. Primenom Allium anafaznono-telofaznog testa analizirali smo genotoksične efekte domaćih brendova flaširanih mineralnih voda koje su držane u temperaturno različitim uslovima. Dve različite mineralne vode, po otvaranju, čuvane su na +4^oC, +50^oC i +60^oC. Rezultati pokazuju da grejani uzorci voda značajno smanjuju klijavost i rast korenova luka. Grejanjem se povećava toksičnost voda. Sa druge strane uslovi čuvanja ne utiču značajno na nivo genotoksičnosti. Ovaj parametar definisan je učestalošću aberantnih ćelija i kreće se od 7.1% do 12.0%.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.58

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

ANTIARITMIKA VERAPAMILA I ANTIBIOTIKA ERITROMICINA NA FREKVENCU MIKRONUKLEUSA U HUMANIM LIMFOCITIMA PERIFERNE KRVI

 

Grujičić Darko¹, Milošević-Djordjević Olivera^1,2, Stošić Ivana¹,

Arsenijević Slobodan² i Marinković Dragoslav³

 

¹ Prirodno matematički fakultet, Kragujevac;² Medicinski fakultet, Kragujevac

³ Srpska akademija nauka, Beograd

 

Cilj rada bio je da se ispita genotoksični efekat ritodrina, verapamila i eritromicina na humane limfocite periferne krvi in vivo i in vitro, primenom citokinezis blok mikronukleus (CBMN) testa. Na uzorku od 32 pacijentkinje, prosečna frekvenca MN bila je statistički značajno viša nakon kombinovane terapije, u poredjenju sa frekvencom MN kod istih pacijentkinja pre terapije (p<0,001). U cilju utvrdjivanja pojedinačnog efekta lekova testiran je efekat različitih koncentracija u kulturama perifernih limfocita i to za ritodrin 8,4x10^-6M-25,2x10^-4M, verapamil 0,56-11x10^-5M, eritromicin 0,68-5,45x10^-4M. Sa povećanjem koncentracija ritodrina i verapamila povećavala se frekvenca MN. U tretmanu koncentracijama koje su ekvivalentne dnevnim terapeutskim dozama (DTD) oba leka, pojedinačno ili kombinovano, su indukovala stratistički značajno povećanje MN (p<0,05; p<0,001). Eritromicin u testiranim koncentracijama nije značajno menjao frekvencu MN (p>0,05). Dobijeni rezultati pokazuju da ritodrin i verapamil in vivo i in vitro pokazuju značajan genotoksični i komutageni efekat.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.59

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

EVALUACIJA STEPENA OŠTEĆENJA DNK U HUMANIM LIMFOCITIMA POD DEJSTVOM EFEDRINA IN VITRO

 

Đelić Ninoslav¹, Radaković Milena, Spremo-Potparević Biljana², Plećaš-Solarović Bosiljka²_, Živković Lada² i Bajić Vladan³

 

¹Odeljenje za biologiju, Veterinarski fakultet, Univerzitet Beograd;²Institut za fiziologiju, Farmaceutski fakultet, Univerzitet  Beorad;³ Institut za istraživanje i razvoj, Odeljenje za biomedicinska istraživanja, Galenika, Beograd, Srbija

 

Efedrin je simpatikomimetik izolovan iz biljke Ephedra vulgaris. Ima sličnu hemijsku strukturu sa adrenalinom i farmakodinamska dejstva su slična sa kateholaminima. Efedrin svoje efekte ostvaruje prevashodno putem oslobađanja kateholamina iz njihovih depoa, ali i preko stimulacije adrenergičkih receptora. Mada efedrin nije ispoljio efekte u nekim testovima na genotoksičnost, prema nama dosupnim podacima za sada nije ispitivan u Komet testu. Stoga je predmet ovog istraživanja bio da ispitamo da li efedrin dovodi do primarnih oštećenja DNK u izolovanim humanim limfocitima primenom in vitro Komet testa. Najpre je ispitan širok spektar koncentracija efedrina, u rasponu od 0,0005 μM do 500 μM i ustanovljeno je da efedrin ne dovodi do značajnih razlika u odnosu na negativnu kontrolu (rastvarač). Tri koncentracije (1, 50 i 300 μM) pri kojima se javlja vijabilnost ćelija preko 75% dalje su testirane uz prisustvo inhibitora reparacije (citozin arabinozid i hidroksiurea) i pri tome nije zapažena promena u stepenu oštećenja DNK u odnosu na kulture bez inhibitora reparacije. Može se zaključiti da efedrin ne ispoljava genotoksične efekte u in vitro Komet testu na humanim limfocitima.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.60

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

Genotoksični i citotoksični efekat fumagilina

 

Stanimirović Zoran i Stevanović Jevrosima

 

¹Odeljenje za biologiju, Veterinarski fakultet, Univerzitet Beograd

 

Fumagillin je antibiotik koga proizvodi Aspergillus fumigatus i koji se koristi za lečenje mikrosporidioza pčela i riba. U humanoj medicini, predložen je za tretman hroničnih mikrosporidijalnih dijareja i keratokonjunktivitisa kod pacijenata obolelih od AIDS-a. Genotoksični efekti fumagilina ispitivani su in vitro i in vivo. Sve testirane koncentracije fumagilina (0,4; 0,68; 1,02; 3,07 i 9,20 μg/ml) značajno (p<0,001 ili p<0,01) su povećale učestalost SCE limfocita u kulturi. Tri najveće koncentracije izazvale su značajno (p<0,001) povećanje strukturnih hromozomskih aberacija (CA), značajno povećanje mikronukleusa (MN) i značajno smanjenje MI, PI i NDI. U in vivo eksperimentu BALB/c miševi su tretirani sa tri doze fumagilina (25, 50 i 75 mg/kg tm). Sve testirane doze izazvale su značajno (p<0,001) smanjenje MI i značajno (p<0,001) povećanje učestalosti MN. Značajno povećana učestalost (p<0,01 ili p<0,001) numeričkih i strukturnih CA zabeležena je pri 75 mg/kg tm. Značajno (p<0,001) povećanje učestalosti Rb(4.19) uočeno je pri 50 i 75 mg/kg tm. Ovi rezultati potvrđuju genotoksični potencijal fumagilina, kao i njegovo citotoksično delovanje.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.61

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

TESTIRANJE GENOTOKSIČNIH EFEKATA AGENASA PRIRODNOG POREKLA

 

Stanić Snežana¹, Matić Sanja¹ i Solujić Slavica²

 

¹Odeljenje za biologiju, PMF, Univerzitet Kragujevac, Kragujevac;

²Odeljenje za hemiju, PMF, Univerzitet Kragujevac,Kragujevac, Srbija

 

Genotoksični efekti acetonskog i vodenog ekstrakta polena biljke Ambrosia artemisiifolia L. (Asteraceae) i metanolskog ekstrakta Cotinus coggygria Scop. (Anacardiaceae) ispitana je u in vivo uslovima primenom testa za detekciju polno vezanih recesivno letalnih mutacija (SLRL) na eukariotskom model sistemu Drosophila melanogaster. Primenjena eksperimentalna procedura omogućila je kvantifikovanje mutagenog potencijala agenasa prirodnog porekla: dva laktona, ambrozina i dihidroambrozina, identifikovana u acetonskom estraktu polena Ambrosia artemisiifolia i pirokatehola iz metanolskog ekstrakta Cotinus coggygria. Rezultati pokazuju značajno povećanje frekvencije polno vezanih recesivno letalnih mutacija, kako u premejotičkoj, tako i u postmejotičkim germinativnim ćelijskim linijama testiranih mužjaka vrste Drosophila melanogaster.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.62

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

ISPITIVANJE UTICAJA RAZLIČITIH METANOLNIH EKSTRAKATA LISTA MALINE ( Rubus idaeus L.) NA VIJABILNOST I PROLIFERATIVNOST HELA ĆELIJA

 

Vukelić Marija¹, Kitić Dušanka², Pavlović Dragana², Živanov-Čurlis Jelena¹,

 Živković Jelena¹i Najman Stevo¹

 

¹Medicinski fakultet, Institut za biomedicinska istraživanja, Niš

² Medicinski fakultet, Integrisane akademske studije farmacije Niš, Srbija

 

Rezultati različitih istraživanja pokazali su da je list maline (Rubus idaeus L.) bogat izvor flavonoida, elaginske kiseline i tanina. Eksperimentalno je dokazano da neka od ovih jedinjenja imaju antioksidativno, antiinflamatorno, antivirusno i antikancersko delovanje. Cilj istraživanja bio je ispitivanje uticaja različitih metanolnih ekstrakata lista maline na vijabilnost i proliferativnost maligne ćelijske linije HeLa S3. Ekstrakti lista maline dobijeni su maceracijom u apsolutnom i u 70% metanolu, kao i ultrazvučnom ekstrakcijom u apsolutnom i u 70% metanolu. Efektivne koncentracije ekstrakata bile su 0.0001mg/ml, 0.001mg/ml, 0.01mg/ml, 0.1mg/ml, 1mg/ml. Vijabilnost i proliferativnost ćelija procenjivana je na osnovu sposobnosti redukcije tetrazolijumskih soli (MTT test) i promene morfoloških krakteristika HeLa ćelija nakon 24h i 72h inkubacije sa ekstraktima. Rezultati ovog ispitivanja pokazuju da svi ispitivani metanolni ekstrakti u navedenim koncentracijama pokazuju blagi uticaj na vijabilnost i proliferaciju tretiranih HeLa ćelija u odnosu na kontrolnu grupu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.63

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

ANTIGENOTOKSIČNO SVOJSTVO VODENOG EKSTRAKTA MEDICINSKE GLJIVE Agaricus blazei Murrill USLED GENOTOKSIČNOG DELOVANJA MMS-a

 

Savić Tatjana¹, Patenković Aleksandra¹, Soković Marina¹, Glamočlija Jasmina¹, Radulović Višnja i Anđelković Marko^1,2

 

¹Odeljenje za genetička istraživanja, Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija;² Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd, Srbija

 

Agaricus blazei Murrill, popularno poznata kao Sunčana gljiva, je gljiva koja potiče iz Brazila. Široko se koristi u narodnoj medicini uglavnom kao čaj za lečenje različitih oboljenja (dijabetesa, povišenog holesterola, osteoporoze, čira, stresa i dr.), a posebno u prevenciji i borbi protiv kancera.Test somatskih mutacija i rekombinacija (SMART) na krilima D. melanogaster korišćen je za analizu antigenotoksičnog efekta Agaricus blazei, u kombinaciji sa alkilirajućim agensom metil metansulfonatom (MMS). Dva dana stare larve, trans-heterozigotne za recesivne markere, multiple wing hairs (mvh) i flare-3 [flr (3)], tretirane su 24h vodenim ekstraktom Agaricus blazei. U svrhu analize antigenotoksičnog efekta korišćen je pre-tretman vodenim ekstraktom gljive tokom 24 sata, nakon čega je usledio tretman sa MMS-om. Genetičke promene izazvane u somatskim ćelijama imaginarnog diska krila vode ka formiranju mutantiranih klonova ćelija vidljivih na krilu. Dobijeni rezultati pokazuju da vodeni ekstrakt Agaricus blazei može posedovati svojstvo antigenotoksičnog i/ili protektivnog efekta pri delovanju genotoksičnim agensima.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.64

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ANTIMUTAGENI POTENCIJAL KAMFORA, α/β TUJONA I EUKALIPTOLA U BAKTERIJSKOM TEST SISTEMU

 

Nikolić Biljana, Milojević Nataša, Janković Ivana, Kolarević Stoimir, Jovanović Predrag, Jagodić Aleksandra, Vuković-Gačić Branka i Knežević-Vukčević Jelena

 

Odeljenje za mikrobiologiju, Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd

 

Ispitivan je bioantimutageni potencijal monoterpena kamfora (C), α/β tujona (T) i eukaliptola (E), kao i molekularni mehanizmi antimutageneze, korišćenjem baterije testova na E. coli K12.Inhibicija UV- i 4NQO-indukovane mutageneze praćena je reverznim testom u reparativno sposobnom soju i soju defeknom u NER. Svi testirani monoterpeni su značajno redukovali indukovanu mutagenezu samo u reparativno sposobnom soju, što potvrđuje učešće NER u bioantimutagenom efektu. Efekat monoterpena na kinetiku indukcije SOS odgovora nakon UV-zračenja je praćen određivanjem aktivnosti b-galaktozidaze eksprimirane sa sfiA::lacZ fuzije, a efekat na sintezu proteina određivanjem aktivnosti konstitutivne alkalne fosfataze. Monoterpeni su pokazali različite efekte na brzinu rasta ćelija, sintezu proteina i kinetiku indukcije SOS-odgovora. T je redukovao brzinu rasta ćelija, sintezu proteina i nivo b-gal, bez efekta na kinetiku indukcije enzima. E i C su usporavali indukciju b-gal, pri čemu je nivo enzima u odnosu na kontrolu bio viši u prisustvu C, a niži u prisustvu E. Dobijeni rezultati ukazuju na različite mehanizme povećanja efikasnosti NER u prisustvu monoterpena.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.65

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

EFEKAT ENZIMA JETRE PACOVA NA ANTIMUTAGENI POTENCIJAL MONOTERPENA NA t-BOOH-INDUKOVANU MUTAGENEZU U E. coli

 

Mitić-Ćulafić Dragana, Janković Milena, Ćakić Sanja, Vuković-Gačić Branka i Knežević-Vukčević Jelena

 

Odeljenje za mikrobiologiju, Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd

 

Oksidativna oštećenja DNK su najčešća pretnja stabilnosti genoma i mogu doprineti pojavi kancera, dijabetesa i starenja, tako što dovode do pojave oksidativnog stresa. Pored ćelijskih mehanizama antioksidativne odbrane i DNK reparacionih enzima, neke supstance prirodnog porekla mogu štititi DNK od delovanja reaktivnih kiseoničnih vrsta (ROS) koje dovode do oštećenja DNK. Cilj ovog rada je bio ispitivanje protektivnog efekta monoterpena: linalola (L), eukaliptola (E) i mircena (M) na t-BOOH-indukovanu oksidativnu mutagenezu kod E. coli. Korišćen je reverzni WP2 test, soj IC202 oxyR, koji je defektan u indukciji enzima antioksidativne zaštite, sa i bez S9 frakcije. Frakcija sadrži enzime jetre pacova koji su uključeni u metaboličku transformaciju i detoksifikaciju ksenobiotika. Dobijeni rezultati pokazuju da L, E i M imaju visok kapacitet zaštite od t-BOOH- indukovane mutageneze. U prisustvu S9 enzima antimutageni potencijal testiranih monoterpena je bio redukovan, što sugeriše da enzimi S9 frakcije vrše metaboličku obradu monoterpena u manje aktivne forme. Dobijeni rezultati su značajni za razvoj dijetetskih ili farmaceutskih proizvoda za hemoprevenciju kancera.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.66

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ISPITIVANJE ANTIGENOTOKSIČNOG EFEKTA LINALOLA, EUKALIPTOLA I MIRCENA NA IQ- I PhIP-INDUKOVANA OŠTEĆENJA DNK MOLEKULA

 

Mitić-Ćulafić Dragana¹, Žegura Bojana², Knežević-Vukčević Jelena¹ i Filipič Metka²

 

¹Odeljenje za mikrobiologiju, Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd

²National Institute of Biology, Ljubljana, Slovenia

 

Poznato je da mnogi biljni sastojci mogu redukovati genotoksični efekat kancerogena, uključujući i heterociklične amine. Monoterpeni: linalol (L), eukaliptol (E) i mircen (M) su jaki antioksidanti, “sakupljači” slobodnih radikala i nalaze se u lekovitim i začinskim biljkama. U ranijim radovima smo pokazali da L, E i M efikasno inhibiraju t-BOOH- indukovana DNK oštećenja i mutagenezu, kako kod bakterija, tako i u humanim ćelijama u kulturi. U ovom radu smo ispitivali antigenotoksični potencijal L, E i M u odnosu na heterociklične amine iz hrane, IQ i PhIP, u humanim hepatoma HepG2 ćelijama koristeći Komet test. Primenom MTT testa utvrđen je opseg netoksičnih koncentracija L, E i M. Ćelije su tretirane IQ ili PhIP 21h sa ili bez L, E ili M, posle čega je rađen alkalni Komet test.Sve tri testirane supstance su značajno inhibirale DNK oštećenja indukovana PhIP-om (40-63%), dok je inhibicija IQ-indukovanih DNK oštećenja bila manje efikasna. Poznato je da PhIP dovodi do indukcije reaktivnih kiseoničnih vrsta, pa pretpostavljamo da je efikasnija zaštita od PhIP-indukovane genotoksičnosti rezultat antioksidativne aktivnosti testiranih supstanci.

 

 Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.67

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Antigenotoksični potencijal infuza lincure (Gentiana lutea) u testu mozaičnosti krila na Drosophila melanogaster

 

Patenković Aleksandra¹, Stamenković-Radak Marina^1,2, Nikolić Dragana, Marković Tamara i Anđelković Marko^1,2

 

¹ Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković, Beograd

² Biološki fakultet, Univerzitet Beograd, Beograd

 

Lincura (Gentiana lutea) je sastojak mnogih lekovitih sredstava kao biljka sa dugom tradicijom upotrebe u lečenju digestivnih i mnogih drugih poremećaja. Koren lincure poseduje terapeutska svojstva zahvaljujući prisustvu gorkih glikozida, pre svega genciopikrina, genciamarina i skvercijamarina.Antigenotoksična svojstva lincure su procenjena testom za otkrivanje somatskih mutacija i rekombinacija (SMART) na krilima D. melanogaster. Ovaj test omogućava osetljivu, brzu i pouzdanu proveru mutagenih i rekombinacionih osobina različitih hemikalija, kao i ispitivanje njihovih antigenotoksičnih svojstava. Dva poznata mutagena, alkilirajući agens metil-metansulfonat i vodonik-peroksid kao oksidativni reagens, su korišćeni da bi se procenila antigenotoksičnost lincure. Larve trećeg stadijuma, trans-heterozigotne za dva genetička markera: multiple wing hairs (mwh) i flare-3 [flr(3)], su hranjene samim mutagenom i u kombinaciji sa infuzom lincure. Rezultati ukazuju na razlike u antimutagenom potencijalu infuza lincure. Korišćenje pozitivnih kontrola sa različitim načinima delovanja na molekul DNK kao i različitih tretmana pruža mogućnost za otkrivanje mehanizma antimutagenog efekta lincure.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.70

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

"HEDZHOG" SIGNALNI MEHANIZAM U EMBRIONALNOM RAZVIĆU I NASTANKU TUMORA

 

Milenković Ljiljana

 

Stanford University Medical Center, Stanford, USA

 

"Hedžhog" (Hh) signalni mehanizam, inicijalno otkriven u sistematskoj analizi gena koji regulšu embrionalno razviće vinske mušice, kontroliše ćelijsku proliferaciju i diferencijaciju u mnogim tkivima i organima, ne samo kod mušice, već i kod kičmenjaka, uključujući coveka. Mutacije u genima koji su deo ovog signalnog mehanizma mogu dovesti do urođenih poremećaja i kancera. Nepravilna aktivacija Hh signala pronađena je u nekoliko tipova kancera, kao što su meduloblastom, karcinom bazalnih ćelija kože i rabdomiosarkom. To je jedan od razloga zbog kojih pokušavamo da u potpunosti objasnimo mehanizam prenosa Hh signala, i nađemo načine da taj signal modifikujemo, u slučajevima kada je neadekvatno aktiviran. Pre nekoliko godina, neočekivani rezultati genetičkih eksperimenata na miševima ukazali su da primarne cilije, organele prisutne na većini ćelija kod kičmenjaka, imaju značajnu ulogu u procesovanju Hh signala. Korišćenjem genetičkih, ćelijskih i biohemijskih eksperimentalnih pristupa, mi detaljno analiziramo ulogu primarne cilije kao centra za primanje i prenos Hh signala. Biće prikazani najnoviji rezultati tih istraživanja.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.72

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

POLIMORFIZAM C677T GENA METILENTETRAHIDROFOLAT REDUKTAZU

U RAZLIČITIM VASKULARNIM POREMEĆAJIMA

 

Novaković Ivana¹, Damnjanović T.¹, Sango Violeta², Mladenović O.¹, Maksimović N.¹, Mirković Duško³, Antonijević Nebojša⁴, Simić-Ogrizović S.⁵, Sternic N.⁶ i Luković Ljiljana¹

 

¹Institut za Humanu Genetiku, Medicinski fakultet, Belograd, ²Laboratorija za Medicinsku Genetiku, BC Jagodina, Jagodina, ³Institut za Medicinsku Biohemiju, ⁴Institut za Kardiovaskularne bolesti, ⁵Institut za Nefrologiju i Urologiju, ⁶Institut za Neurologiju, KCS, Beograd, Srbija

 

Dokazano je da povišeni nivo aminokiseline homocisteina u plazmi ima aterogeno i protrombotično delovanje. Iz tih razloga intenzivno je proučavan metabolizam homocisteina u različitim fiziološkim i patološkim stanjima. Jedan od parametara kontrole homocisteinemije je aktivnost enzima metilentetrahidrofolat reduktaze (MTHFR), koji je uključen u proces remetilacije homocisteina u metionin. Genski polimiorfizam MTHFR C677T smanjuje aktivnost enzima i povezan je sa rizikom od hiperhomocisteinemije. Tokom proteklih pet godina analizirali smo ovaj polimorfizam i njegovu udruženost sa vaskularnim poremećajima u različitim grupama ispitanika. Ustanovljeno je da je u opštoj populaciji u našoj sredini učestalost MTHFR 677 T alela oko 0,40, a učestalost TT genotipa oko 15%, mada podaci variraju zavisno od životne dobi. Udruženost T alela i TT genotipa sa višim nivoom serumskih lipida i višim vrednostima arterijskog krvnog pritiska dokazana je u grupi zdrave dece školskog uzrasta, kod mladih osoba sa moždanim udarom kao i kod bolesnika na hemodijalizi. Nasuprot tome, nije utvrđena statistički značajna udruženost 677T alela i TT genotipa sa plućnom embolijom niti sa infarktom miokarda kod mlađih osoba.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.74

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

CITOGENETIKA – SADAŠNJOST, BUDUĆNOST, PERSPEKTIVA

 

Milićević Radomir, Branković Ljiljana, Radulović D., Jugović D., Stanković T., Stamenković H., i Kamenov B.

 

Klinički centar Nis, Klinika za dečije bolesti, Laboratorija za Imunologiju i Genetiku, Nis, Srbija

 

Učestalost hromozomskih aberacija u opštoj populaciji iznosi oko 0,6%, ali u grupama povećanog rizika javljaju se češće i zahtevaju pravovremeno otkrivanje sve u cilju dobijanja zdravog potomstva. U ovu grupu spadaju, porodice kod kojih se već rodilo dete sa aberantnim kariotipom, trudnice starije od 35 godina kao i mlađe gde postoji sumnja na osnovu drugih dijagnostičkih metoda, bračni parovi sa primarnim sterilitetom i drugi.U radu su prikazani rezultati naše Laboratorije u 2008 godini.Limfociti periferne krvi i kostna srž kultivisane su u RPMI medijumu, a ćelije amnionske tečnosti u Quantum medijumu. Analiza preparata vršena je standardnim tehnikama: klasičnim bojenjem Giemsa i tehnikom G traka. U 2008 godini ukupno je analiziran 961 kariotip: 311 kariotipova periferne krvi od kojih su 33 bila aberantna, 481 uzorak amnionske tečnosti sa 11 aberantnih kariotipova i 179 uzoraka kostne srži od kojih je 37 imalo aberantnu konstituciju. Napredak moderne tehnologije i sve veća znanja u oblasti naslednih bolesti omogućili su savremen pristup prevenciji i dijagnostici. Citogenetika je metoda koja ima značajnu i još uvek nezamenljivu ulogu, daje opšti uvid u strukturu i broj svih hromozoma i olakšava primenu savremenijih i specifičnijih analiza. Otkrivanjem hromozomskih aberacija omogućava se planiranje i lečenje poremećaja reprodukcije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.75

© 2009 Društvo genetičara Srbije

  

 

TIPOVI bcr-abl REARANŽMANA U SRPSKOJ POPULACIJI I NIVO EKSPRESIJE U BOLESNIKA SA HRONIČNOM MIJELOIDNOM LEUKEMIJOM

 

Todorić-Živanović Biljana^a, Strnad Milica^a, Stamatović Dragana^a, Grujović Jelena^b,

Tanić Nikola^c, Ilić Vesna^a i Magić Zvonko^a

 

Vojno medicinska akademija^a, Applied biosystems^b, Institut za Biološka istraživanja^c, Beograd, Srbija

 

Hronična mijeloidna leukemija (CML) predstavlja klonalnu mijeloproliferativnu bolest matične ćelije hematopoeze. U više od 95% slučajeva, karakteriše se prisustvom himernog bcr-abl gena koji nastaje translokacijom t(9;22)(q34;q11) ili drugim molekularnim mehanizmima. Bcr-abl protein p210kD ima centralnu ulogu u patogenezi CML usled svoje povećane tirozin kinazne aktivnosti. Ovaj podatak doveo je do razvoja molekularno ciljane terapije inhibitorima tirozin kinazne aktivnosti. U ovom istraživanju, ispitivali smo tipove bcr-abl rearanžmana kod bolesnika sa CML u Srpskoj populaciji. Analizirali smo 112 bolesnika, RT-PCR metodom. Nivo ekspresije bcr-abl gena kvantifikovan je apsolutnom RQ-PCR metodom kod 20 bolesnika. Takođe je određen bazalni nivo ekspresije, kvantifikacijom kod 15 novodijagnostikovanih, nelečenih, bolesnika. Kod 85 (76.9%) bolesnika utvrdili smo b3a2 formu bcr-abl gena, kod 26 (23.2%) b2a2 formu. Jedan bolesnik (0.9%) je bio bcr-abl negativan a u blastnoj transformaciji detektovana je e1a2 forma bcr-abl gena. Kvantifikacija bcr-abl ekspresije je neophodna metoda u praćenju molekularnog odgovora na terapiju tirozin kinaznim inhibitorima.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.76

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

MOLEKULARNA DIJAGNOSTIKA ALL DEČJEG DOBA

 

Lakić Nina¹, Krstić Aleksandra¹, Guć-Šćekić Marija¹, Kuzmanović Miloš², Mićić Dragan², Janjić Dragana³, Konstantinidis Nada⁴ i Kostić Gordana⁵

 

¹ Laboratorija za Medicinsku Genetiku, Institut za majku i dete, Beograd; ²Odeljenje za hematologiju i onkologiju, Institut za majku i dete, Beograd; ³Odeljenje za hematologiju i onkologiju Univerzitetska Dečija bolnica, Beograd;⁴Centar za hematologiju i onkologiju Institut za medicinsku zaštitu dece i omladine Vojvodina, Novi Sad;⁵ Odeljenje za hematologiju i onkologiju Dečija bolnica, Niš

 

U okviru BFM protokola za lečenje dece sa ALL genetičke analize su deo rutinske dijagnostičke procedure. Pored precizne dijagnoze one omogućavaju svrstavanje obolelih u odgovarajuću grupu rizika, izbor adekvatne terapije, kao i praćenje minimalne rezidualne bolesti. Poznato je da prisustvo nekog od fuzionih gena: BCR/ABL, TEL/AML1, MLL/AF4 i PBX1/E2A u transformisanim krvnim ćelijama specifično dovodi do razvoja ALL. Danas je ove hibridne gene preko njihovih transkipata moguće detektovati molekularno genetičkom RT-PCR metodom, sa visokom osetljivosću do 10 ^-6 ćelija.U Laboratoriji za medicinsku genetiku Instituta za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije od maja 2007. godine, po standardizovanom protokolu BIOMED programa, vrše se RT-PCR analize u cilju detekcije četiri pomenuta genetička rearanžmana. U trenutku postavljanja dijagnoze ALL, analiza je urađena kod 87 pacijenata. Kod četiri (≈5%) obolela detektovanao je prisustvo BCR/ABL (p190 varijanata) rearanžmana, dok je kod dvoje dece (≈2%) utvrđeno prisustvo MLL/AF4 hibridnog gena. Fuzioni gen TEL/AML1 nađen je kod 19 (≈22%) bolesnika, dok je kod četvoro (≈5%) dece analiza pokazala prisustvo PBX1/E2A rearanžmana.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.77

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

EKSPRESIJA BCL-2 PROTEINA I AMPLIFIKACIJA C-MYC GENA U BOLESNIKA SA HRONIČNOM GRANULOCITNOM LEUKEMIJOM

 

Strnad Milica, Brajušković Goran, Strelić Nataša, Todorić-Živanović Biljana, Stamatović Dragana i Magić Zvonko

 

Vojno medicinska akademija, Beograd, Srbija

 

Hronična granulocitna leukemija (HGL) je maligna mijeloproliferativna bolest koja se razvija od pluripotentne matične ćelije hematopoeze koja nosi fuzioni bcr-abl gen. Poremećaji u procesu apoptoze predstavljaju jedan od mogućih molekularno bioloških mehanizama koji dovode do progresije bolesti. U okviru naše studije rađena je analiza amplifikacije c-myc onkogena i promene u ekspresiji Bcl- 2 proteina kod 25 bolesnika sa HGL (18 u hroničnoj fazi, 7 u blastnoj transformaciji). Korišćenjem imunohistohemijske metode APAAP analizirana je ekspresija Bcl 2 proteina u mononuklearnim ćelijama kostne srži. Genska amplifikacija c-myc gena u ćelijama periferne krvi ispitana je diferencijalnom PCR metodom. Nivo ekspresije Bcl-2 proteina je značajno viši kod bolesnika koji su bili u blastnoj transformaciji bolesti. Amplifikacija c-myc onkogena je detektovana kod trećine bolesnika u blastnoj transformaciji bolesti. Na osnovu rezultata našeg rada, može se zaključiti, da su povišena ekspresija Bcl 2 proteina i amplifikacija c-myc gena u korelaciji sa kliničkim stadijumom bolesti.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.78

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

REZULTATI CITOGENETIČKIH I MOLEKULARNIH ANALIZA KOD PACIJENATA SA NIJEMEGEN BREAKAGE SINDROMOM U SRBIJI

 

Ćirković Sanja¹, Guć-Šćekić Marija¹, Pašić Srđan², Radivojević Danijela¹ i Jovanović Ankica³

 

¹ Laboratorija za Medicinsku Genetiku, Institut za majku i dete „Dr Vukan Čupić”, Beograd;²Odeljenje za imunologiju, Institut za majku i dete „Dr Vukan Čupić”, Beograd, ³Odeljenje za  hematologiju i onkologiju, Institut za majku i dete „Dr Vukan Čupić”, Beograd, Srbija

 

Nijmegen breakage sindrom (NBS) je retko autozomalno recesivno oboljenje, koje karakterišu prisustvo mikrocefalije, imunodeficijencije i predispozicije za kancer, kao i ćelijska preosetljivost na dejstvo specifičnih mutagena, kao što je bleomicin (BLE).Molekularna dijagnoza NBS-a zasnovana je na skriningu za prisustvo mutacija u NBN genu, odgovornom za nastanak bolesti. Najčešća mutacija u populacijama Slovena je delecija 5 bp (657del5) u egzonu 6 NBN gena. Na Institutu za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije dijagnostikovano je pet pacijenata sa NBS-om (2005-2007).Citogenetička analiza pacijenata sprovedena je na kulturama limfocita periferne krvi, korišćenjem standardne procedure.Tri od četri postavljene kulture bile su uspešne i pokazale su povećanje hromozomske nestabilnosti (0.27-0.81prekidi/ćelije) i aberacija koje su uključivale hromozome 7 i 14. Molekularna analiza prisustva 657del5 mutacije, korišćenjem modifikovane metode PCR-a na PAGE gelu, potvrdila je homozigotnost kod svih (pet) testiranih pacijenata.Postavljanje rane i precizne dijagnoze NBS-a je od velikog značaja za dalji tretman pacijenata, kao i za pružanje genetičkog saveta porodicama koje su u riziku.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.79

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PROGNOSTIČKI ZNAČAJ HIPERMETILACIJE TUMOR SUPRESORSKIH GENA U ORALNIM PLANOCELULARNIM KARCINOMIMA

 

Šupić Gordana¹, Kozomara Ružica², Branković-Magić Mirjana³, Jović Nebojša²

i Magić Zvonko¹

 

¹Institut za Medicinska istraživanja, Vojno medicinska akademija, Beograd, ²Klinika za Maksilofacijalnu Hirurgiju, Vojno medicinska akademija, Beograd, ³Institut za Onkologiju i Radiologiju, Beograd, Srbija

 

Oralni planocelularni karcinom (OPCC) se karakteriše visokom stopom mortaliteta i porastom incidence u razvijenim zemljama. Epigenetske modifikacije dovode do promena genske ekspresije bez uticaja na sekvencu DNK. DNK metilacija je oblik epigenetske modifikacije, gde hipermetilacija CpG ostrvaca promotora dovodi do transkripcionog utišavanja gena i maligne transformacije. Istraživanje je obuhvatilo analizu metilacije gena ključnih za proces maligne transformacije, uključujući regulaciju ćelijskog ciklusa (p16), apoptoze (DAPK), ćelijske adhezije (E-cad), Wnt signalnog puta (APC) i uklanjanja oštećenja sa DNK (MGMT i WRN). Kod 77 pacijenata sa OPCC metilacija je određivana nested metilaciono-specifičnim PCR-om. Hipermetilacija p16 gena detektovana je kod 58.4%, MGMT kod 33.76%, DAPK kod 6.36%, WRN kod 23.37%, E-cad kod 42.86%, APC kod 18.18% uzoraka OPCC. Utvrđena je statistički značajna razlika u ukupnom i kancer-specifičnom preživljavanju kod pacijenata sa hipermetilacijom E-cad (χ², p<0.05), dok hipermetilacija drugih gena nije imala prognostički značaj. Hipermetilacija promotora E-cadherina može biti molekularni marker ishoda bolesti kod OPCC.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.80

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

TRIZOMIJA 1Q U HEMATOLOŠKIM MALIGNITETIMA: ISKUSTVO JEDNOG CENTRA

 

Đorđević Vesna^a, Denčić-Fekete Marija ^a, Jovanović Jelica^a, Drakulić Danijela^b, Stevanović Milena^b, Janković Gradimir^a i Gotić Mirjana^a

 

^aInstitut za Hematologiju, Klinički centar Srbija, Beograd, Srbija

^bInstitut za Molekularnu Genetiku i Genetičko Inžinjerstvo, Beograd, Srbija

 

Ekstra kopija 1q najčešće nastaje: nebalansiranom translokacijom (derivat hromozom), izohromozomom i “jumping” translokacijom. Ovim radom predstavljamo parcijalnu trizomiju i nebalansirane translokacije dugog kraka hromozoma 1 (1q) kod 10 bolesnika: 5 bolesnika sa mijelodisplastičnim sindromom, 3 sa akutnom mijeloidnom leukemijom, 1 sa akutnom limfoblastnom leukemijom, 1 bolesnik sa mijeloproliferativnim sindromom. Trizomija 1q registrovana je kao jedina aberacija u kariotipu jednog bolesnika, dok je 9 bolesnika imalo i dodatne hromozomske aberacije. U periodu od 1994. do 2006. na Institutu za hematologiju u Beogradu, urađena je citogenetska analiza kod 3786 hematoloških bolesnika. Kod 92 bolesnika (92/3786) registrovane su različite aberacije na hromozomu 1, a kod 10 (10/92) registrovana je trizomija 1q. Kod šest bolesnika, konvecionalana citogenetika dopunjena je fluorescentnom in situ hibridizacijom (FISH) sa specifičnom probom za paracentromerni region 1q. Hromozomi zahvaćeni translokacijama sa dugim krakom hromozoma 1 bili su: Y, 7, 14, 15, 16, 16 and 19. Naš zaključak je, da ekstra kopija 1q (+1q) u aberantnom kariotipu bolesnika, predstavlja dodatni mutageni faktor koji favorizuje leukemogenezu i degradaciju u hematopoetskom tkivu (trilinijsku displaziju).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.81

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

GENETIKA U FARMAKOLOGIJI: MEDICINA PO MERI POJEDINCA

 

Jelenković Ankica

 

Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

 

Propisivanje lekova je velika odgovornost. Efekti lekova se razlikuju među ljudima što je, pored ostalog, posledica genetske razlike između njih. Prvo ovakvo zapažanje potiče od pre više od 50 godina. Odnosi se na miorelaksantni lek suksametonijum hlorid i produženu apneu kod nekih ljudi, i na lekove koje metaboliše N-acetiltransferaza, sa veoma velikom razlikom u koncentraciji izonijazida i prokainamida u krvi. Poznato je da genetski činioci utiču na farmakokinetiku i farmakodinamiku lekova. Izraz farmakogenetika je u upotrebi od kasnih 1950-tig godina. Uopšteno, odnosi se na ispitivanja ili kliničko testiranje genetskih varijacija koje dovode do različitog reagovanja ljudi na lekove. Pojava razlike u reagovanju na lek između pojedinaca je napredovala do farmakogenetike kao nauke koja obećava da kliničkoj praksi prisajedini “medicinu skrojenu prema meri pojedinca”, medicinu za pojedinca, u kojoj se lekovi ili kombinacija lekova usklađuje sa jedinstvenim genetskim profilom pojedinca. Veću upotrebu farmakogenetskog testiranja mnogi vide kao izvanrednu mogućnost da bezbednost, delotvornost i troškovi propisivanja lekova budu optimalni.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.84

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PORODIČNA ISTORIJA GREJVS-BAZEDOVLJEVE BOLESTI I SREDINSKI FAKTORI RIZIKA U ETIOLOGIJI OVOG OBOLJENJA

 

Živanović Dušica¹, Šipetić Sandra², Stamenković-Radak Marina³ i Milašin Jelena⁴

 

Odeljenje  za ginekologiju i akušerstvo, Zdravstveni centar Ćuprija, Ćuprija;²Institut za Epidemiologiju, Medicinski Fakultet, Universitet Beograd; ³Biološki Fakultet, Univerzitet Beograd;⁴ Institut za biologiju i genetiku, Stomatološki fakultet

 

Grejvs-Bazedovljeva bolest (GBB) nastaje kao rezultat interakcije genetičkih i sredinskih faktora. U ovom radu ispitano je prisustvo faktora rizika koji mogu da utiču na nastajanje GBB kod populacije Pomoravskog okruga, kao i da li postoji razlika u faktorima rizika između obolelih od GBB sa i bez pozitivne porodične anamneze (PPA). U studiju su bile uključene 132 osobe sa GBB i 130 zdravih. Za procenu izloženosti potencijalnim faktorima rizika koristili smo upitnik sa pitanjima vezanim za demografske karakteristike, pušenje, stres, izloženost hemijskim i fizičkim agensima i PPA. Osobe sa GBB češće su bile: starijeg uzrasta (>50g.) (p=0,020), izložene stresu (p=0,024) i fizičkim agensima (p=0,031), sa PPA za GBB i sa većim brojem prvo- i drugo-stepenih srodnika sa istim oboljenjem (p=0,000). U grupi obolelih od GBB sa PPA značajno češće su bile žene (p=0,000). Pol, uzrast, PPA i izloženost fizičkim agensima identifikovani su kao potencijalni faktori rizika za GBB. Različiti faktori rizika verovatno su odgovorni za nastanak Grejvs-Bazedovljeve bolesti kod obolelih osoba sa i bez pozitivne porodične istorije ovog oboljenja.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.85

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

POPULACIONA GENETIKA U PREKLINIČKOJ PRAKSI: PRIKAZ 18-GODIŠNJEG ISKUSTVA GENETIČKOG SAVETOVALISTA

 ZDRAVSTVENE SLUŽBE U JAGODINI

 

Janakova Zorica

 

Zdravstveni centar, Jagodina

 

Prikazeni su principi organizacije racionalne prevencije hroničnih masovnih nezaraznih oboljenja i opisani osnovni nivoi delovanja u ovom porodičnom savetovalištu. Sa aspekta populacione genetike i prekliničke prakse, na primeru šećerne bolesti, predloženi su genetski, konstitucioni, fiziološki i sredinski činioci rizika za najuspešniji odabir osoba (porodica) u dijagnostici sklonosti. Prikazan je Populaciono genetički upitnik za trudnice i porodilje, u postupku snimanja, praćenja i kontrole stanja genetskog, fiziološkog i sredinskog zdravlja populacije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.86

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

FAMILIJARNI ANTIFOSFOLIPIDNI SINDROM – PRIKAZ SLUČAJA

 

Popović-Kuzmanović Dragana¹, Novaković Ivana², Stojanović Ljudmila¹, Miković Danijela³, Mirković Duško⁴, Luković Ljiljana² i Aksentijević Ivona⁵

 

¹ Klinički centar ”Bežanijska Kosa”, ²³ Institut za biologiju i genetiku, Medicinski fakultet, ³ Institut za transfuziju Srbija, ⁴ Institut za biohemiju, KCS, Beograd, ⁵National Institutes of Health, Arthritis and Rheumatism Branch, Bethesda, USA

 

Antifosfolipidni sindrom (AFS) je autoimunsko obolenje koje se karakteriše venskom ili arterijskom trombozom, ponovljenim gubicima ploda, trombocitopenijom i prisustvom antifosfolipidnih antitela u serumu. Nasledna sklonost ove bolesti može biti genski determinisana. U ovoj studiji je analizirano 7 članova iste porodice, od kojih je 3 obolelo: otac i dva sina. Dijagnoza AFS je postavljena na osnovu kliničkih simptoma, metoda za vizualizaciju, prisustva anti-kardiolipinskih i anti-β₂ glikoproteinaI antitela, nivoa homocisteina u krvi, faktora koagulacije uključujući protein C i S i antitrombin III kao i APC rezistenciju. PCR/RFLPS metodom su analizirani DNA polimorfizmi na genima za faktor V (G1691A), protrombin (G20210A) i MTHFR (C677T i A1298C). Otac i dva sina su imali plućne embolije. Nijedan od njih nije imao pozitivna ANA, anti-dsDNA i RF antitela. Anti-kardiolipinska i anti-β₂ glikoproteinaI antitela su bila granično pozitivna. Nivo homocisteina i broj trombocita su bili u granicama normalnih vrednosti. Svi članovi familije su imali nizak nivo faktora V, a oboleli članovi su imali i nizak nivo faktora II, VII i X, proteina C i S. Oboleli članovi su bili na antikoagulantnoj terapiji. Niska prevalenca polimorfizama na ispitivanim genima za faktor V, protrombin i MTHFR ukazuju na to da ove genske alteracije nisu čest faktor rizika u ovoj familiji

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.87

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

FARMAKOGENETIKA, INTERAKCIJA I NEŽELJENA DEJSTVA LEKOVA

 

Jelenković Ankica

 

Institut za Biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd

 

Više od pola veka je poznato da genetski određene varijacije između ljudi doprinose razlikama u odgovoru na istu dozu istog leka, bilo da se on daje sam ili u kombinaciji sa drugim lekovima. Farmakogenitika je narastajuće polje istraživanja i medicine usmereno na interakciju između varijacije jednog gena i lekova. Genetski polimorfizam je uključen u neujednačenu delotvornost leka, interakciju između lekova i neželjena dejstva lekova (NDL), jer najveći broj efekata leka je definisan uzajamnim uticajem brojnih genetskih proizvoda koji postoje duž čitavog puta leka u organizmu, kao što su fermenti koji ih metabolišu, prenosioci, receptori i/ili jonski kanali. Procenjuje se da godišnje u svetu NDL imaju milioni ljudi. Ona su među vodećim uzrocima smrtnosti. Očekuje se da će farmakoterapiju da unapredi prepoznavanje genetskih varijanti koje stvaraju ključne činioce u delovanju (receptori) i uklanjanju leka (apsorpcija, raspodela, metabolizam i odstranjivanje), činioce odgovorne za povećani rizik od NDL i neželjenih interakcija, posebno lekova male malog terapijskog indeksa.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.88

© 2009 Društvo genetičara Srbije

 

 

POLIMORFIZMI GENA KANDIDATA I PODLOŽNOST ANEURIZMATSKOJ BOLESTI ABDOMINALNE AORTE

 

Cvetković Dragana¹, Cvetković Slobodan² i Novaković Ivana³

 

¹Biološki Fakultet, Beograd

² Klinika za Vaskularnu hirurgiju, Institut za Kardiovaskularne bolesti Klinički Centar Srbija

³Institut za humanu genetiku, Medicinski fakultet

 

Aneurizma abdominalne aorte (AAA) je česta vaskularna bolest sa visokim stepenom smrtnosti. Stoga genski polimorfizmi koji su potencijalno povezani sa podložnošću za pojavu aneurizme privlače veliko interesovanje. Cilj studije je da se ispita asocijacija između AAA i sledećih polimorfizama gena kandidata: -1562 (C→T) u genu za matriks metaloproteinazu (MMP) 9, e2/e3/e4 u genu za apolipoprotein E (APOE), I/D u genu za angiotenzin konvertazu (ACE), 677 (C→T) u genu za metilentetrahidrofolat reduktazu (MTHFR) i -819 (C→T) u genu za interleukin (IL) 10. Ispitivanje je obuhvatilo pacijente koji su operisani zbog AAA tokom 2005-2006. na Institutu za kardiovaskularne bolesti KCS i odgovarajuću kontrolnu grupu zdravih osoba. Statistički značajna asocijacija sa prisustvom AAA je nađena samo za ACE I/D polimorfizam (OR=2.897, 95% CI 1.409-5.955, p=0.003). Nijedan od ostalih polimorfizama nije bio značajno povezan sa podložnošću aneurizmatskoj bolesti. Iako je malo verovatno da jedan genski polimorfizam ima ključnu ulogu u formiranju aneurizme, analiza polimorfizama gena kandidata omogućava bolje razumevanje patogeneze i individualne podložnosti AAA, a može biti od značaja i za izbor terapije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.89

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ASOCIJACIJA POLIMORFIZMA -174G/C U GENU ZA IL-6 SA ATEROSKLEROZOM KAROTIDA U POPULACIJI SRBIJE

 

Stojković Ljiljana¹, Živković Maja¹, Radak Đorđe², Kolaković Ana¹, Stančić Olja¹, Stanković Aleksandra¹ i Alavantić Dragan¹

 

¹Institut za nuklearne nauke VINČA, Laboratorija za Radiobiologiju i Molekularnu Genetiku Beograd, Srbija

²Dedinje Kardiovaskularni Institut, Beograd

 

U sklopu prihvaćene hipoteze da hronična inflamacija uzrokuje aterogenezu, očekuje se da nosioci određenih varijanti proinflamatornih gena obole od ateroskleroze. Gen za IL-6 je odabran jer predstavlja važnu komponentu procesa inflamacije, a polimorfizam -174G/C je prethodno asociran sa kardiovaskularnim bolestima. Cilj ove studije je ispitivanje asocijacije polimorfizma -174G/C u genu za IL-6 sa nastankom aterosklerotskih plakova u karotidama. Materijal i metode: Genomska DNK je izolovana iz krvi 278 kontrola i 136 pacijenata sa aterosklerozom karotida. Genotipovi su određeni metodom „tetra-primer“ ARMS PCR i vizuelizovani elektroforezom na agaroznom gelu.

Rezultati: Nije detektovana statistički značajna razlika u distribuciji genotipova pacijenata (GG 39.71%, GC 44.12%, CC 16.18%) u odnosu na kontrole (GG 41.73%, GC 46.40%, CC 11.87%). Zaključak: Polimorfizam -174G/C u genu za IL-6 nije asociran sa uznapredovalim fenotipom u aterosklerozi kao što je prisustvo plaka, u populaciji Srbije. Pošto je IL-6 eksprimiran u humanim plakovima, moguće je da nivo njegove ekspresije ima važniju ulogu u ispoljavanju ovog kliničkog fenotipa, nego što to čini genotip ispitivanog polimorfizma.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.90

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

POLIMORFIZAM -1562 C/T U GENU ZA METALOPROTEINAZU MATRIKSA-9 KAO FAKTOR RIZIKA ZA NASTANAK PLAKOVA U KAROTIDNIM KRVNIM SUDOVIMA

 

Kolaković Ana¹, Stojković Ljiljana¹, Radak Đorđe², Đurić Tamara¹, Radak Sandra², Stanković Aleksandra¹, Alavantić Dragan¹ i Živković Maja¹

 

¹Institut za nuklearne nauke VINČA, Laboratorija za Radiobiologiju i Molekularnu Genetiku Beograd, Srbija

²Dedinje Kardiovaskularni Institut, Beograd

 

 Metaloproteinaza matriksa-9 (MMP-9) ima ulogu u degradaciji bazalne membrane, migraciji i proliferaciji GMĆ. Ekspresija MMP-9 je povećana u krvnim sudovima posle povrede endotelijuma. Polimorfizam -1562 C/T u genu za MMP-9 utiče na aktivnost promotora tako što alel T ima veću aktivnost. Povećana frekvencija alela –1562T asocirana je sa stenozom koronarnih krvnih sudova. Naš cilj je da ispitamo moguću asocijaciju polimorfizma -1562 C/T u genu za MMP-9 sa nastankom plaka u karotidama. DNK je izolovana iz krvi 136 pacijenata sa aterosklerozom karotida i 287 kontrola. Genotipizacija je urađena metodom "tetra-primer" ARMS PCR-a optimizovanoj u našoj laboratoriji i vizuelizovana na MADGE gelu. Nije bilo statistički značajne razlike u distribuciji frekvencije genotipova između pacijenata i kontrola. Frekvencije genotipova su bile: pacijenti CC: 74.26 %, CT: 25.74 %, TT 0%; kontrole CC 70.82%, CT 27.05%, TT 2.14%. Frekvencije alela se, takođe, nisu statistički značajno razlikovale: kontrole C 0.84, T 0.16; pacijenti: C 0.87, T 0.13. Polimorfizam -1562 C/T u genu za MMP-9 nije faktor rizika za nastanak plakova u karotidama u populaciji Srbije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.91

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

DISTRIBUCIJA POLIMORFIZMA KODIRAJUĆEG REGIONA ZA PARAOKSONAZU 1 U POPULACIJI SRBIJE

 

Pejin Ivana¹, Buzadžić Ivana¹, Janković-Oreščanin Biljana² i Šuput-Tomaš Ljiljana²

 

¹Klinički Centar Zvezdara, Beograd, Srbija

²Centar za transfuziologiju, Klinički Centar Zvezdara, Beograd, Srbija

 

Serumska paraoksonaza 1 (PON1) čoveka je asocirana sa lipoproteinima velike gustine i kodirana od strane gena koji je lociran u 7q21.3-22.1 regionu hromozoma 7. PON1 hidrolizuje aktivne metabolite nekolicine organofosfatnih insekticida i nervnih agenasa i metaboliše oksidovane lipide prisutne većinom u oksidovanim lipoproteinima male gustine. PON1 se intenzivno proučava posebno zbog učešća u nastanku ateroskleroze i bolestima vezanih za starenje. L55M and Q192R su najviše proučavani polimorfizmi u kodirajućem regionu pon1 i unutarpopulaciona i međuetnička varijabilnost u nivou i aktivnosti PON1 je određena ovim polimorfizmima. Cilj ove studije je bio da se odrede učestalosti polimorfizama Q192R i L55M pon1 u populaciji Srbije. Utvrđene su sledeće učestalosti genotipova: 60 % QQ, 34 % QR, 6,5 % RR za Q192R; 47 % LL, 42 % LM, 11 % MM za L55M. Najzastupljeniji kombinovani haplotip je QQ / LL (26%).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.92

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UČESTALOST FII A19911G I FII C20221T POLIMORFIZAMA KOD PACIJENATA SA TROMBOFILIJOM

 

Đorđević Valentina¹, Nestorović Aleksandra¹, Tomić Branko¹, Miljić Predrag², Kovač Mirjana³, Miković Danijela³, Antonijević Nebojša⁴, Rakićević Ljiljana¹

i Radojković Dragica¹

 

¹Institut za molekularnu genetiku i genetički inžinjering, Beograd;² Institut za Hematologiju, KCS, Beograd;³Institut za transfuziju, Beograd

⁴Institut za Kardiovaskularne bolesti, KCS, Beograd

 

Trombofilija nastaje kao rezultat kompleksne interakcije genetičkih i stečenih faktora rizika. Najčešće manifestacije trombofilije su tromboze dubokih vena (TDV) i ponovljeni spontani pobačaji (PSP). Pokazano je da A19911G polimorfizam, koji se nalazi u poslednjem intronu protrombinskog gena, dovodi do blagog povišenja nivoa protrombina u krvi, ali koliki je njegov značaj kao faktora rizika za pojavu trombofilije još uvek nije rasvetljeno. Nedavno je opisan novi polimorfizam C20221T u 3' nekodirajućem regionu gena za protrombin. Cilj naše studije je bio određivanje učestalosti ovih protrombinskih genskih varijanti kod pacijenata sa trombofilijom. Studija je obuhvatila 100 pacijenata sa TDV i 100 kontrolnih subjekata, kao i 50 žena sa PSP i 20 žena koje nisu imale spontane pobačaje. Homozigotni nosioci za FII A19911G su bili više zastupljeni kod pacijenata u odnosu na kontrolne grupe (23% vs 19% kod pacijenata sa TDV i 26% vs 10% kod žena sa PSP), ali ta razlika u učestalostima nije bila statistički značajna. Ni jedan nosilac FII C20221T polimorfizma nije detektovan. Prema rezultatima naše studije FII A19911G I FII C20221T ne predstavljaju značajne faktore rizika za nastanak trombofilije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.93

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ODREĐIVANJE UČESTALOSTI POLIMORFIZMA GENA ZA ANGIOTENZIN-KONVERTUJUĆI ENZIM

 

Ilić Vesna¹, Ilić Miroljub² i Magić Zvonko¹

 

¹Institut za Medicinska istraživanja, VMA, Beograd

²Institut za dijabetis i bolesti metabolizma, KCS, Beograd

 

Klinički pokazatelji dijabetesne nefropatije (DN) uključuju progresivno povećnje urinarne ekskrecije albumina koji udruženi sa hipertenzijom dovode do terminalne bubrežne insuficijencije.Povećana aktivnost renin-angiotenzin sistema (RAS) kao i prisustvo određenog polimorfizma gena RAS-a, kakav je ACE genski polimorfizam, ukazuje na povećanu sklonost za razvoj dijabetesne nefropatije. Ispitivanje distribucije polimorfizma ACE gena u grupi dijabetičara sa tipom 1 dijabetesa svrstanih u tri grupe u odnosu na stepen razvoja nefropatije.Ispitivanje polimorfizma gena za angiotenzin konvertujući enzim (ACE) obuhvatilo je 80 pacijenata i to 31 normoalbuminurični ispitanik, 19 mikroalbuminuričnih i 22 pacijenta sa manifestnom nefropatijom. Učestalost ID i DD genotipa koji nose rizik za razvoj hipertenzije i nefropatije nije povećan u grupi mikroalbuminuričnih (63,15 %) odnosno proteinuričnih ispitanika (77,27 %) u odnosu na grupu normoalbuminuričnih ispitanika (70%). Analiza zastupljenosti ID I DD alelskih formi u ispitivanoj grupi dijabetičara sa mikro i proteinurijom ne ukazuje na vezu ovih alelskih formi sa progresijom DN.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.94

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

POLIMORFNOST APOE GENA KOD PACIJENATA SA ISHEMIJSKOM BOLEŠĆU SRCA

 

Đan Igor¹, Đan Mihajla², Obreht Dragana², Jovanović Nataša³, Stokić Edita⁴,

Sakač Dejan⁵ i Vapa Ljiljana²

 

¹Institut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvodina, ²PMF, Odeljenje za Biologiju i Ekologiju ³ Medicinski Fakultet, ⁴Klinički Center Vojvodina, Odeljenje za  Endokrinologiju, dijabetis i metabolisam, ⁵Institut za Kardiovaskularne bolesti Sremska Kamenica, Klinika za kardiologiju, Novi Sad

 

Bolesti srca i krvnih sudova spadaju u vodeća masovna, hronična i nezarazna oboljenja i na žalost, vodeći su uzrok smrtnosti i invaliditeta savremenog čoveka. Cilj ovog rada je da se utvrde prisutne alelne varijante apoE gena kod pacijenata sa ishemijskom bolešću srca (IBS), i da se uporedi njihova učestalost u odnosu na ispitanike kontrolne grupe. RFLP-PCR analizom egzona 4 apoE gena u grupi zdravih osoba nađeno je da je frekvencija e3 alela 86%, e4 12% i e2 2%. U grupi pacijenata obolelih od IBS nađena je povećana frekvencija e4 alela 23.33%, a smanjena e3 75%, dok je učestalost e2 alela 1.67%. Analiza distribucije apoE alela u grupi pacijenata i kontrolnoj grupi, prema očekivanju otkriva statistički značajno veću frekvenciju alela e4 u grupi pacijenata, koji je i u ranijim istraživanjima označen kao predikcioni faktor za razvoj IBS. Pored toga, u grupi pacijenata uočava se statistički značajno veći broj osoba genotipa e3e4 u odnosu na kontrolu. Poređenje analiziranih antropometrijskih i biohemijskih parametara pokazuje značajno veće vrednosti krvnog pritiska, BMI i procenta masti, triglicerida, insulina (HOMA IR) i CRP u grupi pacijenata.

 

Povratak na sadržaj

 

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.95

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

 

 

POVEZANOST PARKINSONOVE BOLESTI I POLIMORFIZMA U GENIMA KOJI UČESTVUJU U ODGOVORU NA FAKTORE SREDINE   

 

Buzadžić Ivana¹, Pejin Ivana¹, Ilić V. Tihomir ², Janković-Oreščanin Biljana³

i Šuput-Tomaš Ljiljana³

 

¹Odeljenje za Humanu Genetiku i Prenatalnu Dijagnostiku, Kliničko Centar „Zvezdara“, Beograd, Srbija; ² Klinika za Neurologoju, VMA, Beograd

 ³Centar za transfuziologiju, Klinički centar Zvezdara, Beograd, Srbija

 

Parkinsonova bolest je progresivna neurodegenerativna bolest, klinički okarakterisana bradikinezijom, rigidnošću, tremorom i gubitkom ravnoteže. Polimorfizmi u enzimima uključenim u procese oksidativnog metabolizma i detoksifikacije mogu doprineti predispoziciji za PD. Ova studija predpostavlja da pojedinci sa fenotipom slabog metabolizma karakterističan za genotip citohroma P4502D6(CYP2D6*4 i *3) bi mogli imati sklonost ka pojavi PD (EM,p=0,06, IMp=0,40, PMp=0,07). Polimorfizmi u enzimima koji generišu slobodne radikale ili su uključeni u dopaminsku transmisiju poput citohroma P4502E1 (CYP2E1*5B), glutation S-transferase (GSTs), koji interaguju sa faktorima sredine takodje mogu uticati na razvoj PD. Prisutna je značajna asocijacija izmedju GSTP1*B alela i PD (GSTP1*A/*B-49,5%/30,37%; *B/*B-5,31%/1,05%).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.96

© 2009 Društvo genetičara Srbije 

  

 

ANALIZA -1562 C>T POLIMORFIZMA U PROMOTORU MMP-9 GENA KOD OBOLELIH OD KARCINOMA GLAVE I VRATA

 

Bošković Marija, Popović Branka i Milašin Jelena

 

Institut za Biologiju i Genetiku, Stomatološki fakultet, Beograd

 

MMP-9 ili želatinaza B, jedna iz familije matriksnih metaloproteinaza (MMP), ima važnu ulogu u invazivnosti velikog broja karcinoma uključujući skvamocelularne i bazocelularne karcinome glave i vrata. Povećana ekspresija MMP-9 je povezana sa invazijama i metastzama karcinoma. Uloga MMP-9 kao prognostičkog faktora još uvek je nerazjašnjena. Cilj ovog istraživanja bio je da se ispita uloga 1562 C>T polimorfizma u promotoru MMP-9 gena. Genomska DNK je dobijena iz periferne krvi pacijenata obolelih od SCC i BCC, i kontrolne grupe koju su činile zdrave osobe. Polimorfizam MMP-9 gena je određivan PCR-RFLP metodom. Nije utvrđena značajna razlika u distribuciji genotipa između pacijenata i kontrola. Naši podaci ukazuju na odsustvo asocijacije polimorfizma -1562 C>T MMP-9 gena sa rizikom oboljevanja od ovih tipova kancera. Stoga, ovaj polimorfizam se ne može koristiti kao faktor rizika i prognostički faktor.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.97

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

ODREĐIVANJE BROJA CAG PONOVAKA U HTT GENU KAPILARNOM ELEKTROFOREZOM

 

Dobričić Valerija, Novaković Ivana i Kostić Vladimir

 

Institut za neurologiju, Klinički Centar Srbija

 

Hantingtonova bolest (Huntington disease, HD) je autozomalno dominantno neurološko oboljenje koje se javlja sa učestalošću od 3-7 u 100 000 u evropskoj populaciji. Genetski uzrok HD-a su ekspanzije tinukleotidnih CAG ponovaka u prvom egzonu HTT (IT15) gena. Normalni aleli sadrže manje od 26 CAG ponovaka. Aleli veličine od 27 do 35 ponovaka nisu asocirani sa bolešću, ali imaju veću verovatnoću ekspanzije prilikom intergeneracijskog prenošenja u odnosu na normalne alele. Mutirani aleli sadrže više od 36 ponovaka, pri čemu se aleli sa 36-39 ponovaka karakterišu nepotpunom, a oni sa 40 i više ponovaka potpunom penetrabilnošću.Standardna molekularna dijagnostika Hantingtonove bolesti vrši se PCR amplifikacijom regiona HTT gena sa CAG ponovcima i analizom amplifikovanih fragmenata na 6% denaturišućem poliakrilamidnom gelu. U našoj laboratoriji uspostavljena je savremenija i senzitivnija metoda za određivanje broja CAG ponovaka u HTT genu, gde se fluorescentno obeleženi PCR produkti razdvajaju kapilarnom elektroforezom na automatskom sekvenatoru (310 Genetic Analyzer, Applied Biosystems), a tačan broj ponovaka se određuje uz pomoć GeneMapper 4.0 softvera.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.98

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

TRANSLOKACIJA (5;6;12) POVEZANA SA REZISTENCIJOM NA IMATINIB MESYLATE U HRONIČNOJ MIJELOIDNOJ LEUKEMIJI

 

Denčić-Fekete Marija¹, Đorđević Vesna¹, Tiziana Storlazzi Clelia³, Janković Gradimir¹, Bogdanović Andrija¹, Jovanović Jelica¹, Rocchi Mariano², Todorić-Živanović Biljana², Strnad Milica² i Gotić Mirjana¹

 

¹Institut za Hematologiju, Klinički Centar Srbija, Beograd

²VMA, Beograd, Srbija

³Department of Genetics and Microbiology, University of Bari, Bari, Italy

 

Predstavljamo pacijenta sa t(9;22)-pozitivnom hroničnom mijeloidnom leukemijom (HML) koji je postao rezistentan na terapiju imatinib mesylatom (Glivek), što je povezano sa pojavom t(5;6;12) u istim ćelijama u kojima je detektovana t(9;22):[46,XX,t(5;6;12)(q14?;q21?;q23?),t(9;22)(q34;q11)]. Filadelfija hromozom je detektovan standardnom citogenetičkom tehnikom, kao i RT-PCR analizom. Dodatne abnormalnosti su precizno definisane FISH i M-FISH tehnikama. Pacijent nije pokazao bilo kakve kliničke ili laboratorijske znake progresije bolesti i nalazi se u stabilnoj hroničnoj fazi duže od dve godine od kako su detektovane dodatne hromozomske abnormalnosti. Rezistencija na terapiju imatinibom je primećena u isto vreme kada i t(5,6,12). Ovo je prvi objavljen slučaj kariotipske evolucije u hroničnoj mijeloidnoj leukemiji, privremeno povezan sa indukcijom rezistencije na imatinib, ali bez uticaja na klinički tok ka više anaplastičnoj i agresivnijoj formi bolesti. Odsustvo kliničke progresije bolesti ukazuje na to da ova kompleksna translokacija, uprkos svojoj teoretskoj ulozi u indukciji ili olakšavanju postizanja rezistencije na imatib, nije povezana sa klasičnim putevima kariotipske evolucije ka uznapredovalim kliničkim stadijumima hronične mijeloidne leukemije.        

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.99

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

PRENATALNA I POSTNATALNA MOLEKULARNA DIJAGNOSTIKA SMA KORIŠĆENJEM DIGESTIJE RESTRIKCIONIM ENZIMIMA

 

Mišković Marijana¹, Lalić Tanja¹, Radivojević Danijela¹, Guć-Šćekić Marija¹, Zamurović Dragan² i Vlahović Gordana²

 

¹ Labaratorija za medicinsku genetiku, Institut za majku i dete „Dr Vukan Čupić”, Beograd

² Odeljenje za neurologiju, Institut za majku i dete „Dr Vukan Čupić”, Beograd

 

Spinalna mišićna atrofija (SMA) je po učestalosti drugo autozomno recesivno oboljenje. Na osnovu životnog doba u kome se javlja i kliničkog toka, razlikuju se tri tipa. SMN gen se javlja u dve skoro identične kopije-telomerna(SMNt) i centromerna(SMNc). Samo delecija/mutacija SMNt uzrokuje SMA (98%). Delecija gena NAIP se javlja češće kod težih oblika SMA (45%).U ovom radu je predstavljena molekularna analiza SMN i NAIP gena kod 41 SMA pacijenta i 27 trudnica sa već jednim obolelim detetom. DNA izolovana iz periferne krvi, CVS-a, amnionske tečnosti je amplifikovana PCR reakcijom. Amplifikovani su egzoni 7 i 8 SMN gena i egzoni 5 i 13 NAIP gena. Digestija restrikcionim enzimima DraI i DdeI je korišćena za razlikovanje dve kopije SMN gena. Homozigotna delecija egzona 7 i 8 je dijagnostikovana kod 76% (31/41) SMA pacijenata, a delecija egzona 5 NAIP gena kod 20% (8/41). Nezavisna delecija egzona 7 je uočena kod jednog pacijenta. U 6 prenatalnih analiza je dokazana delecija 7 i 8 egzona dok je jedan fetus nosio deleciju samo egzona 7.Blagovremeno dobijanje ovih rezultata je od velikog značaja za pružanje adekvatnog genetičkog saveta kao i za pre-i postnatalnu dijagnostiku SMA.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.100

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

PRIKAZ SLUČAJA REVERZIJE POLA

 

Durković Jasmina, Cemerlic Dejan, Anđelić Luka i Drakulić Danijela

 

¹Odeljenje za Genetiku, Bolnica Subotica, ²Odeljenje za ginekologiju i akušerstvo, Bolnica Subotica, ³Institut za molekularnu genetiku i genetičko inžinjerstvo, Beograd, Srbija

 

 U osoba sa reverzijom pola postoji nesklad između gonosomne konstitucije i fenotipa. Prikazan je slučaj žene sa kariotipom 46,XY gde postoji gonadalna disgeneza odnosno poemećaj diferencijacije testisa u genetičkog muškarca.Citogenetskom analizom je dobijen kariotip 46, XY na 30 metafaza u svim ćelijama sa delecijom kratkog kraka Y. Urađena je Fluorescentna in situ hibridizacija ( FISH ) iz limfocita periferne krvi primenom DXZ1/DYZ3 probe za centromerni region X i Y hromozoma. U 96% ćelija utvrđen je kariotip 46,XY i u 4% ćelija kariotip 45,X0. Sa prajmerom specifičnim za SRY gen hromozoma Y, urađena je polymerase chain reaction ( PCR ) i dokazano odsustvo SRY gena. U daljem ispitivanju potrebna je psihološka analiza polnog opredeljenja, a nakon toga hormonalna supstitucija. Kod žena sa muškim kariotipom veoma je važna PCR detekcija SRY gena na hromozomu Y, jer kod SRY pozitivnih žena postoji visok rizik od malignih gonadoblastoma u periodu adolescencije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.101

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

KOMPARATIVNA CITOGENETSKA ANALIZA HROMOZOMSKIH ABARACIJA I PREVREMENE CENTROMERNE DEOBE U LIMFOCITIMA PERIFERNE KRVI LICA PROFESIONALNO IZLOŽENIH RADIONUKLIDIMA

 

Jovičić Dubravka¹, Rakić Boban², Vukov Tanja³, Milačić Snežana², Pajić Jelena², Stevanović Milena⁴ i Drakulić Danijela⁴

 

¹ Fakultet za primenjenu ekologiju Futura, Singidunum Univerzitet, Beograd

² KCS – Institut za medicinsku i radiološku zaštitu „Dr Dragomir Karajović“, Beograd

³ Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd; ⁴Institut za molekularnu genetičku i genetičko inžinjerstvo, Beograd, Srbija

 

Cilj istraživanja je bila uporedna analiza hromozomskih aberacija (CA) i prevremene centromerne deobe (PCD) kod lica profesionalno izloženih radionuklidima. Biodozimetrija je izvedena pomoću konvencionalne citogenetske tehnike za analizu hromozomskih aberacija. Za potvrdu prisustva PCD na metafazama korišćena je fluorescentna in situ hibridizacija (FISH). Istraživanja su obuhvatila grupu od 50 ispitanika Kliničkog centra Srbije (C) prosečne starosti 45.24±1.18 i prosečnog ekspozicionog staža 17.96±1.15, i 30 ispitanika kontrolne grupe (K), prosečne starosti 36.07±1.11 i prosečnog radnog staža 10.77±1.07. Rezultati su pokazali da je učestalost CA i PCD statistički značajno veća kod ispitanika izloženih radionuklidima nego kod kontrolne grupe (Mann Whitney U test, p<0.01). Takođe, broj izohromatidnih prekida statistički je značajno veći kod eksponovane grupe pušača u odnosu na nepušače. Ne postoji korelisanost frekvenci hromozomskih aberacija, izuzev za acentrične fragmente (Spearman R-078) i tPCD (PCD prisutan na više od 10 hromozoma po metafazi) (Spearman R-075). Na osnovu dobijenih rezultata PCD se može posmatrati kao mogući citogenetički marker kod lica izloženih radionuklidima.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.102

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

COPY NUMBER CHANGES IN PATIENTS WITH DISORDERS OF SEX DEVELOPMENT AND FUNCTIONAL ANALYSES OF CANDIDATE GENES

 

Daggag Hinda, White Stefan and Sinclair Andrew

 

               Murdoch Children’s Research Institute and Dept. of Paediatrics, Univerzitet uMelbourne, Royal Children’s Hospital, Melbourne, Australia.

 

Disorders of sex development (DSD), ranging in severity from genital abnormalities to complete sex reversal, are surprisingly common and as such represent a major pediatric concern. The cause of these disorders is most often a disruption of the genetic programs that regulate development of testes or ovaries. Although a number of genes have been identified in these developmental pathways, in many cases of DSD the causative mutations cannot be identified. We have used the Affymetrix 6.0 whole genome SNP array to perform whole genome copy number analysis on genomic DNA from 33 individuals with gonadal dysgenesis. Rearrangements affecting known sex determination genes were a duplication of the X chromosome including DAX1 in a 46,XY female, as well as a 1.2 Mb deletion upstream of the SOX9 locus that caused sex-reversal without campomelic dysplasia in a 46,XY female. Several other potentially causative rearrangements were identified, including a duplication of the SOX3 gene in a 46,XX male and a 50 kb deletion immediately downstream of GATA4 in a 46,XY female. Both of these genes have been suggested to play a role in gonadal development in animal models without previous supporting evidence in humans.These findings will stimulate molecular analysis of a number of genes in gonadal determination and differentiation, and support the hypothesis that mutations affecting the regulation of known genes are responsible for a significant number of DSD cases.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.103

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

DISFUNKCIJA TELOMERA POZITIVNO KORELIŠE SA INCIDENCOM IZMENA SESTRINSKIH HROMATIDA KOD PACIJENATA

OBOLELIH OD FANKONIJEVE ANEMIJE

 

Joksić Ivana¹, Guć-Šćekić Marija², Vujić Dragana², Petrović Sandra³ i Leskovac Andreja³

 

¹Ginekološko akušerska klinika „Narodni front“

² Institut za majku i dete „Dr Vukan Čupić”, Beograd

³Institut za nuklearne nauke VINČA

 

Telomere su nukleoproteinski kompleksi smešteni na krajevima hromozoma koji imaju ključnu funkciju u očuvanju integriteta hromozomskih sekvenci, sprečavajući degradaciju DNK egzonukleazama i neadekvatnu aktivaciju kontrolnih tačaka ćelijskog ciklusa i puteva popravke DNK. TIF metoda (fokusi indukovani telomernom disfunkcijom), predstvalja ko-lokalizaciju faktora DNK repera (53BP1 i γH2AX) i telomera i omogućava kvantifikaciju nefunkcionalnih telomera u različitim tkivima. U primarnim ćelijskim linijama fibroblasta kože devet pacijenata sa sindromom aplazije kostne srži i fenotipom Fankonijeve anemije određivana je bazalna incidenca SCE, T-SCE, γH2AX i TIF. Prosečna učestalost SCE iznoslia je 4.42±0.96 (3.38 do 6.5) po ćeliji, dok je incidenca T-SCE iznoslia 1.91±0.81 (1 do 3.33) po ćeliji. Bazalne vrednosti γH2AX iznosile su 2.27±1.55 (0.8 do 4.2), dok je prosečna učestalosta TIF iznoslia 2.97±1.47 (od 1.44 do 5) po ćeliji. Statistički značajna pozitivna korelacija uočena je između incidence SCE i TIF (0.77 p<0.05), ukazujući da je disfunkcija telomera verovatno nastala mehanizmom homologe rekombinacije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.104

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

MOLEKULARNA ANALIZA GLI3 GENA KOD PACIJENATA SA PALISTER-HALOVIM SINDROMOM

 

Radivojevic Miloš¹, Keckarović-Marković Milica¹, Dacković Jelena², Apostolski Slobodan², Brajušković Goran¹ i Romac Stanka¹

 

¹Univerzitet u Beogradu, Biološki fakultet, Srbija

²Univerzitet u Beogradu, Medicinski fakulet, Institut za neurologiju, Srbija

 

Palister-Halov sindrom (PHS) je redak autozomno dominantni multisistemski poremećaj uzrokovan mutacijama u genu za transkripcioni regulator Glioma asocirani homolog onkogena 3 (GLI3). U ovoj studiji urađena je molekularna analiza GLI3 gena kod dva pacijenta (majka i ćerka) sa kliničkom dijagnozom PHS. Genomska DNK izolovana je iz uzoraka periferne krvi (QIAamp blood purification kit, Qiagen Inc.,Valencia, CA, USA). Kodirajući egzoni GLI3 gena umnoženi su PCR-om i sekvencirani (BigDye Terminator kit ver. 1., Applied Biosystems, CA, USA) kapilarnom elektroforezom (3130 Geneitc analyzer, Applied Biosystems, CA, USA). Kod oba pacijenta identifikovana je heterozigotna c.2146C®T mutacija koja dovodi do formiranja stop kodona u drugoj trećini GLI3 gena. Tip i lokalizacija identifikovane mutacije odgovaraju predloženom modelu po kome konstitutivna represija uzrokovana GLI3 proteinom predstavlja osnovu molekularne patogeneze kod PHS: mutacije koje uzrokuju PHS pomeraju okvir čitanja i formiraju stop kodon, a zastupljene su u drugoj trećini gena (c. 1998-3481), zahvatajući region nizvodno od DNK-vezujućeg domena GLI3. Ovako izmenjen, protein funkcioniše kao konstitutivni represor.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.105

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

BRZA PRENATALNA DIJAGNOSTIKA QF-PCR METODOM U SRBIJI

 

Lukić Jelena, Anđelković Marina i Bugarić Predrag

 

Helixlab, Beograd

 

Najčešce hromozomske abnormalnosti kod novorođenih beba su trizomije 13, 18, 21 i polnih hromozoma.(Patau, Edvards ,Daunov ,Klinefelterov I Tarnerov sindrom). Trizomije ostalih hromozoma se završavaju spontanim pobačajima.Primena QF-PCR metode otvorila je mogućnost brže i precizne dijagnostike ovih hromozomskih abnormalnosti. Prednosti ove metode su veoma mala količina uzorka (CVS, amnion, fetalne krvi ili tkiva), mogućnost razlikovanja majčinih ćelija od ćelija ploda ,mogućnost detektovanja mozaika kao I dobijanje rezultata u roku od 24 h. Ovom metodom se uklanja mogućnost greške uzrokovane ljudskim faktorom jer je proces najvećim delom automatizovan.Od 889 uzoraka, ovom metodom u našoj laboratoriji utvrđeno je 7 trizomija 21. hromozoma, 6 trizomija 18. hromozoma, 3 trizomije 13. hromozoma kao i jedan mozaik hromozoma 21. Ova metoda se pokazala kao brza, jednostavna i pouzdana u otkrivanju aneuploidija što je od velike važnosti u prenatalnoj dijagnostici.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.106

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ULOGA p53 GENA I HUMANOG PAPILOMA VIRUSA U PATOGENEZI ORALNIH PLANOCELULARNIH KARCINOMA

 

Popović Branka¹, Jekić Biljana², Novaković Ivana² i Milašin Jelena¹

 

¹Institut za biologiju i genetiku, Stomatološki fakultet, Univerzitet u Beogradu

 ²Institut za humanu genetiku, Medicinski fakulet, Univerzitet u Beogradu

 

Oralni planocelularni karcinomi (OPK) su udruženi sa lošom prognozom, i uprkos pomaku u terapiji nije ostvaren napredak u preživljavanju. Napori su usmereni ka pronalaženju ključnih markera koji bi mogli što pouzdanije predviditi tumorsko ponašanje. Jedan od ključnih gena koji je povezan sa patogenezom OPK je p53. Proteinski produkt p53 gena, uključen je u kontrolu ćelijskog ciklusa i apoptozu. Mutacije p53 gena mogu dovesti do nekontrolisanog ćelijskog rasta. Takođe, normalna funkcija p53 proteina može biti onemogućena putem njegovog vezivanja za protein humanog pailoma virusa (HPV). Cilj ove studije je bio da se utvrdi uloga p53 gena i HPV virusa u patogenezi OPK.Na uzoraku od 60 parafinskih blokova OPK analizirano je prisustvo mutacija p53 gena (egzoni 5-8), putem SSCP tehnike i sekvenciranja. PCR amplifikacijom sekvence E6 gena detektovano je prisustvo genoma HPV 16. 60% uzoraka je posedovalo mutirani p53 gene, dok je HPV detektovan u 10% uzoraka. Povećana zastupljenost mutiranog p53 gena kod tumora u višim stadijumima i gradusima, može ukazati na njegovu važnu ulogu u patogenezi OPK. Istovremeno, analizirani uzorak pokazuje HPV nezavisni mehanizam kancerogeneze.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.107

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ANALIZA c-myc I c-erbB-2 ONKOGENA U HISTOLOŠKI NEGATIVNIM MARGINAMAORALNIH SKVAMOCELULARNIH KARCINOMA (OSCC)

I BAZOCELULARNIH KARCINOMA GLAVE I VRATA (BCC)

 

Manasijević Maja, Nešić Branka, Jelovac Drago, Ilić Branislav, Popović Branka

i Milašin Jelena

 

Institut za biologiju i genetiku, Stomatološki fakultet, Univerzitet u Beogradu

 

Karcinomi glave i vrata spadaju među deset najučestalijih tumora. Mutacije u protoonkogenima c-erb i c-myc se mogu smatrati selektivnim i osetljivim DNK markerima tumorskih ćelija. Njihova identifikacija u histološki negativnim marginama tumora mogla bi biti od velike važnosti za procenu rizika od recidiva. Cilj ove studije je bio da se ispitaju alteracije c-myc i c-erbB-2 u histološki negativnim marginama kod bolesnika sa OSCC i BCC. Uzorci su dobijeni od pacijenata sa OSCC i BCC koji su podvrgnuti hirurškoj resekciji tumora. DNK je izolovana iz tkiva margina tumora, za koje je prethodno utvrdjeno da su histopatološki negativne. Diferencijalni PCR je korišćen za detekciju c-myc i c-erbB-2 amplifikacije. Amplifikacija c-erbB-2 onkogena je nađena u 5 od 50 pacijenata sa OSCC, dok je c-myc amplifikovan kod 7 od 50 pacijenata; c-myc delecija je otkrivena u 3 slučaja. Povećana ekspresija c-erbB-2 ustanovljena je u 7 od 50 BCC-skih uzoraka, dok je overekspresija c-myc registrovana u 8 od 50 slučajeva. Molekularna analiza histološki negativnih margina ima potencijalni prognostički značaj, mogla bi omogućiti selekciju OSCC i BCC pacijenata sa povećanim rizikom od tumorskih recidiva

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.108

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

DETEKCIJA PREMANIFESTOVANIH PROMENA GRLIĆA MATERICE KOMET TESTOM

 

Fatović-Milićević Božica¹, Mitić-Ćulafić Dragana ², Vuković-Gačić Branka ², Berisavac Milica³, Lakić Nada³ i Knežević-Vukčević Jelena ²

 

¹Poliklinika Vizim, ²Odeljenje za mikrobiologiju, Biološki fakultet, Univerzitet u Beogradu, ³IGACC Beograd, ⁴Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Beogradu, Srbija

 

The aim of this work was to investigate if the Comet assay could be used in the study of pre-manifested changes of cervix uteri epithelial cells. Squamous cells of cervix uteri were taken from 30 women in generative period, soaked into physiological solution and subjected to standard alkaline Comet procedure. Images of 50 randomly selected cells/patient were analyzed with Comet Assay IV Image Analysis system, PI, UK. In addition, Papanicolaou test (PAP) and colposcopic examination were performed for each patient. All patients had PAP 2nd group, but according to the colposcopic picture they could be divided into 3 groups: A - normal; B – atypical and C - normal, after conization or laser vaporization. Groups A and C had rare comets with significantly lower % of tail DNA comparing to group B. Interestingly, in A and C samples with large amount of lactobacilli comets could not be detected.According to obtained results, we can conclude that pre-manifested changes of squamous cervical cells include increased DNA damage that can be detected with Comet assay.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.109

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

INFEKCIJA HUMANIM PAPILOMA VIRUSOM (HPV) I CITOLOŠKE PROMENE NA EPITELU CERVIKSA

 

Branković Ljiljana¹, Milićević Radomir¹, Živadinović Radomir² i Milašin Jelena ³

 

¹ Klinika za dečije interne bolesti, Niš;² Ginekološko akušerska klinika, Niš

³ Stomatološki fakultet, Univerzitet u Beogradu

 

Cilj rada je bio da se utvrde: a) učestalost infekcija humanim papiloma virusom (tipovima HPV 16 i 18), b) povezanost ovih infekcija sa kliničkim i citološkim promenama epitela grlića materice, c) prognostički značaj prisustva HPV u nastanku karcinoma cerviksa. Brisevi 40 pacijentkinja sa patološkim promenama, starosti između 21 i 55 godina, su ispitani na prisustvo HPV upotrebom PCR-a. Na osnovu citološkog nalaza, pacijentkinje su svrstane u četiri grupe: 17 je imalo dijagnozu CIN I (42,5%), 5 CIN II (12,5%), 8 CIN III (20%) i 10 je imalo karcinom cerviksa (25%). Prisustvo infekcije dokazano je kod 67,5% žena sa promenama na grliću materice (57,5% je bilo pozitivno na HPV 16, 25% na HPV 18, a od ukupnog broja, 15% je imalo dvostruku pozitivnost). U brisevima pacijentkinja sa promenama na epitelu cerviksa pokazano je prisustvo HPV u velikom procentu. HPV 16/18 su nađeni u svim grupama a najveća incidenca je kod pacijentkinja sa CIN II i CIN III. Broj pacijentkinja pozitivnih na HPV 16/18 je manji od očekivanog kod mlađih pacijentkinja sa CIN I, kao i kod starijih sa razvijenim karcinomom, pa se može pretpostaviti da su prisutni drugi visokorizični tipovi virusa koji u ovom slučaju nisu testirani. PCR se pokazao kao osetljiva i pouzdana tehnika, lako primenjiva u detekciji HPV iz briseva cerviksa.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.112

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

DO U1 SMALL NUCLEAR RNA VARIANTS MEDIATE DIFFERENTIAL

PRE-mRNA SPLICING?

 

Herrera J. Rene, Somarelli A. Jason, Mesa Annia, Rodriguez E. Carol

Florida International University, College of Medicine, Miami, FL, USA.

 

The spliceosome is a RNA-protein complex responsible for excision of introns from pre-mRNA to produce mature RNA. This nucleo-protein complex is comprised of five small nuclear RNAs (snRNAs) as well as over 300 proteins. The snRNAs serve as scaffolds, onto which protein splicing factors bind, forming small nuclear ribonucleoprotein particles (snRNPs). Initiation of spliceosomal assembly onto the 5'exon/intron junction is performed by U1 snRNA, along with U1 snRNP proteins U1-70K, U1A, U1-C, the Sm core and other ubiquitous factors. The discovery of five major human U1 snRNA isoforms, with up to 28% sequence variability, has prompted our group to hypothesize that the nucleotide changes within protein binding sites may modulate differential formation of U1 snRNPs. It is also possible that the U1 snRNA variants enable the spliceosomal machinery to recognize variable splice site sequences. To test these hypotheses, 3-dimensional models of stem loop one and two were constructed for each U1 snRNA isoform, subsequently docked with U1-70K and U1-A, respectively. The results of these computations suggest that all variants interact with U1 snRNP proteins. To confirm this hypothesis,gel shift assays were first performed using ³²P labeled U1 variants and HeLa splicing extracts. Analyses of the spliceosomal assembly in native agarose gels indicate that all five U1 snRNA isoforms exhibit qualitative and quantitative differences in the formation of spliceosomal complexes. This experiment was followed by depletion studies from nuclear extracts and affinity binding assays of U1 specific proteins, suggesting that these complexes form U1-like snRNPs. The variability observed in the formation of spliceosomal complexes may provide insight into U1 snRNAs and/or proteins that may be involved in selection of variant splice sites playing a role in control of gene expression as well as development and tissue differentiation. 

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.114

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

PRIMENA MOLEKULARNIH MARKERA U OPLEMENJIVANJU PŠENICE

 

Kobiljski Borislav, Kondić-Špika Ankica, Trkulja Dragana i Brbaklić Ljiljana

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Najnovija dostignuća u modernoj biotehnologiji, a naročito u primeni molekularnih markera, doveli su do razvoja brojnih novih pristupa, koji pružaju mogućnost povećanja efikasnosti i ekonomičnosti oplemenjivanja biljaka. U radu je analizirano trenutno stanje u ovoj oblasti, sa naročitim osvrtom na aktuelni proces integracije konvencionalnog i molekularnog oplemenjivanja pšenice u Institutu za ratarstvo i povrtarstvo u Novom Sadu. Rad na primeni molekularnih markera u našem Institutu obuhvata nekoliko oblasti i to: a) fragmentna analiza prisustva major gena i lokusa vezanih za najvažnija oplemenjivačka svojstva kvantitativnog-poligenog karaktera pšenice (prinos, abiotski i biotski stres i tehnološki kvalitet); b) DNK karakterizacija 190 sorti pšenice gajenih u R. Srbiji u poslednjih 40 godina; c) validacija pažljivo odabranih tzv. „kandidat“ markera sa ciljem evaluacije njihovog potencijala za primenu u NS oplemenjivačkom programu pšenice, i d) zajednički istraživačko-aplikativni rad u okviru medjunarodnih projekata sa ciljem daljeg povećanja potencijala za primenu MAS (Marker Asistirane Selekcije) u oplemenjivanju pšenice.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.116

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

MOLEKULARNI DIVERZITET PRIRODNIH POPULACIJA Lactobacillus paracasei I Lactobacillus plantarum IZOLOVANIH IZ RAZLIČITIH EKOLOŠKIH NIŠA

 

Golić Nataša, Terzić-Vidojević Amarela, Begović Jelena, Jovčić Branko, Veljović Katarina, Strahinić Ivana, Lozo Jelena, Nikolić Milica, Tolinački Maja

 i Topisirović Ljubiša

 

Institut za molekularnu genetiku i genetičko inžernjerstvo, Beograd, Srbija

 

U ovom radu je izučavan genetički diverzitet među više od sto Lactobacillus paracasei i Lactobacillus plantarum sojeva izolovanih iz različitih ekoloških niša uključujući sojeve izolovane iz kozijih i kravljih sireva, humane izolate i sojeve iz kolekcija. Genetički diverzitet je analiziran pomoću rep-PCR fingerprint tehnike uz korišćenje (GTG)₅ prajmera. Gentotipizacija je ukazala na veliku varijabilnost sojeva. Definisano je nekoliko grupa sojeva. U prvoj grupi, koju su činili sojevi izolovani iz različitih sireva, gotovo da nisu primećene razlike među laktobacilima. U drugoj grupi je primećena mala razlika među sojevima izolovanim iz različitih ekoloških niša. Na kraju, obrazovan je veći broj grupa sojeva među kojima nije mogla biti uspostavljena korelacija u odnosu na staništa sa kojih su izolovani. Rezultati dobijeni u ovom radu su u skladu sa podacima iz literature i govore u prilog mikrobiološkoj heterogenosti laktobacila. Dobijeni rezultati predstavljaju solidnu osnovu za bolje razumevanje funkcije i ekološkog značaja prisustva različitih biotipova laktobacila u prirodnim ekosistemima.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.117

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

MOLEKULARNA KARAKTERIZACIJA BAKTERIOCINA KOJE SINTETIŠE PRIRODNI IZOLAT Lactobacillus paracasei subsp. paracasei BGSJ2-8

 

Lozo Jelena, Kojić Milan, Jovčić Branko i Topisirović Ljubiša

 

Institut za molekularnu genetiku i genetičko inžernjerstvo, Beograd, Srbija

 

Prirodni izolat Lactobacillus paracasei subsp. paracasei BGSJ2-8 sintetiše dva bakteriocina, BacSJ i acidocin 8912. Geni za sintezu, obradu i eksport bakterocina su locirani na plazmidu pSJ2-8. Sekvenciranjem plazmida pSJ2-8 i kompjuterskom analizom sekvence utvrđeno je 15 otvorenih okvira čitanja (ORF). Na osnovu determinisane N-terminalne sekvence izolovanog bakteriocina BacSJ, YSYFGGSNGY određen je ORF koji kodira strukturni gen za bakteriocin, bacSJ2-8. BacSJ je peptid od 50 aminokiselina sa tipičnim lider peptidom dvoglicinskog tipa od 18 aminokiselina. Neposredno iza gena za BacSJ nalazi se gen za imunost na BacSJ, bacSJ2-8i. Na pSJ2-8 plazmidu se nalaze i geni za ABC transporter i pomoćni protein koji su neophodni za obradi i eksport oba bakteriocina. Bakteriocin, BacSJ je termostabilan molekul, aktivan u širokom opsegu pH vrednosti, osetljiv na delovanje proteolitičkih enzima, uskog spektra delovanja ograničenog na blisko srodne vrste. Biohemijska i genetička analiza je pokazala da je BacSJ nov bakteriocin, do sada neopisan u literaturi, koji spada u bakteriocine klase II.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.118

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

SEKUNDARNA STRUKTURA U OKVIRU 5’ NETRANSLATIRAJUĆEG REGIONA kgmB iRNK

 

Vojnović Sandra, Ilić-Tomić Tatjana i Vasiljević Branka

 

Institut za molekularnu genetiku i genetičko inžernjerstvo, Beograd, Srbija

              

KgmB (rezistencija na kanamicin i gentamicin) metilaza iz soja Streptomyces tenebrarius modifikuje G-1405 u okviru 16S rRNK unutar sekvence CGUCA i na taj način štiti bakteriju od sopstvenog toksičnog proizvoda. Pentanukleotid CGCCC je prisutan u okviru istog regiona 16S rRNK pri čemu se i preklapa sa CGUCA sekvencom. Oba ova pentanukleotida se nalaze u 5’ netranslatirajućem regionu kgmB iRNK, ispred RBS-a, ali su u ovom slučaju razdvojeni. Na osnovu eksperimenata in vivo pomoću kgmB::lacZ genskih i operonskih fuzija predložili smo model autoregulacije ekspresije kgmB gena. Po ovom modelu KgmB metilaza se vezuje za sopstvenu iRNK, prepoznajući neku od ove dve potencijalne regulatorne sekvence, i sprečava dalju translaciju, nakon što je modifikovala sve ribozome. Shodno kompjuterskoj predikciji kgmB iRNK, CGCCC potencijalna regulatorna sekvenca učestvuje u formiranju stabilne sekundarne strukture tipa ukosnice. Postojanje ove strukture u okviru 5’ netranslatirajućeg regiona kgmB iRNK je testirano u eksperimentima sa specifičnim RNazama. Cilj ovog rada je poredjenje eksperimentalnih podataka i kompjuterske predikcije sekundarne strukture.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.119

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

BIODEGRADACIJA ALKIL SULFATA

              

Jovčić Branko, Fira Đorđe, Topisirović Ljubiša i Kojić Milan

 

Institut za molekularnu genetiku i genetičko inžernjerstvo, Beograd, Srbija

                                             

Sa intenziviranjem potrage za obnovljivim načinima prečišćavanja zagađenih oblasti raste i interesovanje za mikroorganizmima koji imaju sposobnost degradacije zagađivača. Alifatični sulfatni estri dugog lanca kao što je natrijum dodecil sulfat (SDS) su veoma čest sastojak komercijalnih deterdženata i kao takvi se ispuštaju u otpadne vode. Prethodno je utvrđeno da soj Pseudomonas sp. ATCC19151 ima sposobnost korišćenja SDS-a kao jedinog izvora ugljenika i da nosi gen koji kodira potencijalnu alkil sulfatazu (sdsA) i gen koji kodira potencijalni transkripcioni regulator sulfataze (sdsB). Analizirana je sposobnost rasta ovog soja u minimalnom medijumu sa različitim koncentracijama SDS i utvrđeno je da soj najbolje raste u M9 minimalnom medijumu sa 0.5% SDS-a, iako raste i na koncentraciji SDS od 4%. Upravo je minimalni medijum sa 0.5% SDS-a, kao optimalan, iskorišćen za testiranje dinamike degradacije natrijum dodecil sulfata tokom različitih faza rasta kulture Pseudomonas sp. ATCC19151. Dinamika korišćenja natrijum dodecil sulfata korelirala je sa rastom bakterijske kulture, ukazujući na to da Pseudomonas sp. ATCC19151 efikasno metaboliše SDS.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.120

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ULOGA GENA ZA ASPARTIČNU PROTEINAZU HELJDE U SENESCENCIJI

 

Timotijević Gordana, Milisavljević Mira, Samardžić Jelena, Konstantinović Miroslav i Maksimović Vesna

 

Institut za molekularnu genetiku i genetičko inžernjerstvo, Beograd, Srbija

 

Analiza gena za aspartičnu proteinazu (FeAP9), izolovanog iz gDNK heljde, pokazuje da je sastavljen od 13 egzona i 12 introna. Takođe je otkriveno prisustvo “vodećeg” introna u 5’UTR-u AP gena. Kompjuterska analiza ovog introna predviđa postojanje regulatornih sekvenci koje mogu biti uključene u odgovor na hormonalne i spoljašnje stimuluse koji vode u senescenciju. Real-time PCR analizom utvrđeno je da se ekspresija FeAP9 povećava u listovima pod uticajem različitih abiotičkih stresova. RT PCR eksperimenti u kojima su korišćeni prajmeri iz 3'UTR ukazuju da je FeAP9 prisutan u svim analiziranim tkivima heljde i različito eksprimiran u odnosu na drugu, za seme specifičnu AP heljde: FeAP12. In situ RNK-RNK hibridizacija potvrđuje prisustvo FeAP9 iRNK u parenhimskim ćelijama stabla, kao i u ćelijama endosperma semena heljde. Rekombinantni protein FeAP9 je proizveden upotrebom pMAL ekspresionog vektora, ali je pretežno bio lokalizovan u inkluzionim telima. Napravljena su poliklonska antitela za sintetički oligopeptid koji odgovara N-terminusu FeAP9 proteina i korišćena su za Western blot analizu. Protein od 47 kDa je detektovan u svim analiziranim organima, dok je u cvetu detektovan protein od 55 kDa.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.121

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UNIVERSAL AMPLIFICATION METHOD OF RETROTRANSPOSON TERMINAL LTR PARTS: NEW TOOL FOR POLYMORPHISM DETECTION IN PLANT AND ANIMAL GENOMES AND EFFICIENT RETROTRANSPOSON CLONING

 

Kalendar Ruslan

 

Institute of Biotechnology, University of Helsinki, Helsinki, Finland

 

Retrotransposons represent a highly abundant, ubiquitous class of repetitive elements widely dispersed in all eukaryotic genomes. These characters make them very attractive and useful for molecular marker development. Here, we describe a novel PCR-based method for the rapid isolation of LTR parts and entire retrotransposon sequences from any plant, animal or fungi genomes. This method allows discovering the sequences of LTR-retrotransposons not only belonging to described groups like gypsy, copia, LARD or TRIM but any families of LTR-retrotransposons. We present data for an efficient cloning of LTR sequences by using conservative retrotransposon sequences the only universal sequence present in all LTR-retrotransposons. This new technique is a powerful DNA fingerprinting technology applicable to plant and animal organism or stress activation cDNA transposon display without the need for prior sequence knowledge, also as novel specific isolation method for retrotransposon LTRs, with potential for cloning of LTR-retrotransposons and for study LTR-retrotransposons transcription assay with total RNA or for in-silico LTR-retrotransposons discovery. This method can in silico identify all types of LTR retrotransposons (gypsy, copia, LARD or TRIM). We tested this method on plant and animals genomes: Oryza sativa, Vitis vinifera, Arabidopsis thaliana, Solanum lycopersicum and Drosophila melanogaster.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.122

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

THE Rhox HOMEOBOX GENE FAMILY SHOWS SEXUALLY DIMORPHIC AND DYNAMIC EXPRESSION DURING MOUSE EMBRYONIC GONAD DEVELOPMENT

 

Daggag Hinda¹, Svingen Terje², Western Patrick ^1,4, van den Bergen Jocelyn^1,4, McClive Peter¹, Harley.Vincent³, Koopman Peter ^2,4 and Sinclair Andrew^1,4,*

 

¹Murdoch Children’s Research Institute and Dept. of Paediatrics, University of Melbourne, Royal Children’s Hospital, Melbourne, Australia, ²Institute for Molecular Bioscience, The University of Queensland, Brisbane, Australia, ³Prince Henry’s Institute for Medical Research, Monash Medical Centre, Clayton, Australia, ⁴Australian Research Council Centre of Excellence for Biotechnology and Development.

 

Reproductive capacity is fundamental to the survival of all species. Consequently, much research has been undertaken to better understand gametogenesis and the interplay between germ cells and the somatic cell lineages of the gonads. In this study, we have analyzed the embryonic expression pattern of the X-linked gene family Reproductive homeobox genes on the X chromosome (Rhox) in mice and report a germ cell-specific up-regulation of eight members during early gonadogenesis. We also show a sexually dimorphic and temporally dynamic expression pattern for several Rhox genes in the embryonic gonads. These changes coincide with critical stages of differentiation where the germ cells enter either mitotic arrest in the testis or meiotic arrest in the ovary. Finally, we show that Rhox8 (Tox) is the only member of the Rhox gene family that is expressed in the somatic compartment of the embryonic gonads. Our results indicate that the regulation of Rhox gene expression and their potential function during embryogenesis are quite distinct from those previously reported for Rhox gene regulation in post-natal gonads.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.123

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

HOMEOSTAZA HOLESTEROLA U MOZGU – REGULACIJA EKSPRESIJE GENA TOKOM STARENJA

I POD UTICAJEM KALORIJSKE RESTRIKCIJE

 

Mladenović Djordjević Aleksandra, Perović Milka, Smiljanić Kosara, Tešić Vesna, Tanić Nikola, Ruždijić Sabera i Kanazir Selma

 

Laboratorija za molekularnu neurobiologiju, Odeljenje za neurobiologiju, Institut za biološka istraživanja“Sinisa Stanković”, Beograd, Srbija

 

Holesterol je jedan od najznačjnijih lipida u mozgu i smatra se važnim faktorom plastičnosti nervnog sistema. Promene u metabolizmu holesterola su vezane za niz poremećaja u nervnom sistemu. Celokupan holesterol u mozgu se produkuje in situ. Njegova homeostaza se postiže balansom strogo kontrolisanih procesa sinteze, razgradnje i transporta/eksporta holesterola, u čemu učestvuju proteini: 3-hidroksi-3-metilglutaril-koenzim-A reduktaza (HMGR), holesterol 24-S-hidroksilaza (Cyp 46) i apolipoprotein E (ApoE).Promene u ekspresiji gena za ove proteine praćene su u mozgu pacova tokom fiziološkog starenja, kao i tokom starenja pod kalorijskom restrikcijom (KR), koja može ublažiti i/ili odložiti promene vezane za starenje. Starenje dovodi do značajnih, regionalno specifičnih promena u ekspresiji sva tri gena koje se naročito ispoljavaju kroz promene na nivou iRNK. Efekat KR je najizraženiji nakon dugotrajne restrikcije i ogleda se kroz tendenciju održanja stabilnog nivoa iRNK i proteina tokom starenja i vraćanje starosno-indukovanih promena na kontrolni nivo.Značaj homeostaze holesterola u mozgu i efekat KR na njeno održavanje ukazuje na terapeutski potencijal DR tokom starenja.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.124

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ULOGA microRNK U REGULACIJI BRCA1 GENA

 

Tanic Miljana, Zajac Magdalena, Benitez Javier i Martinez-Delgado Beatriz

 

Human Genetics Group, Spanish National Cancer Research Centre, Madrid, Spain

 

MikroRNK (miRNK) predstavljaju klasu malih nekodirajućih RNK koje imaju ulogu u konroli genske ekspresije na post-transkripcionom nivou, vezujući se za 3’UTR mRNK i inicirajući, ili represiju translacije, ili degradaciju RNK. Učestvuju u kontroli velikog broja bioloških procesa, uključujući i tumorigenezu. Skorašnje studije miRNK ekspresionih profila ukazale su na poremećaje u ekspresiji miRNK u tkivima raka dojke u odnosu na normalna tkiva dojke. Rak dojke je heterogena forma raka, i centralna uloga u mutacija BRCA1 gena u znatnom broju hereditarnih i sporadičnih formi raka dojke je dobro poznata. Utvrđivanje specifičnih miRNK koje regulišu ekspresiju BRCA1 moze pomoći boljem razumevanju razvoja podtipova raka dojke koji nisu uzrokovani poznatim mutacijama. U ovom radu, metodom QT-PCR ispitali smo ekspresiju miRNK predviđenih da se vezuju za BRCA1 3’UTR na ćelijskim linijama raka dojke i funkcionalnim studijama ispitali njihov potencijalni direktan efekat na nivo BRCA1 proteina.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.126

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UTVRĐIVANJE FILOGENETSKIH ODNOSA KOD TRI VRSTE RODA Apodemus (Rodentia, Mammalia)

 

Bugarski-Stanojević Vanja, Stamenković Gorana, Adnađević Tanja, Blagojević Jelena,

i Vujošević Mladen

 

Odeljenje za genetička istraživanja, Institut za biološka istraživanja "Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

 

Delovi genoma koji brže evoluiraju su informativniji pri utvrđivanju filogenetskih odnosa među blisko srodniim vrstama. Mikrosateliti (eng. Simple Sequence Repeats - SSR) su se zbog izuzetno visokog stepena mutacija pokazali korisnijim od ostalih DNK markera i sekvenci. Dinamika evolucije SSR lokusa može se proceniti izučavanjem njihove strukture, rasporeda ili varijabilnosti. Cilj našeg istraživanja bio je procena razlika u njihovoj distribuciji u genomima tri vrste roda Apodemus (A.flavicollis, A. sylvaticus i A. agrarius). Ukupno 40 jedinki sa 7 lokaliteta analizirano je tehnikom ISSR (inter-simple sequence repeat), pomoću koje se dobijaju multilokusni i visoko polimorfni profili. Svaki elektroforetski marker predstavlja DNK sekvencu ograničenu sa dva invertovana mikrosatelita. Ispitano je 12 prajmera, sastavljenih od di- i trinukleotidnih ponovaka, sa ili bez dodatog dinukletidnog nastavka na 3’ kraju. Šest prajmera je dalo ponovljive i polimorfne profile, specifične za vrstu. Dobijeni rezultati ukazuju da se ISSR markeri mogu koristiti za genetičku karakterizaciju i rekonstrukciju filogenije vrsta roda Apodemus.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.127

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

MOLEKULARNA KARAKTERIZACIJA SERATIA FONTICOLA IZ OLIGOMINERALNE VODE

 

Tasić Srđan¹ i Tasić Irena²

 

¹ Visoka škola za strukovne studije, Vranje

² Fakultet za informatiku i menađment, Beograd, Srbija

 

Direktiva EU (80/777/EEC) pored standardnih ispitivanja bakteriološke ispravnosti prirodnih mineralnih voda preporučuje i upoznavanje autohtonih bakterijskih vrsta na izvoru.Predmet molekularne karakterizacije su izolati iz oligomineralnih voda na Vlasini koji se koriste za potrebe fabrike vode „Vlasinka ROSA“.Kvalitet hromozomalne DNK analiziran je na agaroznom gelu. Izolovana DNK nije degradovana. PCR reakcija je bila visokospecifična. Dobijena je sekvenca gena za 16S rRNK od 1095 nukleotida. Sekvenciranje amplifikovane DNK urađeno je metodom po Sanger-u.Poređenje genskih sekvenci sa NCBI bankom podataka urađeno je korišćenjem softvera ChromasPro, ver. 1.45. Dobijena je sličnost (98% identičnosti) našeg soja sa sojem Seratia fonticola sa Filipina označenim kao LMG (gi|15054669|gb|AF286869.1) izolovanim sa stabljike pirinča. Sekvenciranje 16S rDNK gena pokazalo se pouzdanijim od korišćenja multitest identifikacionih sistema (bioMèrieux) i identifikacionog softvera (Apilab Plus V3.3.3.).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.128

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

MOLEKULARNA KARAKTERIZACIJA Pseudomonas sp. IZ OLIGOMINERALNE VODE

 

Tasić Srđan¹ i Tasić Irena²

 

¹ Visoka škola za strukovne studije, Vranje

² Fakultet za informatiku i menađment, Beograd, Srbija

 

Predmet molekularne karakterizacije su izolati iz oligomineralnih voda na Vlasini koji se koriste za potrebe fabrike vode „Vlasinka ROSA“.Kvalitet hromozomalne DNK analiziran je na agaroznom gelu. Izolovana DNK nije degradovana. PCR reakcija je bila visokospecifična. Dobijene su sekvence gena za 16S rRNK od 1147 i 1154 nukleotida. Sekvenciranje amplifikovane DNK urađeno je metodom po Sanger-u. Poređenje genskih sekvenci sa NCBI bankom podataka urađeno je softverom ChromasPro, ver. 1.45. Dobijena je sličnost (96% identičnosti) našeg soja (1147 nukleotida) sa sojem Pseudomonas putida sa Novog Zelanda označenim kao biotip A (gi|18076625|emb|AJ308311.1) koji je korišćen za razumevanje filogenetskih odnosa. Dobijena je sličnost (99% identičnosti) našeg soja (1154 nukleotida) sa sojem iz Kine Pseudomonas sp. označenim kao A-13 (gi|45454207|gb|AY556391.1). Sudeći po procentu identičnosti, udaljenosti lokaliteta i nemogućnosti identifikacije na nivou vrste, zaključuje se da je posredi ubikvitarna vrsta koja zbog polimorfnosti biohemijskih osobina nije obuhvaćena identifikacionim šemama

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.129

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

RAPD profili autohtonih Azotobacter izolata iz različitih tipova zemljišta

 

Djuric Simonida¹, Jarak Mirjana¹ i Josic Dragana²

 

¹Poljoprivredni fakultet, Novi Sad

²Institut za zemljište, Beograd

 

Azotobacter pripada grupi slobodnih diazotrofa koji formiraju ciste u stadijumu preživljavanja. Nastanjuje neutralna i bazna zemljišta, , vodenu sredinu, rizosferu biljaka i filosferu. Tokom ekstremnih uslova životne sredine,ćelije formiraju cistu koja je otporna na desikaciju i omotana sa dva polisaharidna sloja. Diazotroni organizmi poput Azotobacter imaju značajnu ulogu u svakom ekosistemu, obezbeđujući dostupnost azota svim organizmima. Tokom procesa azotofiksacije, oni prevode azot u amonijak, koji se dalje ugrađuje u proteine. Neuobičajeno za bakterije, u stacionarnoj fazi rasta se broj hromozoma može povećati do 50-100 po ćeliji, značajno povećavajući veličinu ćelija. U našim istraživanjima, kod različitih izolata Azotobacter upoređivali smo RAPD profile u eksponencijalnoj fazi rasta i njihovu toleranciju prema herbicidima. RAPD fingerprinting pokazao je jasne razlike među Azotobacter sp. izolatima.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.130

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

Solubilizacija fosfata i (GTG)₅ Analiza rizosfernih Pseudomonada

 

Jošić Dragana, Delić Dušica, Rasulić Nataša, Stajković Olivera, Kuzmanović Đorđe i Miličić Bogić

 

Institut za zemljište, Beograd

 

Produkcija biljnih hormona, mobilizacija hranljivih materija i zaštita biljaka su generalno prihvaćeni mehanizmi za stimulaciju rasta biljaka. Rhizosfera biljaka je najpogodnije mesto za uzorkovanje ovih benefitnih mikroorganizama, obzirom biljke poseduju mehanizme selekcije onih bakterija koje im obezbeđuju najbolji rast i zaštitu. Pseudomonade su široko zastupljene u zemljištima umerenog i tropskog klimatskog područja i dominireju među bacterijama u rizosferi biljaka. Specifični sojevi pseudomonada poseduju potencial da stimulišu rast biljaka, vrše supresiju biljnih patogena i učestvuju u kruženju azota 9i ugljenika u prirodi. Uloga pseudomonada u poljoprivredi je od značajnog interesa zbog brojnosti njihove populacije u rizosferi i njihoviog delovanja kao biokontrolnih agenasa.

Ova istraživanja su bila usmerena na genodiverzitet pseudomonada u rizosferi kukuruza. Obavljeno je testiranje na PGPR - solubilizaciju fosfata. Rezultati rep-PCR analiza korišćenjem (GTG)₅ prajmera izolata koji imaju sposobnost solubilizacije fosfata ukazuju na nizak nivo diverziteta u datoj rizosferi.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.131

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

REP PCR KAO METOD ZA UTVRĐIVANJE DIVERZITETA IZMEĐU SOJEVA Pseudomonas syringae SA RAZLIČITIH VRSTA VOĆAKA

 

Ivanović Žarko¹, Gavrilović Veljko¹, Živković Svetlana¹ i Stanković Slaviša²

 

¹Institut za zaštitu biljaka i životne sredine, Beograd

²Biološki fakultet,Univerzitet u Beogradu

Ova fitopatogena bakterija posebnu pažnju privlači kao patogen voćaka prouzrokujući sve veće štete. Do sada je eksperimentalno potvrđen kao parazit kruške, jabuke, breskve, kajsije, trešnje, višnje, šljive i maline. Fingerprinting tehnka poznata kao reakcija lančane polimeraze repetitivnih sekvenci (rep-PCR) korišćena je za utvrđivanje razlika između bakterije Pseudomonas syringae izolovane sa različitih vrsta voćaka. BOX DNK prajmer korišćen je za dobijanje genomskih fingerprinta. Fingerprint tehnikom analizirano je 23 izolata Pseudomonas syringae poreklom sa breskve, kruške, jabuke, šljive, trešnje, višnje i maline. Eksperiment je pokazao da se rep – PCR fingerprinting kao dijagnostička tehnika može koristiti za utvrđivanje genetičkih razlika između Pseudomonas syringae sojeva različitog porekla.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.132

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

KARAKTERIZACIJA GENA ZA METALO-b-LAKTAMAZE IZ KLINIČKOG IZOLATA Pseudomonas aeruginosa

 

Lepšanović Zorica¹ i Libisch Balázs²

 

¹Institut za epidemiologiju, VMA, Beograd

²Department for epidemiology, National center for epidemiology, Budampest, Hungary

 

Metalo-b-laktamaze (MBL) su nove determinante rezistencije koje katalizuju reakciju hidrolize cefalosporina treće generacije i karbapenema. Detektovane su kod multirezistentnih bolničkih izolata Pseudomonas aeruginosa i drugih Gram-negativnih patogena. Primenom fenotipskog testa detektovana su četiri MBL pozitivna klinička izolata P. aeruginosa, izolovana na Vojnomedicinskoj akademiji. PCR analizom potvrđeno je da oni sadrže bla_VIM gen. Molekularnom analizom prvog izolata ustanovljeno je da se gen koji kodira MBL nalazi na integronu. Sekvenciranjem varijabilnog regiona ovog integrona ustanovljeno je da se bla_VIM kaseta nalazi na prvoj poziciji integrona, a da iza nje sledi orfD, potencijalni gen nepoznate funkcije. Za tipizaciju izolata primenjena je ²multilocus sequence typing² (MLST) metoda, kojom je pokazano da je tip sekvence izolata ST235. Ovaj tip pripada internacionalnom klonalnom kompleksu CC11.Ovi rezultati potvrdili su ulogu CC11 klonalnog kompleksa u širenju MBL, kao i heterogenost integrona koji nose MBL gene.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.133

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ANTIBIOTSKA REZISTENCIJA Staphylococcus epidermidis IZOLOVANIH IZ HUMANOG MLEKA

 

Begović Jelena, Veljović Katarina, Strahinić Ivana i Topisirović Ljubiša

 

Institut za molekularnu genetiku i genetičko inžernjerstvo, Beograd, Srbija

 

Stafilokoke, a posebno Staphylococcus epidermidis predstavljaju najzastupljeniju bakterijska vrstu u humanom mleku, koje je važan izvor stafilokoka i drugih vrsta bakterija za crevni system odojčadi. Svi izolati korišćeni u ovom radu izolovani su iz humanog mleka i na osnovu sekvenciranja 16S rDNK identifikovani kao S. epidermidis. Dodatno, analize rezultata dobijenih „rep-PCR” metodom, pri čemu su korišćene tri vrste prajmera, (GTG)₅, ERIC i BOX, pokazale su postojanje različitih sojeva u okviru ove vrste. U ovm radu testirana je osetljivost 14 S. epidermidis izolata na 6 antibiotika. Sedam izolata je bilo rezistentno na gentamicin (MIC≥32 mg/ml), dok je pet bilo rezistentno na tetraciklin (MIC=32 mg/ml). Među izolatima jedan je bio višestruko rezistentan, odnosno rezistentan na četiri antibiotika: eritromicin, klindamicin, tetraciklin i gentamicin. PCR analizom nije otkriveno prisustvo najrasprostranjenijih gena koji kodiraju bakterisjke metilaze odgovorne za ovaj tip rezistencije (ermA, ermB and ermC). S druge strane, rezultati dobijeni PCR metodom kada su korišćeni prajmeri za gene koji kodiraju proteine efluks pumpe TetK i TetL, otkrili su prisustvo tetK gena u okviru genoma svih izolata rezistentnih na tetraciklin. Detaljna analiaza nukleotidnih sekvenci pokazala je visok stepen sličnosti (97-98%) ovih sekvenci sa delom plazmida pT181 i TetK efluks proteinom poreklom iz Staphylococcus aureus.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.134

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

DETEKCIJA XIIA GRUPE FITOPLAZMI RFLP ANALIZOM 16s rDNA SEKVENCE

 

Jošić Dragana¹, Kuzmanović Slobodan², Stojanović Saša², Aleksić Goran² i Starović Mira ²

 

Institut za zemljište, Beograd

Institut za zaštitu biljaka i životne sredine, Beograd

 

Filogenetska analiza bazirana na PCR amplifikaciji 16s rDNA fitoplazmi omogućava ustanovljavanje filogenetski validnog sistema klasifikacije ovih nekulturabilnih mikroorganizama. Korišćenje prajmera specifičnih za fitoplazma grupu ili univerzalnih prajmera konzervativnog 16s rDNA regiona obezbeđuje senzitivnu detekciju velikog broja fitoplazmi iz zaraženih biljaka ili insekata-vektora. Direktnom analizom sekvenci ili RFLP analizom PCR-amplifikovane 16s rDNA, već detektovane fitoplazme mogu biti diferencirane i klasifikovane. Klasifikacija RFLP analizom omogućava brzo i jednostavno detektovanje, diferenciranje i klasifikaciju velikog broja fitoplazmi. Ponekad analiza na bazi RFLP korišćenjem nekoliko restrikcionih enzima, nije uvek dovoljna za pouzdanu klasifikaciju i poklapanje sa rezultatima dobijenim na osnovu filogenetske analize16s rDNA sekvence. Cilj ovog rada bila je detekcija fitoplazmi XIIA grupe bazirana na RFLP analizi 16s rDNA sekvence korišćenjem 4 restrikciona enzima: MseI, AluI, KpnI i TaqI. Identifikovali smo fitoplazme XIIA grupe u tri vinogorska regiona (Župa, Tuleš i Vršac) korišćenjem specifičnog nested-PCR produkta za RFLP analizu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.135

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

ANTIMIKROBNA AKTIVNOST PRIRODNIH IZOLATA VRSTE Lactobacillus paracasei subsp. paracasei

 

Tolinački Maja, Fira Đorđe, Kojić Milan i Topisirović Ljubiša

 

Institut za molekularnu genetiku i genetičko inžernjerstvo, Beograd, Srbija

 

Na osnovu literaturnih podataka do sada su purifikovana samo dva bakteriocina koja produkuju izolati vrste Lactobacillus paracasei subsp. paracasei, dok je samo jedan genetički okarakterisan. Prvi deo naših istraživanja odnosio se na testiranje prirodnih izolata iz laboratorijske kolekcije, klasifikovanih kao predstavnici vrste Lb. paracasei subsp. paracasei, na sposobnost antimokrobnog delovanja na relevantne sojeve. Testirani sojevi su izolovani iz sireva proizvedenih u domaćinstvima bez dodatka komercijalnih starter kultura. U kolekciji je pronađeno osam sojeva Lb. paracasei subsp. paracasei koji sintetišu bakteriocine. Analizom antimikrobnog spektra i imunosti između sojeva koji sintetišu bakteriocine pretpostavili smo postojanje četiri potencijalno različita bakteriocina. Rezultati PCR eksperimenata su pokazali da čak 22 od 32 analizirana soja poseduju gen koji pokazuje 99% identičnosti sa genetički okarakterisanim bakteriocinom BacSJ. Samo su dva analizirana soja sintetisala bakteriocin sa identičnim antimikrobnim spektrom kao bakteriocin BacSJ. Takođe, PCR eksperimentima je pokazano da 14 analiziranih sojeva pokazuje 99% identičnosti na nukleotidnom nivou sa acidocinom 8912.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.136

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ANTIMIKROBNA I PROTEOLITIČKA AKTIVNOST ODABRANIH ENTEROKOKA

 

Veljović Katarina, Terzić-Vidojević Amarela i Topisirović Ljubiša

 

Institut za molekularnu genetiku i genetičko inžernjerstvo, Beograd, Srbija

 

Kolekcija od 27 enterokoka, izolovanih iz fermentisanih mlečnih proizvoda i mesa, je tesrirana na antimikrobnu i proteolitičku aktivnost, kao i na osetljivost na antibiotik vankomicin. Rezultati pokazuju da 11 enterokoka sintetiše antimikrobne supstance, dok 10/11 sintetiše enterocine. Utvrđeno je da 8/11 enterokoka nosi neki od gena koji kodiraju sintezu enterocina A, B, P, 1071 i L50, izuzev tri izolata: BGPT1-10P, BGPT1-78 i BG221. Antimikrobna aktivnost izolata E. faecalis BG221 ne potiče od sinteze enterocina, H₂O₂ ili kiseline, već nekog drugog antimikrobnog metabolita. U ovom radu je testirana i proteolitička aktivnost enterokoka. Među njima pet izolata pokazuje veoma dobru proteolitičku aktivnost, dok devet izolata delimično razlaže b kazein. Dva izolata, BGPT1-10P i BGPT1-78, pokazuju veoma intenzivnu hidrolizu α_s1-, b-, κ-kazeina, totalnog kazeina kao i želatina. Molekulske mase ekstracelularnih BGPT1-10P i BGPT1-78 proteinaza su oko 29 kDa. Rezultati pokazuju da je među testiranim enterokokama šest sposobno da raste u prisustvu vankomicina.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.137

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ALELNA VARIJABILNOST MIKROSATELITA VRSTE Ambrosia artemisiifolia L. U POPULACIJAMA VOJVODINE

 

Kočiš Tubić Nataša, Obreht Dragana, Pal Boža i Vapa Ljiljana

 

Prirodno-matematički fakultet, Univerzitet u Novom Sadu, Novi Sad, Srbija

 

A. artemisifolia je najčešća vrsta ovog roda u Evropi, kao i na području Vojvodine. Takođe je masovna, široko rasprostranjena, opasna i invazivna korovska, polenalergijska i kontaktalergijska biljka. U ovom radu je ispitivana alelna varijabilnost četiri mikrosatelitska lokusa: Amb12, Amb16, Amb30 i Amb82 na uzorcima iz tri populacije Vojvodine sa tri lokaliteta: Laćarak (Srem), Novi Sad (Bačka) i Đala (Banat). Sva četiri lokusa su pokazala visok stepen polimorfnosti i adekvatni su molekularni markeri za analizu genetičke varijabilnosti populacija vrste A. artemisiifolia. U lokusima Amb12 i Amb16 detektovan je najmanji broj alela (4 alela), u lokusu Amb30 nađeno je prisustvo 11 alela, a u lokusu Amb82 uočeno je 8 alela. Očekivana heterozigotnost je bila značajno viša od uočene za sve lokuse i populacije. Genetička udaljenost utvrdjena na osnovu analize varijabilnosti mikrosatelitskih lokusa, pokazuje da su populacije ambrozije Novog Sada i Laćarka genetički bliže, dok je populacija Đale genetički udaljenija, što može biti posledica geografske barijere i smanjenog protoka gena.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.138

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

FUNKCIONALNA ANALIZA PROMOTORA BILJNIH GENA U BRIGHT YELLOW 2 ĆELIJAMA DUVANA I POLENOVIM ZRNIMA

 

Bratić Ana^a,b, Majić Dragana^a, Samardžić Jelena^a, i Maksimović Vesna^a

 

Institut za molekularnu genetiku i genetičko inžernjerstvo, Laboratorija za biljnu molekularnu genetiku, Beograd, Srbija

^a,b Division of Metabolic Diseases, Department of Laboratory Medicine, Karolinska Institute, Stockholm, Sweden

 

Ekspresija gena je regulisana posredstvom promotora- DNK sekvenci uzvodno od kodirajućeg regiona. Promotori svojom sekvencom određuju mesta vezivanja transkripcionih faktora, regulatora i RNK polimeraze. Strukturna i funkcionalna analiza promotora neophodna je za razumevanje mehanizama genske ekspresije. Cilj ovog rada je razvijanje brzog, efikasnog i pouzdanog sistema za testiranje bazalne promotorske aktivnosti kao i otkrivanje sekvenci polen- specifičnih elemenata promotora. U ovom radu je testirana funkcionalnost promotora za metalotionein heljde, posredstvom histohemijskog GUS- eseja u dva tranzijentna sistema za ekspresiju: BY2 ćelijama i polenovim zrnima. U oba sistema je uočena jaka aktivnost ispitivanog promotora.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.139

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

DVA MITOHONDRIJALNA INTRONA GRUPE II Kod Picea omorika: NOVI UVID U EVOLUTIVNE ODNOSE MEĐU SMRČAMA

 

Aleksić Jelena*, Geburek Thomas, Fussi Barbara i Heinze Berthold

 

BFW – Austrian Federal Research Centre for Forests, Department of Genetics

Vienna, Austria

 

Bliski evolutivni odnosi između vrste Picea omorika Panč. (Purk.), koja je severo-istočno Balkanski endemit i tercijerni relikt, i dve Severno Američke vrste P. mariana i P. rubens, koji su ustanovljeni na osnovu ogleda sa veštačkim ukrštanjima i potrđeni u dve savremene sveobuhvatne molekularne filogenije smrča, su testirani koristeći objavljene sekvence dva mitohondrijalna introna grupe II. Oba introna - nad1i477, koji se odlikuje izraženom intra- i interspecijskom varijabilnošću kod smrča, i manje varijabilni nad5i230, otkrivaju evolutivne odnose između smrča koji nisu u skladu sa onima objavljenim u dve prethodne molekularne filogenije, kao ni sa rezultatima veštačkih ukrštanja, ali podržavaju rezultate objavljene pre više od 50 godina koji se zasnivaju na morfološkim karakteristikama vrsta. Nad1i477 je omogućio podelu svih smrča u dve grupe koje se odlikuju suštinski različitom organizacijom i sekundarnom strukturom domena IV, pri čemu je P. omorika svrstana u grupu A, dok su P. mariana-rubens svrstane u grupu B. Dobijeni rezultati su interpretirani u svetlu (i) mogućeg izvora hipervarijabilnosti kod nad1i477, (ii) evolutivnih odnosa P. omorika i P. mariana-rubens, i (iii) centra porekla smrča.

                

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.140

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

KLONALNA INDENTIČNOST BILJAKA Iris sibirica REGENERISANIH U KULTURI IN VITRO

 

Jevremović Slađana, Stanišić Mariana, Ćalić-Dragosavac Dušica, Raspor Martin, Ninković Slavica, Subotić Angelina, Trifunović Milana i Petrić Marija

 

Institut za biološka istraživanja"Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

 

Analizirana je genetička stabilnost i uniformnost biljaka Iris sibirica regenerisanih u kulturi in vitro procesima somatske embriogeneze i organogeneze, kao i klijanaca iz prirodnih populacija, pomoću flow-citometrije i analizom slučajno umnoženih polimorfnih DNK fragmenata (RAPD). Regeneracija biljaka u kulturi in vitro je indukovana u kulturi zrelih zigotskih embriona na Murashige i Skoog hranljivoj podlozi obogaćenoj sa 2,4-dihlorofenoksi sirćetnom kiselinom (somatska embriogeneza) ili tidiazuronom (organogeneza). Biljčice dobijene klijanjem somatskih embriona ili ožiljavanjem izdanaka su gajene u uslovima staklenika godinu dana pre analiza. Biljke regenerisane preko oba procesa su pokazivale diploidan broj hromozoma posle flow-citometrijske analize. Genetička stabilnost regenerisanih biljaka je ispitivana pomoću RAPD analize korišćenjem četiri dekamerna prajmera (OPD-08, OPD-11,OPD-13 i OPB-12). Od svih testiranih biljaka, genetičke varijacije su detektovane samo kod biljaka dobijenih klijanjem semena sakupljenih iz prirode.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.141

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Ispitivanje genetičkog diverziteta Paenibacillus larvae u Srbiji primenom rep-PCR fingerprint tehnike

 

Stevanović Jevrosima, Stanimirović Zoran i Radaković Milena

 

Odeljenje za biologiju, Veterinarski fakultet, Univerzitet u Beogradu

 

Paenibacillus larvae je uzročnik ozbiljne bolesti pod nazivom američka trulež pčelinjeg legla (AFB) koja je smrtonosna za pčelinje larve i može uništiti pčelinja društva i opustošiti pčelinjake. Sa aspekta dijagnostike, genotipovanje P. larvae putem rep-PCR je veoma korisno zbog razlika u virulenciji između genotipova. Genotipovi koji su visoko virulentni za larve (ERIC III i ERIC IV) manje su virulentni za društvo i ne očekuje se dovedu do izbijanja bolesti. Nasuprot njima, u slučaju infekcije genotipovima ERIC I i ERIC II javljaju se tipični simptomi bolesti. U ovom radu, ispitivali smo diverzitet P. larvae u Srbiji. Uzorci su sakupljeni iz saća sa leglom sa ili bez kliničkih simptoma AFB. Među 28 uzoraka, ERIC I genotip je utvrđen kod 12 uzoraka (svi su bili iz obolelog legla), ERIC II kod 5 uzoraka (dva iz obolelog i tri iz naizgled zdravog legla). Preostalih 11 uzoraka (svi iz društava sa kliničkim simptomima AFB) nije bilo moguće svrstati u već registrovane genotipove. Otkriće novih P. larvae genotipova u Srbiji predstavlja polaznu osnovu za dalja istraživanja karakteristika tih genotipova, ali i njihovog uticaja na pčelinje društvo.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.142

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

CHROMATIN MUTANTS AFFECTING PARAMUTATION OF r1

 

Kovačević Nives and Kaeppler Shawn

 

Plant Breeding and Plant Genetics Program, Department of Agronomy, Univerzitet uWisconsin, Madison, USA

 

Alternation of a chromatin state is achieved through interactions and modifications of DNA, RNA and chromatin associated proteins. Such complex, yet precise, interactions are utilized by living organisms to pack DNA and to regulate gene expression. Paramutation is an epigenetic phenomena that violates Mendel’s Second Law as one homologous DNA sequence alters the expression of the other in heritable a manner. Underlying mechanisms by which paramutagenic states are established remain largely uncharacterized. In our search to identify chromatin genes that affect paramutation initiation at the r1 locus in maize (which conditions aleurone pigmentation), we have screened 390 transgenic RNAi silencing lines targeting 100 different genes. Our search resulted in the identification of several genes that have a potential effect on paramutation of r1.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.143

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

STANDARDIZACIJA METODA ZA DETEKCIJU GENOMA VIRUSA U KRVI I KRVNIM PRODUKTIMA: NAŠE ISKUSTVO U RADU SA PARVO B19

 

Nešić Milica¹, Kuzmanović Dragana¹, Jovanović-Ćupić Snežana², Libek Vesna³, Pašić Srđan⁴ i Stamenković Gorana⁵

 

¹Agencija za lekove i medicinske supstance Srbija, Nacionalna kontrolna laboratorija, Beograd; ²Institut za nuklearne nauke VINČA , Laboratorija za radiobiologiju i molekularnu genetiku, Beograd; ³ Klinički center – Zemun, Servis za transfuzologiju, Beograd, Srbija, ⁴Institut za majku i dete „Dr Vukan Čupić”, Beograd; ⁵Odeljenje za genetička istraživanja, Institut za biološka istraživanja"Sinisa Stanković“, Beograd, Srbija

 

Humani B19 parvovirus (B19), osim izazivanja groznice, osipa (erythema infectiosum) i artropatije, može dovesti do prolazne aplastične krize, hronične anemije i smrti fetusa. B19 je široko rasprostranjeni infektivni agens otporan na većinu metoda koje se koriste za inaktivaciju virusa u krvi i krvnim derivatima. S obzirom na to, analiza prisustva genoma B19 u ovim uzorcima metodom PCR-a je obavezna.   Analizom genomske baze podataka određena je specifičnost metode za genotip 1, koji je najučestaliji B19 genotip u Evropi. Procena senzitivnosti vršena je analizom serijskih razblaženja B19 DNK BRP a uspešno je detektovana 1 kopija/μL. Pored pozitivne i negativne kontrole za svaki korak reakcije korišćena je i interna kontrola - sintetski oligonukleotid koji se amplifikuje istim prajmerima. Upotrebom uspostavljene PCR metode analizirali smo uzorke plazme/krvi: asimptomatskih dobrovoljnih davaoca krvi, osoba sa akutnom infekcijom i imunokompromitovanih pacijenata. Dobijeni rezultati i sama priroda B19 ukazuju na potrebu da se redizajniraju prajmeri i metoda unapredi u kvantitativan esej. Razvoj i validacija kvantitativnog eseja i za manje učestale genotipove 2 i 3 su u toku.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.144

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ZNAČAJ PCR METODE ZA RANO OTKRIVANJE I PRAĆENJE CITOMEGALOVIRUSNE INFEKCIJE KOD TRANSPLANTIRANIH BOLESNIKA

 

Savić Dejana, Kuljić Kapulica Nada i Jovanović Dragutin

 

VMA, Beograd

 

Citomegalovirusna (CMV) infekcija je značajna komplikacija kod transplantiranih bolesnika i dovodi do ozbiljne bolesti kod osoba čiji je imunski sistem oslabljen. Detekcija CMV DNK je rađena iz plazme kod pacijenata kod kojih je izvršena transplantacija matičnih ćelija ili bubrega, upotrebom PCR komercijalnih testova Cobas Amlicor CMV Monitor, Roshe. Praćena su 82 transplantirana bolesnika (33 primalaca bubrega i 49 primalaca matične ćelije hematopoeze) i to u periodu 2006-2007. CMV DNK u krvi transplantiranih bolesnika je dokazana u 18/82 (21.95%) od toga 8/33 (24.24%) primalaca bubrega i 10/49 (29.48%) primalaca matičnih ćelija hematopoeze. Viremija u krvi se kretala od 5.37 x10² do 1.34 x 10⁵ cop/ml za hematološke i 4.09 x 10² do 3.25 x 10³ cop/ml za nefrološke bolesnike. Posle primene antivirusne terapije (ganciklovir i valganciklovir) svi bolesnici su postali negativni.Kvantitativni CMV test je vrlo važan za rano dokazivanje CMV infekcije, kao i za praćenje CMV DNK u osoba posle transplantacije matičnih ćelija hematopoeze i bubrega.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.145

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GM Arabidopsis thaliana ZA BIODETEKCIJU MINA U ZEMLJIŠTU

 

Meier Carsten¹ i Berenji Janoš²

 

¹Aresa, Coppenhagen, Denmark

²Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad

 

Arabidopsis thaliana (uročnjak) je genetički modifikovan u cilju korišćenja GM biljaka za biodetekciju mina u zemljištu. Regulacija sinteze crvenog pigmenta (anthocianina) je modifikovana kako bi GM biljka reagovala na specifične spoljne stimuluse vidljivom promenom boje biljaka iz zelene u crvenu u roku od 3 nedelje. Na ovaj način GM biljke su osposobljene za biodetekciju mina u zemljištu. U ovom slučaju spoljni stimulus je NO₂ koji se oslobađa iz eksplozivnih naprava u zemljištu.Efikasnost ovog sistema je dokazana u poljskim ogledima tokom 2007. i 2008. godine.Ovaj reporter sistem moguće je koristiti i u oplemenjivanju raznih biljnih vrsta (soja, kukuruz, pamuk, uljana repica, pšenica, pirinač, itd.) u cilju otkrivanja prisustva specifičnih gena.Zahtev za zaštitu patenta ove tehnologije bazirane na ispoljavanju crvene boje kod biljaka nazvane”Reporter System in Plants” predat je u decembru 2003. godine u SAD, EU, Australiji, Novom Zelandu, Južnoafričkoj Republici, Indiji, Singapuru, Kini i Japanu. Zahtev je do današnjeg dana prihvaćen na Novom Zelandu, Australiji i EU.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.148

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

TRACES OF EVOLUTIONARY PROCESSES IN THE GENE POOL OF WESTERN-EURASIAN BEECHES

 

Gömöry Dušan and Paule Ladislav

 

Technical University in Zvolen, Slovakia

 

Common beech (Fagus sylvatica sensu lato) is an ideal object for the studies of microevolution. This taxonomic complex contains 4 taxa, however, their status is an issue of controversies. European beech (Fagus sylvatica L. ssp. sylvatica) is a generally recognized species with a wide European range. Eastern beech (Fagus sylvatica ssp. orientalis Lipsky) is sometimes considered a separate species, distributed over northern Asia Minor, the Caucasus and the Alborz Mts., with isolated occurrences in eastern Bulgaria and Greece. Two additional taxa, Balkan beech (F. moesiaca Czeczott) and Crimean beech (F. taurica Popl.) are mostly regarded as transitions between both main taxa.Compared to the diversity of the fossil record, the recent beech exhibits a strange morphological homogeneity over its European range. F. sylvatica s.s. survived the last glaciation in small refugial populations located at the tree southern peninsulas and there is paleobotanic as well as genetic evidence that it spread into most of its present range from a single refugium located in southeastern Alps. This colonization process is reflected in the present trends of genetic variation: allelic richness decreases from the refugia towards the marginal populations, whereas gene diversity exhibits just opposite trend. This pattern apparently results from repeated founding events during the recolonization.Beech in the southwestern part of the Balkans differs from the remaining European populations both in chloroplast and nuclear genes. However, the genetic transition from the Slovenian to Bulgarian populations is smooth. This cline is results from isolation by distance rather that adaptation. The absence of a distinct boundary does not support the existence of a separate taxon in this area.The range of Eastern beech is much more fragmented than that in Europe. The long-term geographical isolation, maybe lasting since the Tertiary, lead to the formation of three distinct gene pools, represented in different areas: western Asia Minor, the Caucasus and the Alborz. The populations in eastern Asia Minor, the Amanus Mts. and the Crimea contain a mixture of essentially the Turkish and the Caucasian gene pools. Beech in western Turkey is actually les differentiated from European beech than from the other Eastern beech populations. European beech appears thus as a paraphyletic taxon. This is a further argument to support pooling all western-Eurasian populations into a composite species Fagus sylvatica with two subspecies.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.149

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

FOREST MOLECULAR GENETICS: PROMISES, BREAKTHROUGHS, AND THE PRACTICE

 

Heinze Berthold

 

Federal Research Centre for Forests, Department of Genetics, Vienna, Austria

 

Forest genetics has gone a long way, from observation of differences between provenances within species, altitudinal races in mountainous regions, or clones of vegetatively propagated trees. Over the decades, single genes with visible effects (mostly deficiency mutants), metabolites as markers, isoenzymes (also called allozymes), and various kinds of DNA or protein-based markers have allowed ever increasing insights into the tree genome, culminating in the publication of the first fully sequenced genome of a Populus tree in 2006. In retrospect, almost every one of these technological breakthroughs has been accompanied by great expectations and promises of new applications based upon the new findings. In a review that contrasts the expectations, in their historical context, with real changes in forestry practice, I will try to identify the major obstacles that have hindered more widespread application of modern genetic knowledge: is it foresters being more conservative, scientists promising more than they can deliver, a problem of state-of-the-art being transferred into products on a grand scale, or are we alre 

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.152

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

NOVI TRENDOVI U OPLEMENJIVANJU BILJAKA

 

Janoš Berenji

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Molekularno oplemenjivanje. Razvoj biotehnologije oplemenjivačima pruža potrebno znanje i metode za stvaranje "dizajniranih biljaka" poput transgenih biljaka namenjenih specijanim potrebama kao što su tolerantnost prema abiotičkom i biotečkom stresu, poboljšani kvalitet, itd.

Oplemenjivanje na globalnu promenu klime. Globalna promena klime će prema očekivanju izazvati promenu temperature i padavina sa drugim posrednim i neposrednim uticajima na gajene biljke. Važno je da se na vreme stvore nove sorte koje će biti na raspolaganju kada predviđeni efekti promene klime postanu realnost.

Oplemenjivanje za bioenergiju. Oplemenjivanje biljaka za bioenergiju često se odnosi na konvencionalne kulture poput kukuruza, pšenice ili šećerne repe za bioalkohol ili uljanih kultura za biodizel. Sirak (Sorghum bicolor) za bioalkohol ili jatropa (Jatropha curcas) za biodizel su među primerima prosvećenih biljaka samo za bioenergiju.

Organsko oplemenjivanje. Organsko oplemenjivanje biljaka je novi trend u oplemenjivanju biljaka koji se karakteriše novim prilazima, ciljevima i metodama prilagođenih koncepciji organske poljoprivrede pri čemu participatorsko oplemenjivanje igra važnu ulogu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.153

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

Unapređenje šumskog semenarstva Srbije primenom genetičkih markera

Isajev Vasilije¹, Orlović Saša², Konstantinov Kosana³, Drinić Mladenović Snežana³, Lučić Aleksandar⁴ i Ivetić Vladan¹

 

¹Šumarski fakultet, Beograd, Srbija,

²Institut za nizijsko šumarstvo i spoljašnju sredinu, Novi Sad

³Institut za kukuruz «Zemun Polje», Beograd-Zemun,

⁴Institut za šumarstvo, Beograd, Srbija

 

U radu su predstavljeni rezultati primene morfoloških i genetičkih markera, kao osnov za unapređenje šumskog semenarstva Srbije, izdvajanjem regiona provenijencija crnog bora (Pinus nigra Arnold) smrče i bukve u Srbiji. Genetičke specifičnosti vrsta, proučavane su putem ispitivanja strukture genoma njihovih semenskih sastojina, primenom proteinskih i PCR zasnovanih markera. Istraživanja genetičke strukture ovih vrsta primenom genetičkih markera predstavljalo je osnova je za upoznavanje:-stepena varijabiliteta određenih morfometrijskih karakteristika šišarica, semena i plodova i njihjove međuzavisnosti; -genetičke bliskosti proučavanih populacija analizom genetičkih markera; -međusobnog odnosa ekoloških odlika koje karakterišu staništa i dobijenih rezultata u laboratorijskim analizama. Konačnu rejonizaciju semenskih objekata neophodno je bazirati na dva aspekta – genetskoj izdiferenciranosti i očuvanju genofonda ovih vrste (in-situ i ex-situ), i zaštititi genetske specifičnosti prirodnih populacija crnog bora, smrče i bukve u Srbiji.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.154

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

BIOTEHNOLOGIJA I OPLEMENJIVANJE DOMAĆIH ŽIVOTINJA

 

Miščević Branislav, Bošković Jelena, Ivanc Aleksandar, Vukosav Marija i Kenjveš Tibor

 

Fakultet za biofarming, Bačka Topola

 

Za efikasni porast broja farmskih životinja i za poboljšanje kvaliteta i količina animalnih proizvoda kao što su meso, mleko, jaja, ključno mesto pripada oplemenjivanju i biotehnologiji. Genetika i reprodukcija predstavljaju osnovne funkcionalne preduslove za uspešnu stočarsku proizvodnju i predstavljaju važne elemente biotehnoloških istraživanja u stočarstvu. Razvijene su nove proizvodne tehnike u oplemenjivanju čija je primena u praksi specifična i odnosi se na sledeće oblasti koje obeležavaju razvoj ovog veka: Veštačko osemenjavanje i duboko zamrzavanje semena, Primena embrio transfera i manipulacija sa embrionima, Određivanje pola semena i embriona, Kloniranje gena i stvaranje funkcionalnih genskih konstrukcija, Mapiranje gena, Proizvodnja transgenih životinja.

Tehnike koje su razvijene korišćene su za ostvarivanje različitih ciljeva u stočarstvu: Efikasnije korišćenje proizvodnje spermatozoida i jajnih ćelija, Razmena genetskog materijala širom sveta, Sprovođenje higijenskih koncepata korišćenja VO i ET, Unapređenje genetskog napretka preko integrisanih odgajivačkih programa zasnovane na biotehnološkim postupcima., Dobijeni potpuno novi proizvodi od domaćih životinja.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.155

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

MAS suncokreta za otpornost prema plamenjači

 

Saftić-Panković Dejana, Radovanović Nataša  i Jocić Siniša

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Plamenjača suncokreta je oboljenje koje prouzrokuju oomicete Plasmopara halstedii. Dominantni gen Pl6 obezbeđuje otpornost na četiri rase P. halstedii, koje su najzastupljenije u Evropi. Nove linije suncokreta otporne prema plamenjači se stvaraju ubacivanjem ovog gena marker asistiranom selekcijom (MAS). Pl6 kao i nekoliko dominantnih i kodominantnih markera za otpornost prema plamenjači, su mapirani na «linkage» grupi 8, SSR mape. Primena molekularnih markera u identifikaciji otpornih biljaka u raznovrsnoj germplazmi suncokreta nam je omogućila definisanje jednog dominantnog i jednog kodominantnog CAPS markera za efikasnu MAS u oplemenjivačkom programu.Ispitivana je takođe i ekspresija Pl6 gena u mladim listovima suncokreta. Dobijeni rezultati ukazuju da je Pl6 konstitutivni gen. Fragmenti koji su umnoženi na cDNA iz otporne i osetljive linije su iste veličine ali se razlikuju po sekvenci i po nivou ekspresije.Dodatni eksperimenti koji su neophodni da objasne razlike u ekspresiji Pl6 gena kod otporne i osetljive linije, će takođe unaprediti MAS biljaka suncokreta otpornih prema plamenjači.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.156

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Utvrđivanje roditeljstva i pola goveda putem molekulARNIH markera

 

 

Stevanović Jevrosima, Stanimirović Zoran, Ninoslav Đelić  i Radaković Milena

 

Odeljenje za biologiju, Veterinarski fakultet, Univerzitet u Beogradu

 

U svetu je utvrđivanje roditeljstva goveda putem molekulskih markera obavezno za svako grlo u programima selekcije i genetičkog poboljšanja. Sertifikat o roditeljstvu, izdat na osnovu analize mikrosatelitskih markera, neophodan je za sve jedinke u programima veštačkog osemenjavanja. Zbog toga smo pristupili uvođenju metode za utvrđivanje roditeljstva primenom standardizovanog i visokoinformativnog panela od 11 mikrosatelitskih markera (TGLA227, BM2113, TGLA53, ETH10, SPS115, TGLA126, TGLA122, INRA23, ETH3, ETH225 i BM1824) koji je odobrio i izdao Komitet za molekulske markere i testiranje roditeljstva goveda pri Međunarodnom društvu za genetiku životinja (ISAG). Podaci o roditeljstvu dobijeni primenom tih markera sastavni su deo pasoša za međunarodni transfer goveda. Utvrđivanje pola fetusa kod goveda značajno je zbog činjenice da pri uvozu i izvozu goveđeg mesa u Evropskoj Uniji postoji razlika u ceni u zavisnosti od porekla mesa, pri čemu se meso muških grla smatra kvalitetnijim i skupljim. Molekulski marker za prenatalnu determinaciju pola goveda je gen za amelogenin (AMX/Y) smešten na polnim hromozomima. Primenom istog markera obavlja se i PCR dijagnostika frimartinizma.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.157

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

OPLEMENJIVANJA KUKURUZA NA TOLERANTNOST PREMA SUŠI

 

Anđelković Violeta, Marković Ksenija, Ignjatović-Micić Dragana, Nikolić Ana, Drinić Mladenović Snežana i Lazić-Jančić Vesna

 

Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

 

Globalno „zagrevanje„ planete izazvaće povećanje potreba useva za vodom, klimatske promene i veću rasprostranjenost suše. Kukuruz je biljka koja se, po rasprostranjenosti i upotrebi, nalazi na trećem mestu u svetu i kod koje suša izaziva drastično smanjenje prinosa. Institut za kukuruz je davnih 70-ih započeo programe ka poboljšanju postojeće germplazme kukuruza i stvaranju hibrida tolerantnih na sušu, koji će ostvariti stabilne prinose u prisustvu ovog stresa. Programi su se razvijali i menjali zajedno sa razvojem ove oblasti nauke i tehničkim mogućnostima. Godinama je poboljšanje tolerantnosti kukuruza na sušu bilo bazirano na metodama klasične selekcije koje se zasnivaju samo na fenotipskoj ekspresiji ciljnih osobina. Karakteristika savremenih programa oplemenjivanja je da sve više koriste molekularne markere u različitim fazama procesa oplemenjivanja. Najznačajniji rezultati u ovoj oblasti ce biti prikazani u ovom radu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.158

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

STANJE I PERSPEKTIVE BILJNIH GENETIČKIH RESURSA U SRBIJI

 

Boćanski Jan i Savić Ivanov Milena

 

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbija, Beograd

 

Biljni genetički resurs je svaki biljni genetički materijal koji ima aktuelnu ili potencijalnu vrednost za hranu ili drugu upotrebu u poljoprivredi. Prirodne pogodnosti našeg podneblja doprinele su velikom bogatstvu i brojnosti biljnih vrsta koje su značajni genetički resursi za hranu i poljoprivredu, kao i ekonomski razvoj zemlje. Biljni genetički resursi su osnova koja je neophodna za genetičko poboljšanje useva, bilo putem oplemenjivanja ili savremenih biotehnologija. Takodje su od suštinskog značaja za prilagođavanje na nepredvidljive ekološke promene i buduće ljudske potrebe. Razne otpornosti na bolesti, stresne uslove i štetočine koje su sadržane u divljim srodnicima, starim sortama i populacijama, u budućnosti mogu predstavljati presudan faktor u razvoju biljne proizvodnje. Biljni genetički resursi su ugroženi direktno (urbanizacijom, izgradnjom i širenjem gradova) i indirektno (zagađivanjem voda, zemljišta i vazduha), kao i drugim faktorima (promena klime, prirodne nepogode, uvođenje stranih organizama). Kolekcije biljnih genetičkih resursa voća, vinove loze, povrća, žitarica, industrijskog, krmnog i lekovitog bilja se čuvaju na institutima i fakultetima u Srbiji, a u planu je osnivanje Banke biljnih gena kao nacionalne institucije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.159

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIČKI RESURSI POLJOPRIVREDNIH BILJAKA, ŠUMSKIH KULTURA I ŽIVOTINJA – ULOGA BIOTEHNOLOGIJE U KARAKTERIZACIJI I KONZERVACIJI

Konstantinov Kosana^{1, 2}, Drinić Mladenović Snežana¹ i Isajev Vasilije³

¹Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

² Akademija za inžinjerske nauke Srbije, Beograd, Srbija

³ Šumarski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Srbija

 

Postoje različiti nivoi genetičke divergentnosti, uključujući ekosisteme, populacije, genotipove i individualne gene. Velike tehničke mogućnosti su dostupne u kreiranju novih vrsta, povećanju efikasnosti u povećanju vrednosti i kvaliteta genotipova od interesa. Centralni uslov za održivu konzervaciju genetičkih resursa je poznavanje varijabilnosti u bankama gena. Efikasno korišćenje genetičkih resursa koji se čuvaju u bankama gena u programima oplemenjivanja je ograničeno. Karakterizacija germplazme je bazirana na klasičnim deskriptorima (osobine) a sve više se primenjuju metode molekularne biotehnologije. Razvoj molekularne genetike omogućava unošenje brojnih, korisnih gena u različite organizme, identifikaciju gena i njihovo korišćenje u karakterizaciji genotipova. Hibridizacija različitih vrsta je korišćena da se razviju  animalne vrste korisne za gajenje u akvakulturi a postoje transgene vrste dostupne potrošačima. Konzervaciona genetika šumskih kultura je unapređena mogućnostima koje pruža molekularna biotehnologija. Molekularna karakterizacija je od pomoći u donošenju odluka u konzervaciji genetičkih resursa različitog biološkog porekla.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.162

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

fenotipska reakcija pšenice na različitim tipovima zemljišta

 

Dimitrijević Miodrag, Petrović Sofija, Banjac Borislav i Vukosavljev Mirjana

 

Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija

 

U radu je praćena fenotipska reakcija osam sorti pšenice na različite uslove gajenja. Ogledi su postavljeni na zemljištu tipa solonjec, ritska crnica i černozem na lokalitetima Kumane i Rimski Šančevi. Ispitivan je prinos, kao i komponente prinosa visina biljke, dužina klasa i žetveni indeks. Primenom AMMI modela je kvantifikovan i analiziran uticaj različitih sredina na fenotipsku varijabilnost sorti, kao i interakcija genotipa i spoljne sredine.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.163

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PRINOS KUKURUZA U SVETLU GLOBALNIH I REGIONALNIH KLIMATSKIH PROMENA

 

Šurlan-Momirović Gordana¹, Zorić Miroslav¹, Kovačević Vlado², Prodanović Slaven¹, Vučković Savo¹, Maklenović Violeta³, Jolanka Marton⁴ i Birkas Marta⁴

 

¹ Poljoprivredni fakultet, Beograd-Zemun

²Univerzitet J. J. Strossmayer – Poljoprivredni fakultet, Osijek, Hrvatska

³ Poljoprivredni institut “Agrorazvoj”, Niš

⁴Szent Istvan University - Institute of Crop Production, Gödöllö, Hungary

 

Stalni porast broja ljudi zahteva povećanu proizvodnju hrane. Međutim, klimatske promene koje se uočavaju u poslednjim decenijama utiču na smanjenje prinosa najznačajnijih ratarskih vrsta, između ostalog i kukuruza. Hitno je potrebno pristupiti različitim tipovima istraživanjima u vezi sa klimatskim promenama koja bi mogla dati nova rešenja u poljoprivredi. U ovom radu proučavali smo kako su ekološke promene u regionu Balkana uticale na prinos zrna tokom desetogodišnjeg perioda (1996–2007). Podaci su uzeti sa osam lokacija (Niš, Novi Sad, Osijek, Zagreb, Vukovar, Virovitica, Bekes, Fejer) iz tri zemlje (Srbija, Hrvatska i Mađarska). Primenjene su različite statističke metode (analiza varijanse, korelacije, stepwise regresija i povezivanje parova) za procenu međuzavisnosti ekoloških činilaca (padavina i temperatura vazduha) sa prinosom zrna kukuruza. Dobijeni rezultati su upoređeni sa sličnim istraživanjima u svetu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.164

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ANALIZA UTICAJA GERMPLAZME RODITELJA NA OSOBINE PLODA F₁, F₂ I F₃ GENERACIJE HIBRIDA PAPRIKE (Capsicum annuum L.)

 

Zečević Bogoljub¹, Đorđević Radiša¹, Damnjanović Jelena¹, Đorđević Mladen¹, Todorović Goran² i Jevđović Radosav²

     

¹Institut za povrtarstvo, Smederevska Palanka

²Institut za lekovito bilje "Dr.Josif Pančić" Beograd

 

Cilj ovoga istraživanja bio je da se odrede genetičke vrednosti za širinu plooda i dužinu ploda F₁ i F₂ generacije dialelno ukrštenih genotipova paprike, kao i da se ocene efekti primene pedigree i bulk metoda selekcije kod F₃ hibridnih populacija. Hibridne populacije su formirane od ukrštanja divergentnih genotipova koji pripadaju različitim varijetetima vrste Capsicum annuum L. Ispitivanja roditeljskih linija i F₁ generacije trajala su tri godine, eksperimenti sa F₂ generacijom dve godine, dok je analiza rezultata za hibridne populacije F₃ generacije urađena na osnovu podataka jednogodišnjeg ogleda. Uzimajući sve dobijene kombinacije ukrštanja u obzir ocenjeno je da je efekat heterozisa u F₁ generaciji za ispitivane osobine bio veoma mali. Genetička analiza F₂ generacije pokazala je da se proučavane osobine nasleđuju parcijalnom dominacijom. U F₃ generaciji hibridne populacije nastale primenom pedigree metoda selekcije ocenjene su kao oplemenjivački vrednije, po osnovu svih osobina, u odnosu na hibridne populacije dobijene modifikovanom bulk metodom.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.165

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

TIPOVI LISTA MAHUNARKI I NJIHOV AGRONOMSKI ZNAČAJ

 

Ellis Noel¹, Hofer Julie¹, Mikić Aleksandar², Mihailović Vojislav², Vasiljević Sanja², Milić Dragan², Đorđević Vuk² i Perić Vesna³

 

¹John Innes Centre, Department of Crop Genetics, Colney Lane, Norwich,UK

²Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

³Institut za kukuruz Zemun Polje, Zemun, Srbija

 

Većina vrsta mahunarki poseduje složeni list, sa parovima liski postavljenim duž lisne drške i parom zalistaka u osnovi. Unutar tribusa Cicereae i Fabeae, češća je pojava da su vršni organi vitice, a ne liske. Obrazovanje ovih organa, kod različitih vrsta, nalazi se pod kontrolom nekolicine gena. Najšira varijabilnost raznolikosti lisnih organa ekonomski značajnih mahunarki je kod graška. Mutanti graška afila, genetičke strukture afaf TlTl, poseduju listove u vidu skupa razgranatih vitica i smatraju se najvećim pronalaskom u oplemenjivanju graška tokom poslednjih 20 godina. Ovo je dovelo do stvaranja sorti sa značajno povećanom otpornošću na poleganje i smanjenim gubitkom prinosa zrna. Smatra se da mutant graška sa svim viticama preobraženim u liske, poznat kao acacia i sa genetičkom strukturom AfAf tltl, ima veliki potencijal za proizvodnju krme, što je slučaj i sa višelisnim genotipovima lucerke i detelina, gde, umesto uobičajenih tri, postoji pet ili sedam liski. Uvođenje više od tri liske kod soje nužno ne vodi povećanju prinosa zrna, ali može da poveća njen potencijal za proizvodnju krme i biomase.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.166

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

 

PREKRASNA VAVILOVIJA (Vavilovia formosa) I MOLEKULARNA TAKSONOMIJA TRIBUSA Fabeae

 

Smýkall Petrl¹, Kenicer Greg² i Mikić Aleksandar³

 

¹Agritec Plant Research Ltd., Šumperk, Czech Republic

²Royal Botanic Garden Edinburgh, Edinburgh, UK

³Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Tribus Fabeae (ranije Vicieae) obuhvata pet rodova, uključujući Lathyrus (grahor), Lens (sočivo), Pisum (grašak) i Vicia (grahorica). Status preostalog roda, Vavilovia, ostaje nejasan i zanimljiv. Njegova jedina vrsta, prekrasna vavilovija (Vavilovia formosa (Steven) Fed.), jeste višegodišnja vrsta koja se može pronaći na Kavkazu, istočnoj Turskoj, severnim delovima Iraka, Iranu, Siriji i Libanu. Među osobinama koji govore u prilog bliskog srodstva vavilovije sa graškom jeste i osetljivost na gljive Uromyces pisi i Ascochyta pisi, osobene za grašak, kao i mogućnost međusobnog ukrštanja. Sve do sada, molekularna filogenetika nije bila korišćena za određivanje odnosa roda Vavilovia sa rodovima Pisum i Lathyrus. Korišćenjem sekvenci četiri filogenetički informativna regiona, maturaze K, trn L-F i trn S-G spejsera DNK hloroplasta, kao i internal transcribed spacer (ITS) regionom jedarne DNK, ispitivali smo odnose među rodovima. Metodi maksimalne parsimonije i Bejzove analize podataka kombinovanih sekvenci potvrdili su da je Vavilovia osobena grupa unutar grupe Lathyrus – Pisum - Vavilovia.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.167

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PERSPEKTIVNI HIBRIDI VIŠNJE (Prunus cerasus L.) STVORENI

U INSTITUTU ZA VOĆARSTVO U ČAČKU

 

Radičević Sanja, Cerović Radosav, Glišić Ivana i Karaklajić-Stajić Žaklina

 

Institut za vočarstvo, Čačak

 

Oplemenjivački rad na stvaranju sorti višne (Prunus cerasus L.) u Institutu za voćarstvo u Čačku kao osnovne ciljeve postavlja visoku rodnost, krupnoću i kvalitet ploda, kao i otpornost prema prouzrokovačima najznačajnijih bolesti i štetočinama. U radu su prikazani dvogodišnji rezultati ispitivanja pomoloških osobina, biohemijskog sastava ploda, kao i poljske otpornosti četiri perspektivna hibrida višnje: III/23 (‘Köröser Weichsel’ x ‘Heimanns Konserven Weichsel’), III/31 (‘Köröser Weichsel’ x ‘Heimanns Rubin’), II/40 (‘Köröser Weichsel’ x ‘Heimanns Konserven Weichsel’) i XII/57 (‘Čačanski rubin’ x ‘Heimanns Konserven Weichsel’), poređeni sa osobinama standardne sorte ‘Heimanns Konserven Weichsel’. Perspektivni hibridi se odlikuju većom masom ploda i povoljnijim biohemijskim sastavom ploda u odnosu na standardnu sortu. Pokazuju značajan stepen poljske otpornosti prema prouzrokovačima monilioze mladara i plodova (Monilia sp.), ljubičaste pegavosti lišća (Blumeriella jaapii (Rehm.) v. Arx.), šupljikavosti lišća trešnje i višnje (Clasterosporium carpophilum (Lév.) Aderh.) kao i napadu trešnjine muve (Rhagoletis cerasi L.).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.168

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Ekotipovi belog bora (Pinus silvestris L. ) ilirkog područja u pošumljavanju staništa jugozapadne Srbije

 

Rakonjac Ljubinko¹, Isajev Vasilije² i Lučić Aleksandar

 

¹Institut za šumarstvo, Beograd, ²Šumarski fakultet, Beograd

 

U radu se govori o metodološkom pristupu ekotipskoj diferencijaciji belog bora. Izneto je da su specifični stanišni uslovi šireg ekološkog dijapazona belog bora u Bosni mogli uticati na procese reproduktivne izolacije ove vrste, bez obzira na slabo izraženu geografsku udaljenost proučavanih popu­lacija. Rezultati istraživanja diferencijacije ekotipova belog bora pokazali su da postoji zako­nita međuzavisnost morfološko-anatomskih i ekofizioloških svojtava belog bora sa karakte­rom njihovih staništa. Upravo određene zakonitosti u distribuciji ispitivanih elemenata po oblastima istraživanja su, u stvari i usvojeni parametri u ekotipskoj diferencijaciji belog bora. Analizom svih diferencijalnih karaktera grupisane su populacije u 5 ekotipova belog bora. Kod pošumljavanja belim borom u uslovima jugozapadne Srbije treba koristiti sadni materijal koji vodi poreklo od fenogrupe B1 (prema klasifikaciji Tošića za staništa vrlo bliska prirodnim staništima belog bora - u pogledu madmorske visine).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.169

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

KORIŠĆENjE GEOGRAFSKE KOMPONENTE GENETIČKIH PODATAKA

 

Ivetić Vladan¹, Isajev Vasilije¹ i Drinić Mladenović Snežana²

 

¹Šumarski fakultet, Beograd

²Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

 

Genetički diverzitet može biti prostorno diferenciran na različitim nivoima, kao što su populacije, subpopulacije ili između susednih individua. Ova prostorna distribucija je uvek posledica spoljašnjih uticaja, kao što su aktivnost čoveka, životna faza i demografska istorija vrste. Stoga, znanje o prostornoj genetičkoj strukturi obezbeđuje vredan alat u proučavanju ovih uzročnih faktora, kao i za bolje razumevanje genetičkih procesa kao što su diferencijalni selektivni pritisak, protok gena i drift. Za razliku od estimatora populacione genetike, koji zahtevaju uprosečavanje unutar populacija ili hijerarhijske modele, prostorna autokorelacija koristi podatke svih parova individua sa primerne površine i stoga obezbeđuje mnogo korisnije informacije na populacionom nivou. U radu je prikazana primena različitih metoda za istraživanje prostorne genetičke strukture, na primeru genetičkih podataka dobijenih primenom RAPD markera iz prirodnih populacija bukve, od prostorne autokorelacije, Mantelovog testa, interpolacije genetičkih podataka, do primene Monmonijerovog algoritma za izdvajanje genetičkih barijera.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.170

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UTVRĐIVANJE MEĐUVRSNE DNK VARIJABILNOSTI TOPOLA KORIŠĆENJEM AFLP I SSR MARKERA

 

Galović Vladislava, Orlović Saša, Kovačević Branislav i Pilipović Andrej

 

Institut za nizijsko šumarstvo i spoljašnju sredinu, Novi Sad, Srbija

 

Cilja ovog rada bio je da se ispita DNK varijabilnost kod topola korišćenjem AFLP and SSR markera da bi se utvrdili fingerprinting profili startujući sa germplazmom (različitog genetičog porekla) osnovne kolekcije Instituta za nizijsko šumarstvo i okruženje, Novi Sad, Srbija. Polimorfizam markera i njihova sposobnost diskriminacije izmedju AFLP i SSR bili su utvrdjeni unutar 13 klonova dve sekcije (Aigeiros and Tacamahaca) roda Populus. Za ovo istraživanje izabrano je 12 setova mikrosatelitskih prajmera i 5 AFLP prajmer kombinacija. Od 12 SSR markera 10 je bilo uspešno amplifikovano. Od 12 lokusa najpolimorfniji su PTR1, PTR3, PTR6, i PTR14. Sposobnost diskriminacije za sve SSR markere kretala se od 0,13 – 0,81. Od pet AFLP prajmer kombinacija Pes1/Pms1 je bila najpolimorfnija. Sposobnost diskrimacije za sve AFLP markere kretala se od 0.82 do 0.92. Utvrđivanjem polimorfizma između klonova od interesa, mikrosateliti i AFLP DNK markeri mogli bi uspešno da se koriste pri utvrđivanju njihovog fingerprintinga. Time bi se unapredio program selekcije topola i takođe bio vredna dopuna u procesu registracije novih klonova kao i utvrdjivanja koliko novi selekcionisani klonovi odgovaraju tipu i na taj način zaštitili autorska prava.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.171

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Specijska identifikacija mikrosporidijalnih patogena roda Nosema u uzorcima Apis mellifera iz Srbije

primenom PCR-RFLP metode

 

Stevanović Jevrosima, Stanimirović Zoran i Radaković Milena

 

Odeljenje za biologiju, Veterinarski fakultet, Univerzitet u Beogradu

 

Ranije se smatralo da je Nosema apis jedina vrsta mikrosporidijalnog patogena pčela Apis mellifera. Poslednjih godina, utvđeno je prisustvo novog parazita, Nosema ceranae, kod A. mellifera širom sveta (Evropa, Azija, Amerika, Kanada). Istovremeno, učestale su neobične pojave nestajanja pčela iz košnica i pojave da jaka društva naglo oslabe i uginu (tzv. kolaps pčelinjeg društva). Ovakve simptome često su uočavali i pčelari iz Srbije tokom prethodne dve godine, što je ukazalo na potrebu da se na teritoriji Srbije obave epidemiološka istraživanja N. ceranae kod pčela A. mellifera. Pčele izletnice uzorkovane su iz 144 društava (sa 112 lokaliteta širom Srbije) sa ili bez vidljivih simptoma bolesti nozemoze. Uzorci u kojima je mikroskopski potvrđeno prisustvo noseme (n=84), analizirani su putem PCR-RFLP metode u cilju razlikovanja N. ceranae od N. apis. Rezultati su pokazali da je u svim ispitivanim uzorcima bila prisutna vrsta N. ceranae. U radu je razmatrana mogućnost uzročne povezanosti između inficiranosti A. mellifera mikrosporidijom N. ceranae i velikih gubitaka pčela zabeleženih u Srbiji.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.172

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIC MAPPING OF LEAF RUST (Puccinia hordei Otth) Resistance In Barley Accession MBR1012 ORIGINATING FROM R. OF SRBIJA AND R. OF MONTENEGRO

 

Perović D.¹, Günter J.¹, Steffenson B.², Kopahnke D.¹, Pržulj Novo³ and Ordon F.¹

 

¹Julius Kühn-Institute, Federal Research Centre for Cultivated Plants, Institute for Resistance Research and Stress Tolerance, Quedlinburg, Germany;

²Department of Plant Pathology, University of Minnesota, St. Paul, USA

3 Institute of Field and Vegetable Crops, Novi Sad, Serbia

 

 

To promote the effective use of barley landraces in breeding programs, they need to be fully characterised and evaluated for agronomical traits. Characterization of such genetic resources has to give special attention to disease resistance as the gene-pool of cultivated barley is largely depleted of major resistance genes for many plant pathogens, e.g. leaf rust. After detection of resistance to the available virulent isolates of pathogens, it is necessary to genetically map the corresponding genes in order to effectively incorporate them into adapted breeding lines. Here we present preliminary results on the mapping of resistance to leaf rust (Puccinia hordei Otth) isolates I80 and I90 detected in the landrace MBR1012 from Srbija and Montenegro. Mapping revealed the localization at two new positions on the short arm of chromosome 1H indicating two new resistance genes. Next, the relation to Rph4, which is also located on chromosome 1H has to be analysed by tests for allelism. Further characterization and utilisation of these genes is discussed.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.173

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

TOLERANTNOST NA SUŠU LOKALNIH POPULACIJA PŠENICE SA PODRUČJA ZAPADNOG BALKANA

 

Dodig Dejan¹, Kandić Vesna¹, Zorić Miroslav², Šurlan-Momirović Gordana² i Knežević Desimir³

 

¹ Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

² Poljoprivredni fakultet, Beograd-Zemun

³ Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Pristini, Zubin Potok, Srbija

 

Lokalne populacije obične pšenice (Triticum aestivum L.), sakupljene sa područja zapadnog Balkana, razmatrane su u ovom radu kao potencijalni genetički izvor otpornosti prema suši u oplemenjivanju pšenice. Grupa od 20 lokalnih populacija zajedno sa 80 modernih i starih sorti pšenice poreklom iz celog sveta, testirana je u četvorogodišnjem poljskom ogledu u optimalnim (navodnjavanje) i sušnim uslovima gajenja. Tri selekciona pokazatelja, uključujući prosečnu produktivnost (MP), tolerantnost (TOL) i indeks osetljivosti na uslove stresa (SSI) izračunati su na osnovu prinosa zrna u navodnjavanju i suši.Prinos lokalnih populacija bio je značajno manji od prinosa sorti u oba tretmana. Pored toga nije utvrđena očekivana veća stabilnost prinosa lokalnih populacija u odnosu na sorte. S’druge strane, prosečno smanjenje prinosa pod stresnim uslovima u odnosu na povoljne uslove (TOL) kod lokalnih populacija je bilo značajno manje kod sorti. Međutim, selekcija na TOL može usloviti smanjenje prosečne produktivnosti (MP) koja je vrlo važna za izbor sorti u varijabilnim klimatskim uslovima kakvi su na području jugoistočne Evrope. Na osnovu dobijenih rezultata, zaključili smo da su ispitivane lokalne populacije od male vrednosti za poboljšanje prinosa i stabilnosti novih sorti pšenice za regionalno tržište.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.174

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

QTL ANALIZA SVOJSTAVA KOJA DOPRINOSE TOLERANTNOSTI NA SUŠU KOD KUKURUZA

 

Nikolić Ana¹, Ignjatović-Micić Dragana¹, Lazić-Jančić Vesna¹ i Pekić Sofija²

 

¹Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

² Poljoprivredni fakultet, Beograd-Zemun

 

Suša je jedan od glavnih faktora koji uzrokuje smanjenje prinosa kukuruza u većini oblasti u kojima se proizvodi, te je od velikog značaja razviće genotipova tolerantnih na sušu. Tolerantnost na sušu je kompleksna osobina i primenom konvencionalnog oplemenjivanja je teško postići zadovoljavajuće rezultate. S druge strane, razumevanje genetičke osnove ovog svojstva bi značajno uticalo na povećanje produktivnosti kukuruza. Podaci o fenotipskim svojstvima zajedno sa podacima dobijenim primenom molekularnih markera omogućuju mapiranje lokusa kvantitativnih svojstava (QTL) uključenih u ekspresiju tolerantnosti na sušu. U ovom radu su identifikovani QTL-ovi na populacijama (F2 i F3) dobijenim iz ukrštanja tolerantne (DTP79) i linije kukuruza osetljive na sušu (B73). F₂ segregirajuća populacija je korišćena za konstruisanje genetičke mape primenom molekularnih markera (RFLP, SSR, AFLP). Samooplođenjem F2 biljaka dobijene su F3 familije koje su korišćene za fenotipsku analizu osobina uključenih u tolerantnost. Mapiranje QTL-ova izvršeno je primenom statističkog programa QTL CartographerV 2-5.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.175

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

  

TRANSMISSION OF RESISTANCE TO TOBACCO MOSAIC VIRUS (TMV) IN SOME ORIENTAL TOBACCO VARIETIES

 

Dimitrieski Miroslav

 

Tobacco Institute-Prilep, Macedonia

 

The aim of investigation was to study the transmission of TMV resistance in some commercial varieties of oriental tobacco by the method of backcross hybridization. Investigation included resistant introduced oriental varieties (AA) and one susceptible variety (aa). In relation to other qualitative and productional characteristics, the latter variety was good for the purchasers. In F1, resistant heterozygous progeny (Aa) was obtained, which was back pollinated with pollen of the recipient variety(aa). In BC1, as well as in other generations up to BC5 and BC6, resistant plants, phenotypically more similar to the recipient variety, were pollinated again with the pollen of this variety. Infective juice from diseased plants was used for inoculation of plants from hybrid generations, using the method of Ternovskiy.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.176

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ZNACAJ GENETIČKIH RESURSA RAZLIČITOG GEOGRAFSKOG POREKLA U SIMULTANOM OPLEMENJIVANJU KUKURUZA

NA VISOK KVALITET

 

Denić Miloje¹, Ignjatović-Micić Dragana¹, Stanković Goran¹, Marković Ksenija¹, Žilić Slađana¹, Lazić-Jančić Vesna¹, Chauque Pedro², Fato Pedro², Mariote David², i Haag Wayne³

 

¹Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

²Institute for agricultural research Mozambika, Maputo, Mozambik

³SG 2000, Maputo, Mozambique

 

Zbog niske bioloske vrednosti proteina zrna standardnog tipa kukuruza se pristupilo stvaranju sorata i linija kukuruza visokog kvaliteta proteina (VKP) koriscenjem tri geneticka sistema: opaque-2 gena, gena modifikatora endosperma i gena enhansera koji povecavaju sadrzaj lizina i triptofana u opaque-2 osnovi. Da bi se istovremeno ublazilo i delovanje abiotskih i biotskih faktora stresa ukljuceni su i genotipovi sa tolerantnoscu na ove faktore. Korisceni su geneticki resursi poreklom iz Severne, Centralne i Juzne Amerike, zatim Zapadne, Centralne i Juzne Afrike i resursi iz banke gena Instituta za kukuruz “Zemun polje”. Kombinovanjem selekcionih pristupa u izboru genetickih resursa, tehnika u poljskim i laboratorijskim uslovima stvoren je veliki broj ranih sorata, inbred linija i hibrida VKP, modifikikovanog endosperma i visokog potencijala rodnosti pod losim i normalnim uslovima gajenja. Takodje, stvorene inbred linije su ispoljile visoku kombinacionu sposobnost u nekonvencionalnim i konvencionalnim hibridima. Poljski ogledi su pokazali da VKP hibridi konkurisu po prinosu najboljim komercijalnim hibridima standardnog tipa kukuruza.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.177

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PROŠIRENJE KOLEKCIJE AUTOHTONIH GENOTIPOVA ENGLESKOG LJULJA (Lolium perenne L.) I JEŽEVICE (Dactylis glomerata L.)

 

Sokolović Dejan¹, Babić Snežana¹, Tomić Zorica², Radović Jasmina¹, Lugić Zoran¹ i Cvetković Mirjana¹

 

¹ Institut za krmno bilje, Krusevac

² Institut za stočarstvo, Beograd

 

Engleski ljulj i ježevica su najvažnije krmne trave. L. perenne je u Srbiji najviše zastupljen u asocijaciji Lolio-Cynosuretum cristati, naročito na terenima koji se intenzivno koriste. D. glomerata je vrsta nižih travnjaka, a u brdskim regionima je uglavnom prisutna na rubu mezokserofilnih šuma. U cilju očuvanja genetičkih resursa, ali i u cilju prikupljanja početnog materijala za kreiranje krmnih sorti aklimatizovanih na domaće agroekološke uslove, u Institutu za krmno bilje od 1989 do 1992 prikupljeno je10 uzoraka engleskog ljulja i 12 uzoraka ježevice iz divlje flore i priključeno BBG Srbije. Tokom prethodnog perioda u okviru domaćih oplemenjivačkih projekata, delimično koristeći materijal iz Nacionalne kolekcije, stvorene su tri sorte ove dve vrste. Proširenje postojeće kolekcije je stalna težnja oplemenjivača u Srbiji u cilju poboljšanja genetičke osnove za oplemenjivanje. U prethodnom periodu sprovedeno je nekoliko projekata u cilju prikupljanja i evaluacije autohtonih genotipova. Kao rezultat formirana je nova kolekcija od 51 genotipa ježevice i 5 engleskog ljulja. Ovi uzorci su inkorporirani u različite procese oplemenjivanja za dobijanje krmnih sorti specifičnih karakteristika.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.178

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIČKI RESURSI JABUKE (Malus sp.) NA PODRUČJU JUŽNE SRBIJE

 

Mratinić Evica i Fotirić Milica

 

Poljoprivredni fakultet, Beograd

 

U ovom radu su prikazani rezultati sakupljanja, kolekcionisanja i egzaktnog proučavanja u oslovima in situ 18 autohtonih sorti jabuke sa područja Južne Srbije (Kosovske Mitrovice, Vranja i Preševa), kao prilog očuvanju genofonda voćaka Srbije. U periodu od 2000 – 2002. godine proučavane su važnije biološke osobine: vreme cvetanja (početak, puno, kraj i obilnost), vreme zrenja, krupnoća i hemijske osobine ploda (sadržaj suve materije, šećera, kiselina i ukupnih mineralnih materija) i rodnost, izražena u kg/stablu. Razlike između sorti jabuka proučavanih u ovom radu utvrđene su analizom varijanse dok je njihovo grupisanje izvršeno klaster analizom. Kod proučavanih sorti jabuke raspon cvetanja je iznosio 23 dana (od 20.04.-13.05.). Sve sorte po vremenu zrenja pripadaju grupi zimskih sorti. Dominiraju sorte srednje krupnog do krupnog ploda, visokog sadržaja suve materije i ukupnih šećera, a niskog sadržaja ukupnih kiselina i mineralnih materija. Dominiraju sorte srednje rodnosti, a kod svih ispitivanih sorti jabuke je uočena izrazita alternativnost u rađanju.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.179

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIC VARIATION OF EUROPEAN SILVER FIR (Abies alba) IN SOUTHEASTERN EUROPE

 

Longauer Roman¹, Lavadinović Vera², Gömöry Dušan Paule Ladislav³, Borlea Gheorghe⁴, Ballian Dalibor⁵, Brus Robert⁶, Zhelev Petar⁷ and Andonoski Aleksandar⁸

 

¹ Forest Research Institute, Zvolen, Slovakia;² Institut za šumarstvo, Beograd, Srbija ; ³Technical University, Faculty of forest, Zvolen, Slovakia;⁴ ROMSILVA - Forest Directorate Timisoara. Timisoara, Romania;⁵ Univerzitet u Sarajevo, Sarajevo, Bosna i Hercegovina;⁶ University Ljubljana, Biotechnical Faculty, Ljubljana, Slovenia;⁷ Faculty of foresty, Sofia, Bulgaria;⁸ University St. Kiril and Metodij, Faculty of foresty, Skopje, Macedonia

 

Genetic variation of 57 Southeast-European populations of Abies alba was studied by means of maternally inherited mitochondrial nad5-4 gene marker and isozyme gene markers in 18 nuclear loci.Geographic distribution of mtDNA haplotypes revealed 2 zones where different Postglacial re-colonization routes have met. The zone in the Ukraininan Carpathians is narrow, while two circumparallel migration streams are present in Central Dinarids: The haplotype typical of Balkanic refugia predominates in the maritime, whereas the Alpine-Hercynic haplotype in the inland part of the mountains. Clinal variation in the allele frequencies of nuclear gene loci indicate an extensive gene flow between areas colonized from different refugia, however. Mean observed heterozygosity (H_o =0.140-0.182), expected heterozygosity H_e = 0.143–0.188) and gene diversity (υ = 0.147–0.235) of Southeast-European populations appeared to be obviously higher than in the Central-European ones (H_o= 0.101–0.122, H_e= 0.102–0.124, υ = 1.114–0.142). This finding supports the hypothesis attributing the long-term dieback of Abies alba in Central Europe to insufficient genetic diversity (and reduced adaptability) of its local populations.Genetic differentiation in the isozyme loci proved to be higher in Abies alba than in other wind-pollinated forest tree species. The among-population component of total gene diversity accounted for 8.7%, and Nei’s genetic distances ranged from 0,019 to 0,037 between its Southeast- and Central-European populations. According to the genetic structure, southeastern populations of Abies alba can be grouped as follows: (i) Bulgaria, & southeast Srbija and Macedonia, (iii) Central Dinarids (iv) Romanian Carpathians and (v) Slovenia. Several alleles seem to be area-specific also within these regions, however.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.182

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENOTIPSKA VARIJABILNOST BROJA ZRNA PO KLASU KOD PŠENICE (TRITICUM AESTIVUM L.)

 

Knežević Desimir¹, Kovačević Vlado², Đukić Nevena³, Jelić Miodrag¹ i Luković Kristina⁴

 

¹ Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Pristina, Zubin Potok, Kosovo i Metohija, Srbija

²Univerzitet J. J. Strossmayer u Osijeku, Poljoprivredni fakultet, Osijek, Hrvatska

³ PMF, Univerzitet u Kragujevac, Kragujevac, Srbija

⁴Društveno ekonomski centar za strna žita doo Kragujevac, Kragujevac, Srbija

 

U radu je proučavan način nasleđivanja, efekat gena i kombinirajuće sposobnosti za broj zrna po klasu kod četiri divergentne sorte pšenice  koje su ukrštane po shemi nepotpunog dialela (bez recipročnih kombinacija). Izučavane sorte i hibridi F₂ generacije, koji su pokazali značajne razlike za izučavano svojstvo. U istraživanjima je ustanovljen različit tip nasledjivanju sa preovladavanjem parcijalne dominacije. Najbolji opšti kombinator za broj zrna po klasu je sorta Jugoslavija.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.183

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

VARIJABILNOST Gli-A2 ALELA KOD 21 SORTE Triticum durum

 

Đukić Nevena¹, Knežević Desimir² i Stamenković-Radak Marina³

 

¹ PMF, Univerzitet u Kragujevcu, Kragujevac, Srbija; ²Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Pristini, Zubin Potok, Kosovo i Metohija, Srbija;

³Biološki fakultet, Univerzitet u Beogradu

 

U radu je izučavana kompozicija glijadina koji su pod kontrolom Gli-A2 alela, kao i polimorfnost alela Gli-A2 lokusa kod 21 sorte durum pšenice. Glijadini su razdvajani metodom elektroforeze na poliakrilamidnom gelu. Dobijeni elektroforegrami su korišćeni za ocenu varijabilnosti glijadinskih komponenti i identifikaciju glijadinskih blokova. U izučavanjima je identifikovano 9 alela (b, c, d, e, f, g, j, k, n) na Gli-A2 lokusu. Aleli b, c, d i e kodiraju blokove čije se komponente nalaze u α-zoni. Prve komponente blokova određenih alelima n, f, g, j, i k, nalaze se u β-zoni i identične su, a ostale komponente se nalaze u α-zoni. Glijadinski blokovi su se razlikovali prema broju i njihovim molekulskim masama. Ustanovjena varijabilnost blokova komponenti glijadina je pokazala postojanje polimorfnosti glijadinskih alela Gli-A2 lokusa. Frekvencija identifikovanih alela je bila različita i nalazi se u rasponu od 4.76 % do 23.8 %. Najveću učestalost je imao alel Gli-A2b a najmanju Gli-A2j, Gli-A2d i Gli-A2f.

    

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.184

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

MOGUĆNOSTI KORIŠĆENJA FIZIOLOŠKIH PARAMETARA U OPLEMENJIVANU PŠENICE NA PRINOS ZRNA

 

Olivera Nikolić¹, Tomislav Živanović², i Milovanović Milivoje¹

 

Centar za strna žita, Kragujevac, Srbija

²Poljoprivredni fakultet, Beograd-Zemun

 

Savremena selekcija i oplemenjivanje pšenice, u cilju postizanja zadovoljavajućih rezultata u povećanju produktivnog potencijala novodobijenih genotipova, zahtevaju uvođenje novih kriterijuma i baziranje na naučnim saznanjima iz različitih oblasti istraživanja.U radu je proučavana mogućnost primene fizioloških parametara efikasnosti ishrane biljaka pšenice azotom kao kriterijuma u procesu oplemenjivanju na prinos zrna ove vrste strnih žita, na osnovu njihove međuzavisnosti. Ispitivanje je obuhvatalo 30 sorti i perspektivnih linija pšenice. Utvrđena je pozitivna i statistički visoko značajna međuzavisnost sadržaja azota u biljci u cvetanju, zrnu, slami i ukupnog sadržaja azota u zreloj biljci, reutilizacije i prirasta azota kao fizioloških parametara i prinosa zrna ispitivanih genotipova pšenice. Većina navedenih parametara, važnih sa aspekta prinosa zrna, se može jednostavno pratiti i određivati pre završetka vegetacionog perioda pšenice. Na osnovu utvrđene međuzavisnosti i mogućnosti njihovog efikasnog određivanja, ispitivani parametri se mogu preporučiti kao kriterijumi za odabir roditeljskih parova i ocenu potomstva u selekciji i oplemenjivanju pšenice na prinos zrna.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.185

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Stabilnost parametara klasa sorti pšenice na solonjecu

 

Petrović Sofija, Dimitrijević Miodrag, Banjac Borislav i Vukosavljev Mirjana

 

Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija

 

U radu je ispitana fenotipska varijabilnost broja i mase zrna po klasu, kao i dužine klasa novosadskih sorti pšenice NSR-5, Evropa 90 i Pobeda. Ogled je postavljen na lokalitetu Kumane u Banatu, na zemljištu tipa solonjec, na kontrolnoj varijanti i popravkama uz primenu 25t/ha i 50t/ha fosforgipsa u 3 vegetacione sezone. Sorta Evropa 90 pokazuje maksimalne vrednosti svih ispitivanih parametara klasa u godinama ispitivanja. Primenom AMMI modela je uočena značajna vrednost PCA1 ose za broj i masu zrna po klasu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.186

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

INDUCTION OF DOUBLED HAPLOIDS IN MACEDONIAN

WHEAT GENOTYPES (Triticum aestivum L.)

 

Jankuloski Ljupcho¹, Jankulovska Mirjana¹ and Simeonovska Emilija²

 

¹Faculty of Agricultural Sciences and Food, Skopje, Macedonia

²Institute of Agriculture, Skopje, Macedonia

 

The objective of the study was to investigate efficiency of anther culture in the production of spontaneous doubled haploids from selected eight Macedonian winter wheat (Triticum aestivum L.) genotypes, from which six varieties and two advanced lines. For embryods induction and development of green plant regenerants, modified P-4 induction medium and modified 190-2 regeneration medium were used, respectively. Statistically significant differences were observed among wheat genotypes for androgenous capacity, green plant regeneration and doubled haploid production. From the whole material, the embryods production was 49.29 per 100 isolated anthers in average, ranging from 0.50 (Treska) to 119.67 (SK 15/90). The variety Treska was without capacity for green plant regeneration, while Bistra has the highest average green plant regeneration ability (3.92). In average, induction frequency for doubled haploid production was 0.86. Two genotypes (Treska and SK 15/90), didn’t show any response for doubled haploid production. From the total number of green plant regenerants, 37.55% were doubled haploid and fertile plants.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.187

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

UTICAJ KONCENTRACIJE AUKSINA NA RAST HAPLOIDNIH EMBRIONA PŠENICE

 

Prodanović Slaven¹, Girek Zdenka² i Matzk Fritz³

 

¹ Poljoprivredni fakultet, Zemun-Beograd, Srbija

² Institut za povrtarstvo, Smed.Palanka, Srbija

³Institute of plant genetics and crop plant research, IPK-Gatersleben, Germany

 

Brojni faktori utiču na nastanak i razvoj haploidnih embriona dobijenih ukrštanjem pšenice i kukuruza. Cilj ovog istraživanja bio je da se analizira uticaj koncentracije auksina na rast i razvoj haploidnih embriona pšenice i da se odrede odgovarajuće optimalne vrednosti. Za tretiranje klasova korišćene su tri različite koncentracije auksina dikambe (0.01 ppm, 1 ppm i 100 ppm). Vađenje embriona iz kariopsisa pšenice obavljeno je u 6 vremenskih rokova (od 3. do 14. dana posle oplodnje), pri čemu je merena dužina i širina svakog embriona (u mm) i određen je stadijum razvoja embriona (skalom od 1 do 3). Utvrđeno je da veličina embriona zavisi od koncentracije auksina. Pri višim koncentracijama obrazovali su se embrioni veće dužine i širine, a ova pojava bila je sve izraženija što su embrioni bili stariji. Koncentracija auksina nije značajno uticala na stadijum razvoja embriona jer su se posle 14 dana svi embrioni nalazili u istom stadijumu razvoja. S obzirom da je krupnije embrione lakše izvaditi i postaviti na hranljivu podlogu za njihov razvoj in vitro, može se preporučiti koncentracija dikambe od 100 ppm u praktičnom radu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.188

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UTICAJ KOMPONENTI ANDROGENE SPOSOBNOSTI NA REGENERACIJU BILJAKA PŠENICE IN VITRO

 

Vukosavljev Mirjana¹, Kondić-Špika Ankica², Petrović Sofija³, Dimitrijević Miodrag³, Mladenov Velimir³ i Banjac Borislav¹

 

[1] Stipendista MNTR, Beograd, Srbija

2 Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

³ Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija

 

Usavršavanje metoda kulture tkiva omogućilо је proizvodnju potpuno homozigotnih linija iz gametnih ćelija u skraćenom vremenskom periodu u odnosu na konvencionalne metode oplemenjivanja. Biljke nastale iz gametnih ćelija predstavljaju niz homozigota, pri čemu svaki ima različit doprinos od roditelja. Proizvodnja dvostrukih haploida pšenice se naširoko koristi ne samo za unapređenje procesa oplemenjivanja biljaka, već i u bazičnim istraživanjima, kao što su: mapiranje genoma, transformacije haploida i proizvodnja semena u kulturi. Efekat dve hranljive podloge: Potato-2 i N₆ na androgenu indukciju kulture antera pšenice proučavan je u in vitro uslovima. Varijabilnost, međuzavisnost i Path analiza za 4 komponente androgene sposobnosti: frekvenciju androgenih entera, proliferaciju kalusa, regeneraciju zelenih biljaka i regeneraciju albino biljaka, proučavane su u dve različite sredine koristeći antere 6 F₁ linija pšenice. Na obe podloge je uočen poželjan visoko značajan uticaj na regeneraciju biljaka pšenice primenom Path analize za broj zelenih i albino biljaka. Korelaciona analiza je pokazala pozitivnu korelaciju između karakteristika antera gajenih u kulturi.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.189

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

TOLERANCIJA PŠENICE (Triticum aestivum L.) NA BOR U POLJSKIM USLOVIMA

 

Brdar-Jokanović Milka¹, Kobiljski Borislav², Kraljević-Balalić Marija³ i Maksimović Ivana^2,3

 

¹ Institut za povrtarstvo, Smederevska Palanka, Srbija

² Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

³ Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija

 

Suvišak bora u zemljištu može uzrokovati gubitke prinosa pšenice. Istraživanje je izvršeno u cilju utvrđivanja uticaja suviška bora na prinos i komponente prinosa 59 genotipova pšenice u poljskim uslovima. Ogled je izveden u dvogodišnjem periodu i podrazumevao je kontrolu i tri tretmana borne kiseline. Kao selekcioni kriterijum za toleranciju na bor je primenjena redukcija prinosa na tretmanima u odnosu na kontrolu. Konstatovana je značajna varijabilnost genotipova pšenice u pogledu svih analiziranih svojstava. Prinos je u najvećoj meri redukovan kod sorte Stephens (20,1%), dok je kod sorte Evropa 90 na tretmanima borne kiseline izmeren 9,7% viši prinos u odnosu na kontrolu. Od tri komponente prinosa, negativan efekat suviška bora se u najvećoj meri odrazio na broj zrna/klasu, gde je na tretmanima utvrđena prosečna redukcija od 8,6% u odnosu na kontrolu. Masa zrna je u proseku redukovana 2,9%, dok je broj klasova/m² 7,0% veći na tretmanima u odnosu na kontrolu. U uslovima optimalne obezbeđenosti borom prinos je u pozitivnoj korelaciji sa sve tri komponente prinosa, dok je redukcija prinosa na tretmanima borne kiseline u pozitivnoj korelaciji jedino sa redukcijom broja klasova/m².

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.190

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

IN VITRO EVALUACIJA TOLARNTNOSTI GENOTIPOVA PŠENICE PREMA BORU

 

Kondić-Špika Ankica, Kobiljski Borislav, Marjanović Milica i  Hristov Nikola

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Tolerantnost 14 sorti pšenice (Triticum aestivum L.) prema boru ispitana je korišćenjem in vitro kulture zrelog embriona. Testiranje je vršeno na modifikovanoj MS podlozi, kojoj je borna kiselina dodata u dve koncentracije: 15 i 30 mM. Kontrolna podloga nije sadržala bornu kiselinu u suvišku. Posle mesec dana gajenja izmerena je sveža masa kalusa i izračunata redukcija sveže mase kalusa (RSMK) na pojedinim koncentracijama borne kiseline, u odnosu na kontrolu. Prisustvo bora u suvišku u hranljivoj podlozi izazavalo je inhibiciju porasta kalusa kod svih genotipova. Međutim, genotipovi su se značajno razlikovali među sobom, u pogledu reakcije na različite koncentracije bora. Na nižoj koncentraciji bora (15 mM), sorte Nevesinjka, Renesansa, Sonata, Simfonija, Rapsodija i Pesma imale su RSMK ispod 50%, dok su sorte Pobeda, Venera, Balada, Ljiljana, Kantata, Cipovka, Vila i Balerina imale RSMK iznad 50%. Sorta Simfonija imala je najnižu vrednost za RSMK (13.5%) i može se smatrati da je bila najtolerantnija od ispitivanih genotipova. Najosetljiviji genotip na suvišak bora bila je sorta Balada, sa RSMK od 87.1%, pri koncentraciji od 15 mM borne kiseline.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.191

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

EFEKAT AZOTNE ISHRANE NA ALVEOGRAFSKE PARAMETRE OZIME PŠENICE

 

Đurić Veselinka, Hristov Nikola, Kondić-Špika Ankica, Aćin Vladimir i Racić Marija

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Ispitivanje pecivnih svojstava kvaliteta ozime pšenice, kao najznačajnijeg hlebnog žita u Srbiji obuhvata dug vremenski period. Izučavanje kvaliteta pšenice i sa teorijskog i praktičnog aspekta u skladu je sa sistemom evropskih metoda testiranja, jer su različite evropske metode uzajamno prihvaćene i u zemljama EU. Većina priznatih metoda u Srbiji su razvijene i prihvaćene u poslednjih trideset godina. U ovom eksperimentu je izučavan efekat godine, sorte i mineralne ishrane i njihove interakcije na alveografske pokazatelje. U ispitivanim godinama, najveći uticaj na alveografske parametre imala je sorta. Azotna ishrana je imala značajan efekat na ispitivane parametre, ali u najvećem slučaju je zapažen nepravilan trend. Godina je u interakciji sa ostalim faktorima samo modifikovala kvalitet pšenice.

 

 Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.192

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENOTIPSKA VARIRANJA SADRŽAJA N, P I K U ZRNU I SLAMI OZIME PŠENICE U ZAVISNOSTI OD SISTEMA ĐUBRENJA

 

Jelić Miodrag¹, Đalović, I.², Knežević Desimir¹ i Paunović Aleksandar³

 

¹Poljoprivredni fakultet, Zubin Potok, ;²Poljoprivredni fakultet, Novi Sad;

³Agronomski fakultet, Čačak, Srbija

 

Ispitivano je sedam različitih genotipova ozime pšenice na višegodišnjem poljskom ogledu sa đubrenjem na oglednom polju Instituta z a strna žita u Kragujevcu u toku 2000- 2003 godine. Uzorci zrna i slame za analizu uzeti su u fazi pune zrelosti pšenice.Izučavani genotipovi ozime pšenice znatno su se razlikovali u koncentraciji najvažnijih mineralnih elemenata (N, P i K). Prosečno najveću koncentraciju N u zrnu (2.15 %) imala je sorta KG- 100, a najnižu (1.69 %) sorta Matica, dok je u slami pšenice najveća koncentracija N bila kod sorte Toplica (0.63%). Sadržaj P u zrnu i slami ispitivanih genotipova i njegovo variranje je bilo znatno manje u odnosu na sadržaj azota. Najmanji sadržaj P u zrnu i slami bio je kod sorte KG-56 (0.21% i 0.051%), dok su najveći prosečan sadržaj P u zrnu imale sorte Takovčanka i Studenica (0.31%). Koncentracija K u slami ispitivanih genotipova je bila znatno veća u odnosu na njegovu koncentraciju u zrnu. Tako je, sorta KG-100 imala najveću koncentraciju K (1.29%), a sorta Toplica najmanju (0.72%). Reakcija ispitivanih genotipova pšenice na upotrebu mineralnih đubriva je bila veoma različita. Najveću koncentraciju N u zrnu i slami ostvarili su ispitivani genotipovi na NK varijantama đubrenja.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.193

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

EFEKAT ĐUBRENJA NA SADRŽAJ ULJA U ZRNU PŠENICE

 

Hristov Nikola, Mladenov Novica, Đurić Veselinka, Kondić-Špika Ankica, Marjanović-Jeromela Ana i Lečić Nada

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Sadržaj ulja u zrnu predstavlja značajan pokazatelj kvaliteta pšenice u prehrambenoj, kozmetičkoj i farmaceutskoj industriji. Primenom odgovarajućih agrotehničkih mera, pre svega đubrenja, pokazatelji kvaliteta se u značajnoj meri mogu unaprediti. Cilj ovog rada je bio, da se utvrdi efekat đubrenja na varijabilnost sadržaja ulja u zrnu različitih genotipova pšenice. Dvogodišnja analiza obuhvatila je 24 fenotipski divergentna genotipa. Kao uzorak za analizu korišćen je omotač pšeničnog zrna (mekinjasti deo) dobijen u postupku mlevenja na laboratorijskom mlinu MLU 202. Za utvrđivanje sadržaja ulja primenjena je klasična metoda po Ruškovskom. Analizom varijanse utvrđene su značajne razlike kako između genotipova, tako i primenjenih količina mineralnih đubriva. Najmanji prosečan sadržaj ulja utvrđen je kod genotipova Skopljanka i Pobeda (3.25%) a najveći kod genotipa Dragana (4.88%). Sadržaj ulja bez primene đubriva kretao se od 3.10% do 4.98%, a kod primene đubriva od 3.26% do 5.09%. Prosečan sadržaj ulja na neđubrenoj varijanti iznosio je 3.90% a kod đubrene varijante 4.08%, ukazujući na pozitivan efekat ove agrotehničke mere na ispitivano svojstvo.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.194

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PRINOS GENOTIPOVA HLEBNE PŠENICE NA TRI NIVOA ISHRANE AZOTOM

 

Gorjanović Biljana i Kraljević-Balalić Marija

 

Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija

 

Neprekidno povećanje upotrebe azotnih đubriva dovodi do niza ekoloških i zdravstvenih problema. Jedan od puteva za rešavanje ovih problema je stvaranje genotipova koji daju odgovarajući prinos sa ograničenom primenom mineralnih đubriva. Cilj ovog rada je da se u trogodišnjem periodu ispita fenotipska varijabilnost prinosa dvanaest genotipova hlebne pšenice, na tri nivoa ishrane azotom, i da se genotipovi grupišu na osnovu fenotipske sličnosti za dato svojstvo. Analizom varijanse je utvrđeno da je na ispoljavanje ovog svojstva najveći uticaj imao genotipa, zatim interakcija genotip × godina i godine ispitivanja, a najmanji uticaj imala je primenjena doza azota. Genotipovi su najbolje rezultate ostvarili u 2006. godini, a najmanje u 2007. godini. Sorta Malyska je na sva tri nivoa ishrane imala najveći prinos. Najmanji prinos u kontroli je zabeležen kod sorte Nevesinjka, a na dozama N₇₅ i N₁₀₀ kod sorte Tamaro. Analizom dendograma može se zaključiti da su se na sva tri nivoa ishrane azotom po visokom prinosu izdvojile sorte Malyska i Sonata, a kao genotipovi sa najmanjom vrednošću sorte Tamaro i Ilona.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.195

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIČKA USLOVLJENOST TEHNOLOŠKOG KVALITETA PŠENICE

(TRITICUM AESTIVUM L.)

 

Knežević Desimir¹, Zečević Veselinka², Đukić Nevena³ i Konstantinov Kosana⁴

 

¹ Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Pristini, Zubin Potok, Srbija

² Fakultet za biofarming Backa Topola, Univerzitet Megatrend Beograd

³ PMF, Univerzitet u Kragujevcu, Kragujevac, Srbija

⁴ Institut za kukuruz „Zemun Polje“ Zemun, Srbija

 

Kvalitet je kompleksno genetički determinisano svojstvo. Veliki je broj parametara koji učestvuju u odredjenu kvaliteta. U ovom radu je predstavljena analiza sedimentacije proteina i volumena hleba kod 20 genetički različitih sorti pšenice. Metodom elektroforeze analiziran je sastav glijadina. Ustanovljeno je da sorte (KG.56, Rodna i dr.) koje imaju Gli-B1b, Gli-D1b, Glu-D1d imaju visoke vrednosti sedimentacije proteina i volumena hleba. Takodje je ustanovljena pozitivna korelacija izmedju Gli-D2a i sedimentacije proteina, kao i izmedju Gli-B1l i volumena hleba (Jugoslavija, Srbijanka, Balkan i dr.). Identifikovani Gli-1 mogu se koristiti kao markeri za kvalitet u oplemenjivanju pšenice. Međutim, analizirane komponente tehnološkog kvaliteta nisu genetički odredjene samo sa Gli-1 i Gli-2, već i drugim faktorima (Glu-1, Gli-3, proporcijom sadržaja glijadina/glutenina itd.) koje treba detaljnije izučavati.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.196

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

VARIJABILNOST TEHNOLOŠKOG KVALITETA OZIME PŠENICE

 

Zečević Veselinka¹, Knežević Desimir², Bošković Jelena¹, Mićanović Danica³ i Luković Kristina⁴

 

¹ Fakultet za biofarming, Bačka Topola

² Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Pristini, Zubin Potok, Srbija

³ Privredna komora, Beograd

⁴ Centar za strna žita, Kragujevac, Srbija

 

 

U radu je ispitivana varijabilnost komponenti tehnološkog kvaliteta (sedimentaciona vrednost, sadržaj vlažnog glutena, moć upijanja vode i kvalitetni broj brašna) kod šest sorti ozime pšenice (KG-56S, KG-100, Studenica, Takovčanka, Toplica i Lazarica), stvorenih u Centru za strna žita Kragujevac. Urađena je analiza varijabilnosti kvaliteta u toku sedam godina (1998-2004) kod sorti koje su bile zastupljene u makroogledu Centra za strna žita. Izračunati su standardna devijacija i koeficijent varijacije kao pokazatelji varijabilnosti. Rezultati su pokazali da je za sedimentacionu vrednost ispoljena veća varijabilnost po godinama (Cv=20,6%) nego po sortama (Cv=17,0%). Najveću varijabilnost ispoljila je sedimentaciona vrednost, a najmanju moć upijanja vode (Cv=4,5%-godine; Cv=5,3%-sorte) u poređenju sa ostalim osobinama. Sadržaj glutena je ispoljio visoku varijabilnost po godinama (Cv=10,9%) i po sortama (Cv=11,1%). Varijabilnost kvalitetnog broja bila je, takođe, visoka po godinama (Cv=17,1%) i sortama (Cv=12,3%). Sorta Lazarica je pokazala najmanju varijabilnost za sedimentacionu vrednost, Studenica za moć upijanja vode, KG-56S za sadržaj glutena, a Toplica za kvalitetni broj brašna.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.197

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

NASLEĐIVANJE VISINE STABLA I DUŽINE DRUGE INTERNODIJE

 KOD HIBRIDA JEČMA

                                                                                                   

Madić Milomirka¹, Paunović Aleksandar¹, Knežević Desimir² i Zečević Veselinka³

 

¹Agronomski fakultet, Cacak

² Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Pristini, Zubin Potok, Srbija

³ Fakultet za biofarming, Bačka Topola

 

Visina stabla i dužina druge (bazalne) internodije su veoma značajne komponente otpornosti ječma prema poleganju. Geni reduktori visine stabla kod ječma imaju drugačiji fenotipski efekat u odnosu na Rht gene pšenice, tako da dwarf genotipovi ječma imaju jako lomljivo stablo, osetljiviji su prema bolestima i imaju lošiji kvalitet slada. U cilju proučavanja načina nasleđivanja visine stabla i dužine druge internodije izvršeno je dialelno ukrštenje pet divergentnih genotipova ječma (KG-1/90, NS-293, Jagodinac, KG-15, KG-10/90). U nasleđivanju visine stabla kod većine kombinacija u F₁ i F₂ generaciji je preovladavala dominacija višeg roditelja, gde je stepen dominacije varirao od parcijalne do superdominacije. U nasleđivanju dužine druge internodije kod najvećeg broja kombinacija je uglavnom bio ispoljen intermedijaran ili dominantni način nasleđivanja. Relativni heterozis za visinu stabla se kretao od 3.5% do 19.4%, a za dužinu druge internodije od 3.1% do 17.5%. Analiza komponenti genetičke varijanse ukazuje da je u nasleđivanju visine stabla preovladavao dominantni efekat gena. U nasleđivanju dužine druge internodije u F₁ generaciji su preovladavali geni sa aditivnim efektom, dok su u F₂ pored njih značajni i dominantni efekati gena.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.198

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

REZULTATI I PERSPEKTIVE OPLEMENJIVANJA OZIMOG TRITIKALEA

U KRAGUJEVCU

 

Milovanović Milivoje i Perišić Vladimir

 

Centar za strna žita, Kragujevac, Srbija

 

U radu su prikazani rezultati dosadašnjeg rada na oplemenjivanju ozimog 6x tritikalea u Centru za strna žita u Kragujevcu, kao i perspektive za budući doprinos unapređenju ove vrste kod nas na osnovu rezultata mikroogleda (5x5m²) iz perioda 2003/04-07/08. Do danas je Centru priznato 8 novih sorti ozimog tritikalea. KG sorte oz. tritikalea se odlikuju visokom rodnošću i nizom poželjnih agronomskih i fizioloških osobina. Najnovije perspektivne sorte i linije (Trijumf, Žarko, KG.Tr. 360/1-2, KG.Tr. 102/6-2, KG.Tr. 55/3, KG.Tr. 110/3-2) značajno i visoko značajno nadmašuju u prinosu zrna standarde (KG 20 i Favorit), a neke od njih imaju rezultate na nivou ili iznad poznate poljske sorte Presto. Pri tome je kod njih zadržana visina stabljike u proseku na nivou niskih i sr. visokih sorti (97-123 cm). Značajni rezultati su postignuti i po pitanju poboljšanja nalivenosti zrna i sadržaja proteina. U budućem radu na oplemenjivanju, poseba pažnja će i dalje biti usmerena na ozime forme sekundarnog heksaploidnog ili substitucionog tritikalea, dok će rad na primarnim 6x, 8x i 4x formama služiti za unapređenje varijabilnosti i genetska istraživanja.

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.199

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

VIZUELNA OCENA FENOTIPA KAO POKAZATELJ SRODNOSTI LINIJA KUKURUZA

 

Babić Vojka, Babić Milosav, Filipović Milomir i Delić Nenad

 

Institut za kukuruz, Zemun-Beograd, Srbija

 

Predvidjanje performansi hibrida je od primarnog interesa u svim hibridnim oplemenjivačkim programima. Pri tome je od esencijalne važnosti odabrati one linije čije će ukrštanje ispoljiti visok heterozis. Brojni su metodi koji se koriste za predvidjanje heterozisa i mogu se svrstati u sledeće grupe: performanse roditelja per se; mitohondrijalna podudarnost; kombinacione sposobnosti; genetička divergentnost bilo da je determinisana kroz geografsko poreklo, morfološke i agronomske osobine ili biohemijske markere. Bez obzira na napredak biotehnologije i marker tehnika poljski ogledi još uvek uzimaju najviše vremena i sredstava i nezaobilazni su u programima oplemenjivanja hibrida. Cilj ovog istraživanja je bio da se ispita da li se vizuelna ocena fenotipa linija kukuruza, po UPOV deskriptoru, može upotrebiti za definisanje homogenih grupa po srodnosti. Rezultati statističkih analiza su pokazali da postoji visoka saglasnost dobijene klasifikacije, klaster analizom Wards metod, fenotipskih ocena linija kukuruza i poznatih informacija o poreklu. Diskriminaciona analiza se može upotrebiti kao pomoćno sredstvo u definisanju broja grupa, dok korespondencionom analizom možemo dobiti globalni prikaz, medjusobnih odnosa ispitivanog materijala, u obliku kontinuirane varijabilnosti.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.200

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PROMENA GENETSKE I FENOTIPSKE VARIJANSE KOMPONENTI PRINOSA NAKON REKURENTNE SELEKCIJE KUKURUZA

 

Deletić Nebojša, Stojković Slaviša i Gudžić Slaviša

 

Univerzitet u Prištini, Poljoprivredni fakultet Kosovska Mitrovica – Zubin Potok

 

U radu je ispitivana 31 SSD linija iz ZP-Syn-1 C₀ i 37 iz ZP-Syn-1 C₃ populacije kukuruza. Nakon odabira i umnožavanja semena linija u prvoj godini, ogledi su obavljeni tokom dve godine u Kruševcu i Zemun Polju, po RCBD metodi sa tri ponavljanja. Izračunata je aditivna i fenotipska varijabilnost komponenti prinosa, a urađena je i procena suženja varijabilnosti na osnovu multivarijacione cluster analize. Razlike između aditivnih i fenotipskih varijansi između ciklusa su bile značajne samo za dužinu klipa, a visoko značajne za broj redova zrna i procenat poleglih i slomljenih biljaka. To znači da je samo kod ova tri svojstva došlo do značajnog smanjenja aditivne i fenotipske varijanse, dok za ostala svojstva nije bilo značajnih promena pod uticajem selekcije. Cluster analiza je pokazala, po svim kriterijumima, dvostruko veće distance između genotipova i grupa u nultom ciklusu, a bolju definisanost grupa u trećem ciklusu. Ovo nam na posredan način ukazuje na suženje ukupne varijabilnosti nakon tri ciklusa reku­rentne selekcije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.201

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

KOMBINACIONE SPOSOBNOSTI PRINOSA LINIJA KUKURUZA RAZLIČITIH CIKLUSA SELEKCIJE

 

Sečanski Mile¹, Živanović Tomislav², Šurlan-Momirović Gordana ², Prodanović Slaven i Jovanović Snežana¹

 

¹Institut za kukuruz, Zemun Polje, Beograd-Zemun

²Poljoprivredni fakultet, Beograd-Zemun

 

 Istraživanja su obuhvatila proučavanja prosečnih vrednosti, heterozisa, opštih i posebnih kombinacionih sposobnosti po Griffing-u 1956a za prinos šest inbred linija i njihove hibride. Hibridi su u odnosu na linije ispoljili veće prosečne vrednosti za prinos što je i očekivano obzirom da pri inbridingu dolazi do depresije ovih osobina kod linija. Najviša prosečna vrednost heterozisa za prinos je utvrđena za hibrid B14 x B37 (209.8% ). Analiza varijanse kombinacionih sposobnosti za prinos je pokazala da postoje visoko značajne pozitivne vrednosti OKS i PKS za ovu ispitivanu osobinu u obe godine ispitivanja. Za nasleđivanje prinosa utvrđen je veći značaj neaditivnih gena (dominacije i epistaze) što pokazuje signifikantnost OKS i PKS. Najbolji opšti kombinatori su u obe godine ispitivanja bile linije ZPL1 i ZPL2, a hibridne kombinacije ZPL2 x B73,ZPL1 x ZPL2, ZPL1 x B90, ZPL1 x B91, ZPL1 x B99, ZPL2 x B90 i ZPL2 x B91 su sa značajnim efektima PKS u obe godine ispitivanja. Ove hibridne kombinacije uključuju oba roditelja sa dobrim OKS ili jednog roditelja sa dobrim OKS i drugog sa lošijim OKS. Takođe postoji i hibridna kombinacija B14 x B37 koja je imala značajne efekte PKS, a roditelje sa lošim OKS vrednostima. Ovo je verovatno posledica delovanja aditivnog tipa (aditivni x aditivni) interakcije među roditeljima.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.202

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

NAČIN NASLEĐIVANJA I HERITABILNOST PRINOSA I ZAPREMINEKOKIČAVOSTI HIBRIDA KUKURUZA KOKIČARA (Zеа mays L. everta)

 

Pajić Zorica, Erić Uroš, Srdić Jelena, Drinić Mladenović Snežana i Filipović Milomir

 

Institut za kukuruz, Zemun Polje, Beograd, Srbija

 

Uspeh u oplemenjivanju kokičara zavisi od efikasnosti metoda koji se koriste i selekcionog materijala. Za proučavanja u ovom radu odabrano je šest samooplodnih linija kokičara različitog porekla. Metodom dialelne analize ispitivan je način nasleđivanja i heritabilnost prinosa i zapremine kokičavosti. Kako je OKS pokazatelj aditivne genetičke varijanse, a PKS pokazatelj neaditivne (dominacija i epistaza) može se zaključiti da na visinu prinosa zrna kokičara glavni uticaj ima neaditivno dejstvo gena. Na to ukazuje i odnos OKS/PKS, koji za prinos zrna iznosi 0,059, tj. pokazuje da je neaditivna komponenta dosta veća od aditivne. Kako se heritabilnost u užem i širem smislu računa na osnovu vrednosti komponenti varijanse njeno određivanje je bilo nemoguće zbog prisutva epistaze.

Odnos OKS/PKS (0,208) govori da je uticaj neaditivne komponente na nasleđivanje zapremine kokičavosti skoro pet puta veći od uticaja aditivne komponente. Nađen je veći uticaj dominantne genetičke varijanse (N1 i N2) od uticaja aditivne komponente (D). Za svojstvo zapremina kokičavosti ispoljena je srednje visoka heritabilnost u užem smislu h2ns=0,449, i relativno visoka heritabilnost u širem smislu h2bs=0,807.

 

 Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.203

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PROCENE DVE GRUPE POPULACIJA POLUSRODNIKA ZA PRINOS ZRNA KUKURUZA (Zea mays L.)

 

Ivanović Mile, Stanisavljević Dušan, Stojaković Milisav, Treskić Sanja i Mitrović Bojan

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Neselekcionisane S₁ familije, populacije kukuruza uže genetičke osnove (P₁), ukrštene su kao zajednički roditelj (oprašivač) sa dve nesrodne inbred-tester linije (A i B), čime su formirane dve populacije polusrodnika (P₁A i P₁B). U svakoj populaciji bilo je zastupljeno po 40 potomstava, u cilju procene više svojstava biljke, prinosa zrna i komponenti prinosa. Slučajni-nekompletni blok dizajn, sa dva ponavljanja korišćen je u četiri lokaliteta tokom 2008. godine. U svakom od dva bloka bilo je po 20 familija i četiri hibrida standarda.

Prosečne vrednosti za prinos zrna pokazuju signifikantne razlike između populacija (9.08t/ha za P₁B u odnosu na 8.44t/ha za P₁A). Dobijene razlike između odgovarajućih hibrida dve populacije i prosečnih vrednosti, ukazuju na razlike u specifičnoj kombinacionoj sposobnosti između testera u odnosu na zajednička S₁ potomstva.

 

 Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.204

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

KORELACIONA I PATH ANALIZA PRINOSA ZRNA PO BILJCI I MORFOLOSKIH OSOBINA BILJKE I KLIPA

U TEST-CROSS POPULACIJAMA KUKURUZA

 

Srećkov Zorana¹, Nastasić Aleksandra², Ivanović Mile² i Boćanski Jan³

¹ Stipendista MNTR, Beograd,Srbija

² Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

³ Univerzitet Novi Sad, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija

 

Jedan od ciljeva ovog rada bio je da se ustanovi međuzavisnost prinosa zrna, kao najvažnije ekonomske osobine kukuruza, i morfoloških osobina biljke i klipa, koje utiču na formiranje prinosa, u dve populacije kukruza koje su nastale ukrštanjem potomstva populacije NSU₁ nakon 17 ciklusa fenotipske rekurentne selekcije i 2 testera, 568/II NS i B73. U prvoj proučavanoj populaciji, NSU₁×568/II NS, najjača korelativna veza ustanovljena je između prinosa zrna po biljci i broja redova zrna na klipu (r_g = 0.305). U drugoj proučavanoj populaciji prinos zrna se takođe nalazio u najjačoj međuzavisnosti sa brojem redova zrna na klipu (r_g = -0.311), ali je ta veza bila negativna. Path analiza obezbeđuje više informacija o međuzavisnosti osobina, i iz tog razloga, cilj ovog rada bio je i utvrđivanje direktnog i indirektnog efekta morfoloških osobina na prinos zrna. Poželjan, visoko značajan uticaj na prinos zrna, ustanovljen je za visinu klipa, u obe proučavane populacije, dok je za visinu biljke, u obe populacije test ukrštenika, i broj redova zrna na klipu i sadržaj ulja u zrnu, u populaciji gde je kao tester korištena inbred linija B73, ustanovljen visoko značajan negativan uticaj.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.205

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UTICAJ KOMPONENTI PRINOSA NA PRINOS ZRNA KOD RAZLIČITIH POTOMSTAVA JEDNE F₃ POPULACIJE KUKURUZA

 

Stojković Slaviša, Deletić Nebojša, Biberdžić Milan i Aksić Miroljub

 

Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Pristini, Zubin Potok, Srbija

 

U radu su ispitivana S₁ i HS potomstva dobijena od jedne F₃ populacije kukuruza. Nakon stvaranja navedenih potomstava tokom 2004 godine, ogledi su obavljeni u periodu 2005-2006 u okolini Aleksinca, Leskovca i Kruševca, po RCBD metodi. Nakon izračunavanja koeficijenata genotipskih korelacija, na osnovu njih su izračunati koeficijenti putanje i koeficijenti višestruke determinacije. Analiza “path” koeficijenata je pokazala značajan direktan uticaj za sva svojstva i kod S₁ i HS potomstava. Kod S₁ potomstava indirektni uticaji bili su značajni za sve osim za procenat poleglih i slomljenih biljaka preko mase 1000 zrna, mase 1000 zrna preko procenta poleglih i slomljenih biljaka i mase 1000 zrna preko broja redova zrna. Najjači direktan uticaj na prinos zrna kod HS potomstava je pokazao procenat poleglih i slomljenih biljaka (0,68**), dok je broj zrna u redu ostvario najjači negativni direktan uticaj na prinos zrna (-0,97**). Koeficijenti višestruke determinacije su bili značajni za većinu kombinacija nezavisno promenljivih kod obe grupe potomstava. Ve­liki broj kobinacija od svega par svojstava je pokazao združeni uticaj skoro jednak uticaju svih sedam ispitivanih svojstava.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.206

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

KORIŠĆENJE SRODNIH LINIJA KUKURUZA U PROIZVODNJI HIBRIDNOG SEMENA

 

Pavlov Jovan, Stanković Goran i Delić Nenad

 

Institut za kukuruz, Zemun Polje, Beograd-Zemun

 

U proizvodnji semena kukuruza prinos roditeljskih inbred linija je često veoma nizak, uz nizak kvalitet semena. Kod hibrida kod kojih postoje problemi u semenskoj proizvodnji, ovaj nedostatak može se otkloniti korišćenjem srodnih linija kao majčinske komponente. Pri tome, hibridi dobijeni korišćenjem srodnih linija po svojim karakteristikama manje ili više odstupaju od originalnih dvolinijskih.Četiri inbred linije BSSS osnove ukrštene su sa istim ocem. Istovremeno, inbred linije su ukrštane medjusobno, a zatim oplodjene istim ocem. Na taj način, pored četiri dvolinijska hibrida dobijeno je i šest hibrida kod kojih se kao majčinska komponenta koriste srodne linije. Tokom 2008. godine ogled je postavljen na dve lokacije u dva ponavljanja. Pored hibrida praćen je i prinos inbred linija, kao i njihovih sestrinskih verzija. Rezultati ogleda pokazali su da su srodni trolinijski hibridi ostvarili prinose na nivou originalnih dvolinijskih, a samo u jednom slučaju dvolinijski hibrid bio je značajno prinosniji od srodnog trolinijskog. Sestrinske verzije linija imale su od 27 do 58% viši prinos semena od odgovarajućih inbred linija. U skladu sa ovim rezultatima, kod hibrida kod kojih je semenska proizvodnja nesigurna može se preporučiti korišćenje srodnih linija kao majčinske komponente u proizvodnji hibridnog semena.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.207

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PONAŠANJE HIBRIDA KUKURUZA SA EGZOTIČOM GERMPLAZMOM U NAŠIM USLOVIMA GAJENJA

 

Filipović Milomir, Čamdžija Zoran i Lopandić Dragiša

 

Institut za kukuruz, Zemun Polje, Beograd-Zemun

 

Devedesetih godina prošloga veka u Institutu za kukuruz u okviru programa selekcije na sušu započeta je inkorporacija egzotične germplazme adaptirane na sušu, bele i žute boje zrna u našu kontinentalnu germplazmu uglavnom žute boje zrna. Dobrim poznavanjem heterotičnih parova kod adaptiranog i egzotičnog materijala, vrlo brzo su stvoreni odgovarajući izvori za dobijanje novih samooplodnih linija žute i bele boje zrna. Iz ovog programa do sada su stvorena dva hibrida kukuruza bele boje zrna i tri hibrida kukuruza žute boje zrna. Prednosti hibrida kukuruza stvorenih u ovim programima selekcije posebno dolaze do izražaja u sušnim godinama, kao što su bile 2003. i 2007. godina. U takvim godinama hibridi nastali iz ovih programa selekcije ispoljavaju superiornost u pogledu prinosa i imaju brže otpuštanje vlage iz zrna. To najbolje ilustruju dvogodišnji rezultati sortne komisije u toku kojih su ispitivani i priznati hibridi ZP 555 i ZP 606. Superiornost ovih hibrida u odnosu na hibride standarde posebno se ističe u sušnim godinama kakva je bila 2007.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.208

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

stabilnost PRINOSA komercijalnih hibrida kukuruza

 

Babić Milosav¹, Babić Vojka¹, Prodanović Slaven² i  Anđelković Violeta¹

 

¹Institut za kukuruz „Zemun Polje“, Zemun Polje

² Poljoprivredni fakultet, Beograd, Srbija

 

Različiti interesi oplemenjivača i poljoprivrednih proizvodjača u svetlosti GxL (Genotip x Lokacija) i GxY (Genotip x Godina) interakcija pokreću jedno veliko pitanje: Koliko sorta može biti široko prilagodjena, a da istovremeno pruži optimalan prinos u datoj lokaciji. Još uvek se u istraživačkim krugovima, i posle višedecenijskog rada na ovom problemu, vode polemike o samom definisanju i poželjnosti adaptabilnosti i stabilnosti genotipa. Neki autori navode da bi selekcija stabilnih genotipova, prema nekim definicijama, dovela do izbora komercijalno neupotrebljivih genotipova. Proučavanjem literature koja se bavi ovom problematikom, uočeno je da postoji niz neusaglašenosti oko samog koncepta stabilnosti i njegove važnosti za oplemenjivački cilj. Kompleksna pojava kao što je interakcija teško se može objasniti jednim univerzalnim pokazateljem kako pokušavaju brojni rani koncepti stabilnosti. U novije vreme, sve više istraživača koristi hibridne statističke modele, za istaživanje interakcije, a samim tim i stabilnosti, koji uključuju i multivarijacione statističke analize kao što je AMMI model, zatim SREG (Sites Regression Analysis) model onda SHMM model (Shifted Multiplicative Model).Za dato istaživanje odabran je set višelokacijskih ogleda prinosa sa 15 komercijalnih hibrida kukuruza sa ciljem da se istraži u kolikoj su saglasnosti rezultati stabilnosti prinosa dobijeni na osnovu AMMI modela i Eberhart-Ruusel analize stabilnosti.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.209

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

STABILNOST PRINOSA I KOMPONENTI PRINOSA HIBRIDA KUKURUZA

 

Cvarkovic Radomir¹, Branković Gordana¹, Calic Irena¹, Delić Nenad², Živanović Tomislav¹ i Šurlan-Momirović Gordana¹

 

¹Poljoprivredni fakultet, Beograd, Srbija

² Institut za kukuruz „Zemun Polje“, Zemun Polje

 

Analizirani su dvogodišnji podaci prinosa i mase 1000 semena kod 24 hibrida kukuruza FAO grupe zrenja 400, 500, 600 i 700. Istraživanja su izvršena na dva lokaliteta tokom dvogošnjeg perioda. Primenom neparametrijskih metoda: Hildebrandove, Kubingerove i van der Laana i de Kroona, utvrđeno je postojanje interakcije genotip × spoljašnja sredina za obe ispitivane osobine. Stabilnost hibrida procenjena je pomoću neparametrijskih parametara stabilnosti: prosečne razlike rangova u različitim sredinama, varijanse rangova i relativnog odstupanja u odnosu na prosečan rang. Na osnovu izračunatih vrednosti parametara stabilnosti utvrđeni su najstabilniji i najnestabilniji hibridi za svaku FAO grupu zrenja, kod obe ispitivane osobine. Izračunati su koeficijenti korelacije između obe ispitivane osobine i parametara stabilnosti kao i između samih parametara stabilnosti. Iako je između sva četiri parametra stabilnosti utvrđena jaka povezanost, ipak se može govoriti o dve grupe parametara stabilnosti: u prvu grupu spadaju prosečna razlika rangova u različitim sredinama i varijansa rangova, a u drugu grupu relativno odstupanje u odnosu na prosečan rang.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.210

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PARAMETRI STABILNOSTI PRINOSA ZRNA HIBRIDA KUKURUZA (Zea mays L.)

 

Đurović Dragan, Madić Milomirka i Stevović Vladeta

 

 Agronomski fakultet Čačak

 

Tokom dve godine u tri različita lokaliteta centralne Srbije procenjeni su parametri stabilnosti prinosa zrna 11 hibrida kukuruza (ZPSC 330M, ZPTC 404, ZPSC 42A, ZPSC 480, ZPSC 539, ZPSC 599, ZPSC 580, ZPSC 677, ZPSC 633, ZPSC 704 i ZPSC 753) FAO grupa zrenja 300 – 700. Hibridi su testirani u dva nezavisna ogleda sa 50 000 i 65 000 biljaka/ha. Za procenu parametra stabilnosti primenjena je metoda regresione analize Eberhart i Russell (1966).Vrednosti regresionog koeficijenta (b_i) za prinos zrna nisu se (izuzev kod hibrida ZPTC 404) značajno razlikovali u odnosu na srednju vrednost. Iz grupe hibrida srednje dužine vegetacije hibrid ZPSC 599 je u najvećem broju lokaliteta i godina postigao visoke prinose uz nepovoljnije vrednosti parametara stabilnosti u odnosu na hibride duže vegetacije. Hibridi kasnijih grupa zrenja (FAO 600 i 700) u poređenju sa ranijim su, uglavnom, imali nepovoljne vrednosti parametara stabilnosti odnosno specifičnu reakciju i bolju adaptaciju na povoljnije uslove sredine uz više prosečne prinose. Nivo prinosa ovih hibrida nije mogao biti ugrožen prinosom hibrida ranijih grupa zrenja.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.211

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UTICAJ CITOPLAZMATSKE MUŠKE STERILNOSTI I KSENIJA NA HEMIJSKI SASTAV ZRNA KUKURUZA

 

Vančetović Jelena¹, Jankuloski Ljupcho², Božinović Sofija¹ i Dodig Dejan¹

 

¹Institut za kukuruz, Zemun Polje, Beograd-Zemun, Srbija

²Faculty of Agricultural Science and Food, Skopje, Macedonia

 

Sterilni hibridi često imaju veći prinos od svojih fertilnih analoga, posebno ako su oprašeni sa genetski nesrodnim oprašivačem. Kombinovani uticaj cms-a i ksenija se naziva Plus hibrid efekat. Cilj ovog istraživanja bio je da se utvrdi kakav je pojedinačni, kao i kombinovani uticaj cms-a i ksenija na hemijski sastav zrna kukuruza. Ispitivani su procenat ulja, proteina i skroba u zrnu. Za istraživanja su odabrana dva sterilna hibrida, njihovi fertilni analozi i pet fertilnih hibrida oprašivača. Ogled je izveden u Zemun Polju 2008. godine i bio je postavljen po slučajnom blok split-plot eksperimentalnom dizajnu u tri ponavljanja. Rezultati pokazuju da uticaj cms-a na udeo ulja nije bio značajan za ispitivani hibrid ZP 341, dok je drugi ispitivani hibrid ZP 360 imao povećanje udela ulja u zrnu na nivou značajnosti P = 0,1. Efekat ovog faktora na udeo proteina i skroba takođe je pokazivao značajnost (P = 0,01) u nekim hibridnim kombinacijama. Ksenije su značajno (P = 0,01) uticale na sva tri hemijska parametra u nekim hibridnim kombinacijama. Rezultati upućuju da bi se pronalaskom dobre kombinacije dva hibrida, u kojoj bi jedan bio sterilna majka, a drugi polinator, pored povećanja prinosa, mogao poboljšati i kvalitet zrna kukuruza.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.212

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

SADRŽAJ ANTIOKSIDATIVNIH KOMPONENATA U SEMENU GENOTIPOVA KUKURUZA SA RAZLIČITIM UDELOM DTP-a

 

Kravić Natalija, Anđelković Violeta, Hadži-Tašković Šukalović Vesna i Vuletić Mirjana

 

Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

 

U cilju proširenja genetičke osnove germplazme kukuruza (Zea mays L.), neophodna je inkorporacija egzotičnog u lokalno adaptirani selekcioni materijal. U radu su upoređeni antioksidativni sistemi dve lokalne inbred linije (A i B) sa antioksidativnim sistemima egzotične germplazme (DTP) i povratnih ukrštanja tih inbred linija i DTP-a (A₁, A₂, B₁ i B₂). U semenu kukuruza meren je sadržaj antioksidanata male molekulske težine, prolina i ukupnih fenola, kao i antioksidativni kapacitet, izražen preko sposobnosti hvatanja slobodnih DPPH radikala. Rezultati su pokazali porast nivoa prolina, kako u klici, tako i u endospermu, kod A₁, A₂, B₁ i B₂ genotipova, u odnosu na inbred linije i DTP. Takođe, nivo prolina se povećavao sa povećanjem udela egzotične germplazme. Nasuprot tome, kod inbred linija je bio veći nivo ukupnih fenola i stepen hvatanja slobodnih DPPH radikala nego kod DTP-a, i sa tendencijom neznatnog smanjenja kod A₁, A₂, B₁ i B₂ genotipova.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.213

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

POREĐENJE RAPD I SSR MARKERA U PROCENI GENETIČKE VARIJABILNOSTI LOKALNIH POPULACIJA KUKURUZA

 

Ristić Danijela, Ignjatović-Micić Dragana, Drinić Mladenović Snežana, Anđelković Violeta i Nikolić Ana

 

Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

 

Gajenje uniformnih komercijalnih varijeteta dovelo je do gubitka genetičke varijabilnosti kukuruza. Lokalne populacije kukuruza predstavljaju dragocen izvor genetičkog diverziteta. Banka gena Instituta za kukuruz cuva bogatu kolekciju od 2178 domacih sorti, koje su prvobitno klasifikovane i ... na osnovu morfoloskih markera. Glavni cilj našeg rada bio je ispitivanje primenljivosti SSR i RAPD markera, kao i analiza grupnog uzorka, u utvrđivanju genetičke strukture i diverziteta. Genetička varijailnosti između i unutar dve populacije Banke gena Instituta za kukuruz analizirana je sa pet SSR pari prajmera i pet RAPD prajmera. ... Genetička distanca između analiziranih populacija je izračunata po Nei i Li (1979), a klaster analiza je urađena na osnovu UPGMA metode.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.214

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

SSR ANALIZA POLIMORFIZMA LOKUSA MODIFIKATORA KOD NORMALNIH I opaque2 INBRED LINIJA KUKURUZA

 

Ignjatović-Micić Dragana, Marković Ksenija, Drinić Mladenović Snežana

i Lazić-Jančić Vesna

 

Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

 

Kukuruz ima nisku hranjivu vrednost zbog nedostatka dve esencijalne aminokiseline – triptofana i lizina. Opaque2 (o2) mutacije mogu udvostručiti sadržaj ovih aminokiselina. Inkorporacija opaque2 u visokoprinosne komercijalne hibride se pokazala neuspešnom zbog brojnih agronomskih nedostataka i problema u preradi. Ova negativna svojstva se mogu ispraviti inkorporacijom gena modifikatora za tvrdoću endosperma i sadržaj aminokiselina zajedno sa opaque2 genom u ciljne genotipove, odnosno stvaranjem kukuruza visokog kvaliteta proteina (QPM – Quality Protein Maize).Gen banka Instituta za kukuruz poseduje kolekciju opaque2 inbred linija stvorenih tokom sedamdesetih godina. Ovaj materijal bi mogao biti dragocen izvor germplazme za satvaranje QPM. Da bismo utvrdili prisustvo specifičnih alela gena modifikatora u opaque2 linijama urađena je njihova SSR analiza sa specifičnim markerima za tvrdoću endosperma i sadržaj aminokiselina. Nije utvrđena korelacija između alela gena modifikatora i ciljnih svojstava. Ovo se može objasniti mehanizmom regulacije gena na koje deluje o2 gen ili neadekvatnim rastojanjem između markera i gena.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.215

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UTICAJ NASLEĐA NA KONCENTRACIJE FOSFORA I KALIJUMA U KUKURUZU

 

Kovačević Vlado¹ i Šimić Domagoj²

 

¹Univerzitet J. J. Strossmayer, Poljoprivredni fakultet, Osijek, Hrvatska

²Poljoprivredni Institut, Osijek, Hrvatska

 

Dvadeset hibrida kukuruza (Zea mays L.) uzgajano je u poljskim uslovima na kiselom (pH KCl = 4.77) hidromorfnom zemljištu skromnih zaliha pristupačnog P i K (mg/100 g zemljišta prema AL-metodi: 7,91 P₂O₅ i 9,17 K₂O) tokom 2000. i 2001. godine (4 ponavljanja, sklop 71429 biljaka/ha, osnovna parcela 7,0 m² = jedan red dužine 10 m). Značajne razlike u koncentracijama P i K u listu ispod klipa (svilanje) su ustanovljene između hibrida: od 0.269 % do 0.465% P, te od 1.56% do 2.45% K. Niže koncentracije P bile su u hibridima OsSK378, OsSK298 i OsSK382 (prosek 0.276% P), dok su u hibridima Alpos, Bc278, OsK2-191 i Clarica one bile znatno veće (prosek 0.382% P). Hibridi OsSK333 i Os298 imali su kalijuma ispod 1,60% (prosek 1.57% K), a iznad 2,00 % K bio je u hibridima Os395, RK1456, Podravec 36, Os332 i Alpos (prosek 2.17% K). Podudarnost rezultata u dvije godine između hibrida bila je znatno veća za P (r = 0.816**) nego za K (r = 0.493*), a bila je značajna i za prinose zrna (r = 0.587**). U obadve godine je korelacija između koncentracije P i prinosa bila negativna (r = -0.529* i -0.739**, za 2000. i 2001.), dok je za K ona bila niska (r = -0.246, odnosno -0.170).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.216

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIČKE VARIJACIJE FITINA U POPULACIJAMA KUKURUZA

 

Drinić Mladenović Snežana, Ristić Danijela, Sredojević Slobodanka, Dragičević Vesna, Terzić Dušanka, Nenad Delić i Ignjatović-Micić Dragana

 

Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

 

Mnogi problemi vezani za P u zrnu kukuruza nisu posledica koncentracije ukupnog P per se, već činjenice da se veći deo P nalazi vezan u fitinu. Zbog toga bi bilo poželjno povećati količinu dostupnog P i redukovati količinu fitina u zrnu kukuruza. Analiza 60 populacija kukuruza je sprovedena sa ciljem identifikacije genotipova koji imaju nisku, odnosno visoku koncentraciju fitina. Izmerene koncentracije fitina su se nalazile u opsegu od 21,7 to 96,7 umol/zrnu. Utvrđena je pozitivna korelacija između fitina i rastvorljivih proteina (r=0,715). Tri populacije su imale najnižu koncentraciju fitina, a najvišu dve populacije. Populacije sa niskom koncentracijom fitina su takođe imale i niske koncentracije antioksidanata PSH i fenola. Korelacije između fitina i fenola, odnosno fitina i PSH, su bile visoke i pozitivne (r=0,79 i r=0,77). Niska korelacija između prinosa i fitina je ukazala da je razvoj visokoprinosnih genotipova sa nižim koncentracijama fitina dostižan cilj.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.217

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UPOTREBNA VREDNOST ZRNA HIBRIDA KUKURUZA RAZLIČITE GENETIČKE OSNOVE

 

Radosavljević Milica¹, Mojović Ljiljana², Semenčenko Valentina¹ i Milašinović Marija¹

 

¹Institut za kukuruz, Zemun Polje, Beograd-Zemun

²Fakultet za Tehnologiju I Metalurgiju, Univerzitet u Beogradu, Beograd

 

Posmatrano u svetskim razmerama kukuruz je kako po požnjevenim površinama i proizvedenim količinama tako i po upotrebnoj vrednosti zrna jedna od najznačajnijih biljnih vrsta. Srbija se ubraja među značajne proizvođače kukuruza ne samo u Evropi već i u svetu. U 2008. godini kukuruz je u našoj zemlji gajen na 1.273.908 hektara. Ostvarena je ukupna godišnja proizvodnja od 6,158 miliona tona i prosečan prinos od 4,843 tona zrna po hektaru. Otuda, i ispitivanja mogućnosti proizvodnje i dalje upotrebe ove za našu zemlju izuzetno značejne i tradicionalno gajene raterske biljke sa pravom zahteva posebnu pažnju. Uzimajući u obzir činjenicu da kukuruz ne određuje proizvodnja već njegova upotreba za cilj ovog rada je postavljeno da se ispita upotrebna vrednost zrna ZP hibrida kukuruza različite genetičke osnove. U radu su prikazani rezultati ispitivanja nutritivne vednosti i tehnoloških svojstava, odnosno pogodnosti pet odabranih ZP hibrida kukuruza za proizvodnju skroba i bioetanola.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.218

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

OSOBINE POLENA ULJANIH VRSTA IZ NOVOSADSKE KOLEKCIJE

 

Atlagić Jovanka, Marjanović-Jeromela Ana, Marinković Radovan i Terzić Sreten

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad

 

Kolekcija uljanih biljnih vrsta u Novom Sadu raspolaže sa 12 vrsta zastupljenih sa 1-4 sorte, odnosno lokalne populacije. Za dalji rad na korišćenju ove kolekcije u smislu oplemenjivanja pojedinih vrsta ili korišćenje istih kao izvor «poželjnih gena» ispitivana je morfologija polenovih zrna (oblik i veličina), kao i vitalnost polena. Za odredjivanje osobina polena korišćen je mikroskop Axiovert 40C, a za merenje dužine i širine polenovih zrna softver AxioVision LE; Rel.4.3. Vitalnost polena je odredjena bojenom metodom (Alexander, 1969). Rezultati ispitivanja su pokazali da su se vrste razlikovale po obliku polenovih zrna (okrugla, jajasta, trouglasta i štapićasta) kao i po izgledu egzine (debela i bodljikava, debela do tanka). Za neke vrste je karakteristično postojanje odredjenog broja septi (2-11). Veličina vitalnih polenovih zrna se kretala od 29,1/12,58mµ (korijander) do 86,27/76,05 mµ (susam), dok su sterilna zrna bila uvek sitnija (27,27/10,97 mµ do 55,95/52,10 mµ) kod istih biljnih vrsta. Vitalnost polena kod najvećeg broja vrsta je bila oko 80%. Najnižu vitalnost polena je imao lan beli (56,98%), a najvišu uljana tikva (91,43%).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.219

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

NEW SUNFLOWER RESTORER LINES DEVELOPED BY y-INDUCED PARTHENOGENESIS FROM Helianthus annuus HYBRIDS - DISEASE RESISTANCE,

COMBINING ABILITY. II. COMBINING ABILITY.

 

Drumeva Miglena, Yankov Peter and Nenova Nina

Dobroudja Agricultural Institute - General Toshevo, Bulgaria

 

The combining ability of 10 parthenogenetic doubled haploid fertility restorer sunflower lines, with high resistance to the main economically important diseases on sunflower (Drumeva et al., 2008) were studied. Thirty hybrids developed by crossing the investigated male restorer lines to 3 cytoplasmic male sterile (cms) female lines were used in this investigation. The combining ability effects for grain yield, oil content and oil yield were analyzed. The line DHR3 8/6 had the largest GCA effect for grain yield, oil content and oil yield, followed by the line DHH2 22/29. The cross CMS 2607 x DHR3 5/35 was determind as the best hybrid in the experiment. The crosses CMS 6124 × DHR3 8/6, CMS 2607 × DHH2 22/29 and CMS 1607 × DHH3 25/9 might be considered as promising combinations in terms of seed and oil yield.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.220

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Međuzavisnost prinosa sa komponentama prinosa kod konzumnog suncokreta

 

Hladni Nada¹, Jocić Siniša¹, Miklič Vladimir¹, Saftić-Panković Dejana¹ i Kraljević-Balalić Marija ²

 

¹ Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

² Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija

 

Dva značajna kriterijuma za uvođenje novih konzumnih (visoko proteinskih) hibrida u proizvodnju su visok prinos semena i proteina. Ove dve osobine, predstavljaju problem za oplemenjivače jer obe karakteriše niska heritabilnost odnosno velik uticaj interakcije genotipa i spoljne sredine. U oplemenjivanju suncokreta na produktivnost, važno je pronaći osobine koje je jednostavno meriti, a da istovremeno ispoljavaju međuzavisnost sa prinosom semena i poteina pa se mogu koristiti kao kriterijumi za oplemenjivanje. Između ispitivanih konzumnih hibrida suncokreta ustanovljene su značajne razlike u srednjim vrednostima za sva ispitivana svojstva. Utvrđena je visoko značajna pozitivna međuzavisnost između prinosa semena i sadržaja proteina u semenu, sadržaja jezgra, mase 1,000 semena. Pozitivna visoko značajna međuzavisnost konstatovana je između sadržaja proteina u semenu, prinosa semena i mase 1000 semena sa prinosom proteina. To pokazuje da prinos semena, sadržaj proteina u semenu i masa 1000 semena imaju visok uticaj na prinos proteina. Stepen međuzavisnosti između različitih osobina je putokaz koji treba da omogući bolje planiranje programa za oplemenjivanje suncokreta.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.221

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIKA NEKIH KVANTITATIVNIH SVOJSTAVA KOD SUNCOKRETA  (H. annuus L.)

 

Marinković Radovan, Marjanović-Jeromela Ana i Radić Velimir

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Detektovane su i ocenjene aditivna, dominantna i epistatična komonenta varijanse za visinu biljke (cm), prečnik glave (cm), masu 1000 semena (g) i prinos semena po biljci (g). Genetski materijal za ova istraživanja sastojao se od dve inbred linije, njihovog ukrštanja i 30 ukrštanja koja su nastala u ukrštanjima inbred linija kao i njihovog ukrštanja sa deset slučajno odabranih linija u sintetiku NS – S – 1. Analiza je urađena primenom testa trostrukog ukrštanja (TTC).Šema testa trostrukog ukrštanja koju su predložili Kearsey and Jinks (1968) teoretski je najbolji dizajn za detekciju i ocenu aditivne, dominantne i epistatične komonente varijanse za kvantitativna svojstva. U okviru ove šeme svaka individua i slučajno odabrana ukršta se sa obe inbred linije i njihovim hibridom – F₁ da bi se proizvele tri grupe potomstava - L_1i, L_2i i L_3i koja se zatim gaje u ogledu sa ponavljanjima. Ako se uradi analiza varijanse tri ortogonalna poređenja između srednjih vrednosti familija za svaku pojedinačnu i u originalnom uzorku populacije na pr. L_1i + L_2i + L_3i, L_1i - L_2i i L_1i + L_2i - 2L_3i  ovo automatski dovodi do razdvajanja aditivnih (d²a) i dominantnih (h²a) efekata gena, testiranja njihove signifikantnosti i testiranje prisustva ne-alelne interakcije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.222

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UTICAJ OKSALNE KISELINE NA ASIMETRIČNOST SOMATSKIH HIBRIDA IZMEĐU GAJENOG SUNCOKRETA I Helianthus maximiliani

 

Miladinović Dragana, Miladinović Jegor, Siniša Jocić i Miklič Vladimir

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Unošenje poželjnih svojstava iz divljih srodnika u gajeni suncokret (Helianthus annuus L.) ograničava inkompatibilnost između vrsta i sterilnost interspecies hibrida. Somatska hibridizacija putem fuzije protoplasta je efikasna metoda za prevazilaženje barijera u ukrštanju i povećavanje genetičke varijabilnosti biljaka. U većini slučajeva poželjno je preneti samo deo genetičkog materijala iz divlje u gajenu vrstu, odnosno stvoriti asimetrične, a ne simetrične hibride.Proizvodi fuzije protoplasta gajenog suncokreta i H. maximiliani su gajeni u prisustvu različitih koncentracija oksalne kiseline do formiranja somatskih embriona. Urađena je RAPD analiza regenerisanih somatskih embriona i utvrđen stepen asimetričnosti na osnovu prisustva traka karakterističnih za H. maximiliani u RAPD profilu embriona. Gajenje produkata fuzije u prisustvu većih koncentracija oksalne kiseline je dovelo do povećanja prisustva traka karakterističnih za H. maximiliani u RAPD profilu somatskih embriona, odnosno, do smanjenja asimetričnosti proizvoda somatske hibridizacije.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.223

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

STVARANJE HIBRIDA DEKORATIVNOG SUNCOKRETA

 

Cvejić Sandra i Jocić Siniša

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Glavni ciljevi u oplemenjivanju dekorativnog suncokreta se u mnogome razlikuju od strategije i ciljeva kod stvaranja visokoproduktivnih uljanih i konzumnih hibrida suncokreta. Kod dekorativnog suncokreta glavni ciljevi su poželjna arhitektura biljke, boja trubastih i jezičastih cvetova kao i period trajanja cvetanja. Unutar oplemenjivanja dekorativnog suncokreta postoje različiti pravci u zavisnosti od namene. Savremeno oplemenjivanje dekorativnog suncokreta se odvija u sledećim pravcima: dekorativni suncokreta za gajenje u vrtovima i parkovima; dekorativni suncokreta za rezano cveće; dekorativni niski suncokret za gajenje u saksijama. Kod svakog tipa dekorativnih suncokreta različiti su zahtevi i ciljevi. Zajedničko im je da budu što atraktivniji i sterilni-bez produkcije polena radi izbegavanja alergija kod ljudi i estetskih razloga kada su u pitanju hibridi za rezano cveće. U komercijalnoj proizvodnji dekorativnog suncokreta koriste se i sorte i hibridi. Tendencija je na korišćenju hibrida pošto se u odnosu na sorte omogućuje veća uniformnosti useva, bolji vigor, lakšem unošenju gena za otpornost prema bolestima.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.224

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

ODNOS LINIJA SOJE STANDARDNOG KVALITETA ZRNA I LINIJA BEZ KUNITZ TRIPSIN INHIBITORA U RANIM GENERACIJAMA ODABIRANJA

 

Srebrić Mirjana, Kovačević Dragan i Perić Vesna

 

Institut za kukuruz „Zemun Polje“

 

Kunitz tripsin inhibitor je komponenta antinutritivnog kompleksa u zrelom zrnu soje. Prisustvo tripsin inhibitora je determinisano kodominantnim alelima multiplog alelnog sistema u jednom lokusu, a odsustvo je ekspresija homozigotne recesivne kombinacije. U cilju dobijanja visokoprinosnih linija bez Kunitz tripsin inhibitora ukrštena je sorta standardnog kvaliteta zrna sa donorom poželjnog svojstva. Gelelektroforezom je obavljena identifikacija genotipova bez Kunitz tripsin inhibitora u zrnu 200 odabranih F₂ biljaka. Konstatovan je očekivani odnos 3:1 između individua sa i bez Kunitz tripsin inhibitora. Isti odnos je postojao i kod 100 prinosnijih i 100 manje prinosnih individua, a takođe i kod 48 najrodnijih odabranih za testiranje prinosa zrna. Na dve lokacije je obavljeno testiranje prinosa zrna potomstava 48 najprinosnijih F₂ biljaka i utvrđen isti odnos linija sa i bez Kunitz tripsin inhibitora i kod potomstava prinosnijih od rodnijeg roditelja. Pri odabiranju prinosnijih linija soje u ranim generacijama nije došlo do eliminacije genotipova bez Kunitz tripsin ihnhibitora u zrnu.

 

 Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.225

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIČKA DIVERGENTNOST GENOTIPOVA SOJE NA OSNOVU RAPD MARKERA

 

Perić Vesna, Nikolić Ana i Drinić Mladenović Snežana

 

Institut za kukuruz„ Zemun Polje“

 

Genetička divergentnost gajene soje je mala, i uobičajeni način procene divergentnosti je bio zasnovan na razlikama u morfološkim i agronomskim osobinama ili informacijama o poreklu. U skorije vreme, uvode se DNK markeri kao sredstvo za precizniju karakterizaciju, pružajući mogućnost za jedinstvenu identifikaciju genotipova. U ovom radu, 18 prajmera korišćeno je za procenu genetičke povezanosti 24 genotipa soje. Dobijeno je 86 RAPD fragmenata različite molekulske mase, od čega je 39.53% bilo polimorfno. Koeficijent sličnosti po Dice-u kretao se u opsegu od 0.8310 to 0.9857 , dok je Sokal i Michener-ov koeficijent varirao od 0.7209 do 0.9767. Dendrogrami dobijeni na osnovu matrica sličnosti za oba koeficijenta pokazali su slično grupisanje genotipova. Svaki dendrogram sastoji se od 2 velika klastera, označena kao I i II. Klaster I se sastoji od 6 genotipova, uglavnom poreklom iz Instituta za kukuruz „Zemun Polje“. Klaster II uključuje klaster C i D i 3 nazavisne linije. Shodno dobijenim rezultatima, genotipovi su svrstani u odgovarajuće grupe. RAPD markeri su efikasno sredstvo za identifikaciju genetičke povezanosti genotipova i od velikog značaja u planiranju načina iskorišćavanja germplazme.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.226

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETSKA DIVERGENTNOST GENOTIPOVA SOJE RAZLIČITOG GEOGRAFSKOG POREKLA

 

Miladinović Jegor, Đorđević Vuk, Balešević-Tubić Svetlana i Miladinović Dragana

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Soja je gotovo isključivo samooplodna biljka, sa veoma malim procentom stranooplodnje, te se početna varijabilnost dobija ukrštanjem različitih genotipova. Izbor genotipova za ukrštanje, odnosno roditeljskih parova, nije lak zadatak, posebno u radu na soji gde je genetska baza ekstremno sužena. Da bi se smanjio broj ukrštanja obavljena su istraživanja sa ciljem utvrđivanja genetske divergentnosti između sorti različitog geografskog porekla metodom klaster analize na bazi morfoloških i biohemijskih parametara. U istraživanja je uključeno 16 genotipova: 4 sorte iz Srbije (Balkan, Afrodita, Ravnica i Vojvodjanka), 4 iz Francuske (Labrador, Armor, Essor i Junior), 4 iz SAD (Erie, Colfax, Flint i Holt), i 4 linije iz Kine (KY96009, KY960010, JJ9309-10-2 i JJ9330-16-2).Rezultati analize na bazi morfoloških parametara potvrdili su divergentnost između sorti koje potiču sa udaljenih geografskih područja. Korišćenjem analize grupa, ispitivane sorte grupisane su prema sličnosti čime je moguće povećazi efikasnost oplemenjivanja. Odabirom roditelja iz različitih grupa, broj ukrštanja u ranim fazama programa oplemenjivanja se može smanjiti bez opasnosti od smanjenja varijabilnosti.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.227

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UTICAJ AZOTA NA SADRŽAJ PROTEINA I TRIPSIN INHIBITORA U ZRNU SOJE

 

Perić Vesna¹, Srebrić Mirjana¹, Jankuloski Ljupcho², Mirjana Jankulovska², Žilić Slađana¹ i Drinić Mladenović Snežana¹

 

¹Institut za kukuruz„Zemun Polje“, Beograd, Srbija

²Faculty of Agricultural Sciences and Food, Skopje, Macedonia

 

Đubrenje azotom ima uticaj na sadržaj proteina, ulja i tripsin inhibitora u zrnu različitih genotipova soje. Sadržaj proteina se povećao iznad vrednosti kontrole primenom 60 kg ha^-1 dok se sadržaj tripsin inhibitora smanjio u svim tretmanima (30, 60, 90 N kg ha^-1) u poređenju sa kontrolom. Značajno genetičko variranje tripsin inhibitora je utvrđeno unutar genotipova koji sadrže Kunic tripsin inhibitor kao i genotipova bez ovog inhibitora. Genotipovi koji sadrže KTI su ispoljili veće vrednosti za tripsin inhibitore nego genotipovi bez ovog proteina, dok je kod obe grupe genotipova uticaj azota na sadržaj tripsin inhibitora bio isti. Sadržaj ulja se smanjio nakon primene azotnog đubriva.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.228

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIČKA VARIJABILNOST SADRŽAJA FOSFORA U ZRNU SOJE

 

Srebrić Mirjana, Perić Vesna, Dragičević Vesna, Sredojević Slobodanka, Terzić Dušanka i  Drinić Mladenović Snežana

 

Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

 

Poslednjih godina u svetu su razvijeni selekcioni programi sa ciljem stvaranja genotipova soje sa smanjenim sadržajem fitina uz povećanje koncetrancije neorganskog fosfora u zrnu. Cilj našeg rada je utvrđivanje genetičke varijabilnosti sadrzaja fosfora, fitina i neorganskog fosfora u zrnu genotipova soje i na osnovu dobijnih rezultata izbor genotipova za buduće programe selekcije na smanjeni sadrzaj fitina. Ispitano je trinaest genotipova i utvrđeno je da se sadržaj fitina kretao od 3,35 g kg^-1 do 4,43 g kg^-1, prosečno 4,02 gkg^-1. Koncetrancija neorganskog fosfora se značajno razlikovala između ispitivanih genotipova i bila je u opsegu od 0,16 g kg^-1 do 0,516 g kg^-1. Lana ima nizak sadržaj fitina, visok sadržaj neorganskog fosfora i visok sadržaj proteina. Genotip L1701 sa prirodno niskim sadržajem fitina će biti uključen u selekcione program za smanjeni saržaj fitina u zrnu soje.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.229

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

Nasleđivanje sadržaja tokoferola u semenu uljane repice (Brassica napus L.)

Marjanović-Jeromela Ana, Marinković Radovan, Miladinović Dragana, Stojaković Željka i Terzić Sreten

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Za proučavanje varijabilnosti sadržaja tokoferola pročavano je seme 15 genotipova uljane repice, proizvedeno u poljskim uslovima. Ukupan sadržaj tokoferola bio je od 591,67 do 777,95 mg/kg semena. Odnos alfa/gama tokoferola kretao se od 0,57 do 1,01. Urađena je i dialelna analiza ukrštanja pet roditelja prema metodi Griffing (1956) (metod 2, model 1). Za odnos alfa/gama tokoferola, OKS bio je statistički značajan, što upućuje da je aditivni efekat gena imao najvažniju ulogu u nasleđivanju sastava tokoferola. Kod ukupnog sadržaja tokoferola i OKS i PKS su bili signifikantni

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.230

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

VARIJABILNOST KORENSKIH I SEMENSKIH OSOBINA ŠEĆERNE REPE

 

Danojević Dario, Kovačev Lazar, Ćurčić Živko, Nagl Nevena, Rajić Milorad i Stojaković Željka

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Cilj rada je da se ispita varijabilnost nekih najznačajnijih kvantitativnih osobina kod šećerne repe i omogući izbor odgovarajućih genotipova za dalje oplemenjivanje. U ovo istraživanje je uključeno 10 monogermnih familija i 10 multigermnih populacija, odabranih na osnovu različitog porekla i fenotipa. Osobine korena su praćene tokom 2007 i 2008 godine, dok su osobine u semenskoj generaciji ispitivane u 2008 god. Ogled je izveden na oglednim parcelama Instituta za ratarstvo i povrtarstvo Novi Sad po metodi slučajnog blok sistema sa tri ponavljanja. U istraživanje je uključeno pet kvantitativnih osobina šećerne repe: masa korena, sadržaj suve materije, masa glave korena, prinos semena po biljci i masa 1000 zrna.Odabrane osobine su kvantitativno izražene preko srednje vrednosti i koeficijenta varijacije. Kod ispitivanih genotipova ustanovljene su značajne varijabilnosti. Prosečna masa korena se kretala od 347 do 1260 g.,a prinos semena po biljci od 32 do 175 g.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.231

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Varijabilnost sadržaja azota i šećera u krtolama topinambura ( Helianthus tuberosus )

 

Terzić Sreten i Atlagić Jovanka

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Tokom 2006. godine obavljeno je ispitivanje nekih prehrambenih vrednosti krtola 114 populacija topinambura (Helianthus tuberosus). Korišćen materijal je deo kolekcije divljih vrsta suncokreta Instituta za ratarstvo i povrtarstvo, koja se nalazi na lokalitetu Rimski Šančevi, Novi Sad. Pokazalo se da postoji značajna varijabilnost za sve ispitivane osobine. Sadržaj ukupnog azota je varirao od 0.695 do 2.179% suve mase (prosečna vrednost 1,23%), alfa amino azota 0,012-0,118% sveže mase (p.v. 0,07%), kalijuma 0,231-0,452% sveže mase (p.v. 0,403%) i natrijuma 0,001- 0,016% sveže mase (p.v. 0,007%). Ukupni sadržaj šećera je varirao od 13.69 do 24.03% sveže mase (p.v. 19,14 %).Alfa amino azot je esencijalan nutrijent za životinje pa je i njegova zastupljenost u krtolama topinambura kao hrane pozitivna. Sadržaj proteina je približan krompiru i kao takav zadovoljavajući za ishranu. Odnos Na i K je povoljan jer povećani sadržaj K u hrani može pozitivno da utiče na smanjenje relativnog odnosa Na i K i da dovede do značajnog smanjenja krvnog pritiska kod osoba sa blagom hipertenzijom. Inulin čini do 80% od ukupnog sadržaja šećera u krtolama topinambura, a kao dijetalno vlakno i polimer fruktoze pozitivno utiče na varenje i nivo šećera u krvi.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.232

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

COMBINING QUANTITATIVE CHARACTERS IN BREEDING THE LINES OF Nicotiana tabacum L. With Diallel Crossings

 

Korubin-Aleksoska Ana and Aleksoski Jane

 

Tobacco Institute – Prilep,Republic of Macedonia

 

Five tobacco varieties, three of which oriental ( Prilep P-23, Macedonian Basma MB-3 and Yaka YK-48) and two semi-oriental (Forchheimer Ogrodowny FO and Otlia O-87) and their ten F1 hybrids were investigated for the characters: stalk height, leaf number per stalk and dry mass yield per stalk. The trial was set up in 2007-2008 on the field of Tobacco Institute - Prilep, in randomized blocks with four replications. Subject of investigation was the inheritance of quantitative characters from parents and their combination in F1 progeny in order to obtain individuals which will satisfy the requirements and to create lines which will become stable in a short period of time.The most frequent type of inheritance was partial dominance, which was followed by intermediate inheritance. Positive heterotic effect for stalk height was recorded in MB-3 x FO and in FO x O-87. No heterosis was detected for the characters leaf number and dry mass per stalk. The best GCA for stalk height and dry mass yield was obtained in FO variety, and for leaf number per stalk in P-23. SCA values were highly significant for stalk height and dry mass yield, and significant for leaf number. The best SCA was detected in hybrids MB-3 x FO, MB-3 x O-87 and P-23 x MB-3 for stalk height, in MB-3 x FO for leaf number and in MB-3 x YK-48 and YK-48 x FO for dry mass yield. MB-3, the variety with poor combining ability, was one of the parents in all perspective lines.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.233

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

DETERMINATION OF THE LEVEL OF ANDROGENESIS IN TOBACCO

 

Miceska Gordana

 

Tobacco Institute-Prilep, Republic of Macedonia

 

Androgenesis is the newest and most secure method to obtain haploid plants in vitro, where vegetative or generative nucleus of a pollen grain is stimulated to develop into a haploid individual. There are different possibilities for regeneration and formation of microspores in various genotypes of tobacco. In this case, the level of androgenesis was investigated in three tobacco genotypes. NN-medium was used as a basic medium for microspores development and MS-medium for rhizogenesis and organogenesis, together with adequate combinations of plant hormones (JAA, BAP, adenine, glutamine and kinetine).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.234

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

   

 

Svojstva od značaja za organsko oplemenjivanje povrća

 

Zdravković Jasmina, Pavlović Nenad, Girek Zdenka, Zdravković Milan i Cvikić Dejan

 

Institut za povrtarstvo, Smederevska Palanka

 

Institut za povrtarstvo poseduje bogatu kolekciju germplazme povrtarskih biljaka, koja se koristi kao izvor gena za oplemenjivanje na pojedine specifične osobine. Program oplemenjivačkog rada na luku zasnovan je na poboljšanju njegovog hemijskog sastava. Postoje i programi za identifikaciju i korišćenje genotipova koji se odlikuju visokim stepenom tolerantnosti na ekonomski značajnije bolesti. Posebna pažnja se posvećuje selekciji linija krastavca i paradajza tolerantnih prema plamenjači. Kao rezultat izdvojene su visoko tolerantne linije krastavca kornišona, kao i linije i hibridi paradajza sa višim stepenom tolerancije. Pokrenut je projekat oplemenjivanja pasulja tolerantnog na stresne uslove suše. Kod oplemenjivanja salate pristupilo se ispitivanju dela spontane flore, a kao moguć izvor genetičke varijabilnosti proučavani su i interspecies hibridi. Neophodno je raspolagati širokim spektrom sorti povrtarskih biljaka u cilju zadovoljenje potreba organske poljoprivredne proizvodnje. Uz poštovanje koncepta održive poljoprivrede, potrebno je uvođenje ovakvih programa u oplemenjivačke ustanove.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.235

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

VARIJABILNOST GENOTIPOVA PARADAJZA (Lycopersicum esculentum Mill. ) ZA OSOBINE PLODA

 

Kondić Svetlana, Takač Adam, Gvozdanović-Varga Jelica, Vasić Mirjana i Červenski Janko

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Paradajz ( Lycopersicum esculentum Mill. ) se odlikuje raznolikošću načina proizvodnje i upotrebe, zahvljujući varijabilnosti koju čovek stvara oplemenjivanjem. Cilj rada je poređenje genotipova paradajza stvorenih u različitim vremenskim periodima. U radu su prikazana 34 genotipa, od toga 19 starih sorata, 3 savremene, 11 oplemenjivačkih linija i 1 hibrid. Varijabilnost ispitivanih genotipova paradajza analizirana je za sledeće osobine ploda: prosečna masa, oblik, broj komora i sadržaj suve materije. Struktura izvora varijabilnosti određena je primenom metode glavnih komponenata ( PCA ). Za dalju analizu odabrano je tri glavne komponente, kojima je objašnjeno 94,2 % ukupne varijabilnosti. Najveći udeo u prvoj glavnoj komponenti imaju oblik ploda i broj komora. Druga glavna komponenta definisana je kvalitativnom osobinom, sadržajem suve materije. Masa ploda izdvojena je u treću glavnu komponentu. U cilju jasnijeg sagledavanja sličnosti i razlika između genotipova paradajza iz različitih vremenskih perioda, primenjena je nehijerarhijska analiza grupisanja ( k-means ), sa podelom genotipova u tri grupe. Utvrđeno je da se ispitivani genotipovi razlikuju u masi ploda i broju komora, dok su po obliku ploda i sadržaju suve materije slični.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.236

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

KOMPONETE GENETIČKE VARIJANSE NEKIH KVANTITATIVNIH OSOBINA PARADAJZA

Živanović Tomislav¹, Prodanović Slaven¹, Šurlan-Momirović Gordana¹ i Krstanović Saša²

¹Poljoprivredni fakultet, Zemun-Beograd, Srbija

²MK komerc, Novi Sad, Srbija

 

Na bazi dialel ukrštanje (withour reciprocan) šest divergentan genotipova paradajz urađena je analiza komponenata genetičke varijanse za dužinu i širinu ploda, broj plodova po biljci i masu ploda. Analiza je izvršena prema metodi Hayman (1954). Istraživanje je bazirano na podacima F1 generacije. Heritabilnost u užem (h²_n) i širem (h²_b) smislu je određena za iste osobine, upotrebom metoda Mather and Jinks (1971). Komponente aditivne genetičke varijanse su veće od neaditivnih kod sve četiri ispitivane osobine. Dominantni i recesivni geni su bilo podjednako distribuirani kod roditeljskih genotipova, sa peovladavanjem rdominantnih gnoa. Odnos (H1/D)^1/2 bio je niži od 1 kod sve cetiri ispitivane osobine. Visok vrednosti heritabilnosti nagoveštene rezultatima mogu biti poslužiti pri selekciji paradajz za prinos. Genotypovi sa visokim srednjim vrednostima za dužinu i širina ploda, broj plodova po biljci i masu ploda treba da budu selekcionisani.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.237

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

NAČIN NASLEĐIVANJA UKUPNOG SADRŽAJA SUVE MATERIJE U LUKOVIĆI CRNOG LUKA (Allium cepa L.)

 

Pavlović Nenad, Cvikić Dejan, Zdravković Jasmina, Mijatović Mirjana i Brdar-Jokanović Milka

 

Institut za povrtarstvo, Smederevska Palanka

 

Sadržaj suve materije je izuzetno važan sa aspekta dehidratacije crnog luka u prehrambenoj industriji.U cilju ispitivanja načina nasleđivanja ove osobine izvršeno je ukrštanje između pet divergentnih genotipova crnog luka, različitog geografskog porekla. Primenjen je metod punog dialela bez recipročnih ukrštanja, radi dobijanja potomstva F₁ i F₂ generacije. Poljski ogled sa roditeljima i hibridima F₁ i F₂ generacije postavljen je po slučajnom blok sistemu u pet ponavljanja u Institutu za povrtarstvo, Smederevska Palanka.Najčešći način nasleđivanja bilo je intermedijarno posmatrano u obe generacije ispitivanja. Vrednost aditivne genetičke komponente je veća od dominantne u oba analizirana generacijska nivoa (F₁ i F₂), što ukazuje da veći deo genetičke varijabilnosti pripada aditivnom delovanju gena. Najveća vrednost za heterozis (11,85%) izračunata je kod hibridne kombinacije PR x BB. Signifikantne vrednosti OKS su izračunate kod tri linije, a PKS kod jednog F₁ hibrida. U F₂ generaciji nisu utvrđene signifikantne vrednosti.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.238

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

POKAZATELJI ŽIVOTNE SPOSOBNOSTI SEMENSKIH KRTOLA KROMPIRA

 

Poštić Dobrivoj¹, Sabovljević Radovan² i Bogdanović Zorica³

 

¹Institut za zaštitu biljaka i životne sredine, Beograd

² Poljoprivredni fakultet, Zemun-Beograd, Srbija

³ Solanum comerce-Guča

 

Istraživanja pokazatelja (osobine) životne sposobnosti su vršena na semenskim krtolama krompira sorte Desiree i Kondor. Obuhvaćen je semenski materijal dve generacije: original i Isr. Proizvodnja semenskog materijala izvršena je tokom dve godine-vegetaciona perioda (2000. i 2001) na tri lokacije (Kotraža, Sjenica i Golija). Čuvanje semenskih krtola u hladnim uslovima trajalo je oko 100 dana. Zatim je semenski materijal izlagan termičkoj indukciji nakon čega su uklonjene apikalne klice sa krtola. Posle toga semenske krtole su izložene tamnoj i svetloj fazi ispitivanja uz odgovarajuće temperaturne režime.Na semenskin krtolama utvrđivane su i merene sledeće osobine: broj klica po krtoli, debljina klica po krtoli, dužina klica po krtoli i broj listova po krtoli. Između sorata su ispoljene jasne i velike razlike u pogledu vrednosti osobina semenskih krtola kao i različita statistička značajnost faktora i interakcija za broj klica, debljinu klica i dužinu klica. Za osobinu broj listova po krtoli nemaju statističku značajnost ni jedan faktor ili interakcije kod obe kategorije u sva tri termina.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.239

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UTICAJ af GENA NA FORMIRANJE BROJA ZRNA GRAŠKA PO MAHUNI (Pisum sativum L.)

 

Đorđević Radiša¹, Zečević Bogoljub¹, Damnjanović Jelena¹, Todorović Goran² i Jevđović Radosav²

 

¹ Institut za povrtarstvo, Smederevska Palanka

² Institut za lekovito bilje "Dr.Josif Pančić", Beograd

 

Gen af u homozigotnom recesivnom stanju kod graška uslovljava modifikaciju lista kod biljke, tako da umesto normalne građe lišća formira vitice sa zaliscima. Sorta Filigreen afila tipa ukrštena je sa dvanaest sorti normalne građe lista, sa ciljem uticaja afila gena u potomstvu na ukupan broj zrna graška po mahuni. Genetička analiza F₁ i F₂ generacije (odnos razdvajanja 3:1, normalni list :afila) utvrdila je monogenetski karakter ove osobine. Ukupan broj zrna graška po mahuni u F₁ generaciji (koja je normalnog lista) bio je veći nego kod roditelja oba tipa. U F₂ generaciji, kod biljaka sa normalnom građom lista, prosek. ukupanog broja zrna graška po mahuni veći je za 1% od roditelja, a manji u odnosu na F₁ za 7%. Afile zaostaju u proseku za 6% za roditeljima, a u odnosu na F₁ imaju 14% manji ukupan broj zrna graška po mahuni. Smanjenje ukupnog broja zrna graška po mahuni u F₂ generaciji kod afila genotipova uslovljeno je smanjenjem asimilacione površine biljke.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.240

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIČKA ANALIZA NASLEĐIVANJA ŠIRINE PLODOVA PO BILJCI PLAVOG PATLIDŽANA ( Solanum melongena L.)

 

Damnjanović Jelena¹, Zečević Bogoljub¹, Đorđević Radiša¹, Đorđević Mladen¹ i Todorović Goran²

 

¹Institut za povrtarstvo, Smed.Palanka, Srbija

²Institut za lekovito bilje „ Dr.J osif Pančić“, Beograd

 

Širina ploda predstavlja vrlo značajnu osobinu koja je bitna za formiranje ploda. Pored toga ova osobina je i interesantna jer je kvantitativne prirode što znači da je determinisana velikim brojem gena .U ovom istraživanju korišćeno je pet linija plavog patlidžana ( K35, K 36/1, K11, i K12) u dialelnom ukrštanju i to za dobijanje hibrida F₁ generacije. Intermedijarno nasleđivanje predstavljalo je najčešći oblik nasleđivanja prosečne širine plodova kod ispitivanih hibridnih kombinacija, dok su aditivni efekti gena imali preovlađujuću ulogu u nasleđivanju ove osobine. Posmatrajuće sve hibridne kombinacije zajedno, ustanovljeno je da je najčešći oblik, intermedijaran način nasleđivanja. Najbolju opštu kombinacionu sposobnost pokazala je linija K12.Najveću vrednost PKS posedovala je kombinacija K35 x K 36/1.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.241

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIČKA DIVERGENTNOST I STRUKTURA POPULACIJA IZMEĐU SORTI GRAŠKA (Pisum sativum L.) U SVETLU KOMBINOVANE ANALIZE MARKERIMA ZASNOVANE NA RETROTRANSPOZONIMA, MIKROSATELITIMA I MORFOLOŠKIM OSOBINAMA

 

Smýkall Petrl¹, Jarkovský J.², Corander J.³ i Hýbl M.¹

 

¹Agritec Plant Research Ltd., Plant Biotechnology Department, Šumperk, Czech Republic

²Masaryk University, Institute of Biostatistics and Analysis, Brno, Czech Republic

³University of Helsinki, Department of Mathematics and Statistics, Helsinki, Finland

 

Zbirka od 1244 akcesije roda Pisum održava se u institutu AGRITEC Ltd. u Šumperku. U svrhu olakšanog rukovanja i povećane efikasnosti, stvara se sržna zbirka. Ocenjivali smo genetičku divergentnost pomoću 42 morfološka deskriptora zajedno sa kodominantnim mikrosatelitima SSR i DNK markerima zasnovanim na retrotranspozonima. Molekularni podaci podvrgnuti su analizi genetičke udaljenosti i naknadnoj kalster analizi. Prilagođen je metod siluete u skladu sa Vordovim grupisanjem kako bi se dobila najverovatnija procena. Kao najinformativniji metod za molekularne podatke pokazalo se višedimenzionalno skaliranje. Morfološke osobine su ocenjene proračunom euklidske udaljenosti i analizom glavnih komponenata. U cilju objedinjavanja i ocenjivanja svih ovih podataka u jednu analizu, primenjen je Bejzov metod korišćenjem BAPS softvera. Ova studija predstavlja najobimniji objavljeni (Smýkall et al., 2008) komplet podataka o germplazmi graška korišćenjem savremenih tehnika DNK markera i integrisanih morfoloških podataka.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.242

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

DOSTIGNUĆA U OPLEMENJIVANJU BELE LUPINE (Lupinus albus L.) U SRBIJI

 

Mikić Aleksandar¹, Mihailović Vojislav¹, Ćupina Branko², Katić Slobodan¹, Vasiljević Sanja¹, Milić Dragan¹ i Krstić Đorđe²

 

¹Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

²Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija

 

Bela lupina (Lupinus albus L.) vodi poreklo iz južnih delova Balkanskog poluostrva, ali je skoro potpuno nepoznata u Srbiji i drugim severnijim delovima. Zbirka od oko 70 akcesija bele lupine, različitog geografskog porekla i statusa, obrazovana je u okviru Zbirke jednogodišnjih krmnih mahunarki Instituta za ratarstvo i povrtarstvo, zajedno sa Poljoprivrednim fakultetom u Novom Sadu. Izvršena je evaluacija prinosa zrna i otpornosti na gajenje na alkalnim zemljištima svih akcesija, s obzirom da je visoka rN vrednost zemljišnog rastvora, zajedno sa visokom koncentracijom kalcijuma, predstavlja ograničavajući činilac za gajenje bele i drugih lupina. Akcesije, koje su se pokazale otpornijim na rN vrednosti černozema, preovlađujućeg u severnim delovima Srbije, i sa velikim potencijalom za proizvodnju zrna, korišćene su kao roditeljske komponente u stvaranju nove genetičke varijabilnosti. Dve takve linije uspešno su ispitane u zvaničnim državnim ogledima i, krajem 2008. godine, priznate pod imenima Vesna i Panorama, postavši prve srpske sorte bele lupine, sa potencijalom za prinos zrna višim od 5 t ha^-1 i sadržajem sirovih proteina zrna višim od 350 g kg^-1.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.243

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

VARIJABILNOST MORFOLOŠKIH OSOBINA I PRINOSA SUVE MATERIJE DIVLJIH POPULACIJA ŽUTOG ZVEZDANA (Lotus corniculatus L.)

 

Radović Jasmina, Štrbanović Ratibor, Lugić Zoran, Sokolović Dejan i Vasić Tanja

 

Institut za krmno bilje, Krusevac

 

Žuti zvezdan je široko rasprostanjena vrsta u prirodnim livadama i pašnjacima Srbije. Redovna je komponenta brojnih divljih zajednica u divljoj flori, pa su divlje populacije žutog zvezdana bogat izvor početnog selekcionog materijala za dobijanje visoko produktivnih i perzistentnih varijeteta. Cilj rada je ispitivanje morfoloških osobina i produkcije divljih populacija ove vrste prikupljenih sa različitih lokacija Centralne Srbije, u cilju njihovog uključivanja u dalji proces selekcije. Ispitivanja su vršena u drugoj i trećoj godini eksploatacije. Visoka varijabilnost je utvrđena za praćene parametre između i u okviru populacija. Najveća variranja unutar populacija su utvrđena za prinos suve materije po biljci (CV 21-57%), kao i za broj stabljika po biljci (CV 21-54%). Varijabilnost za ove osobine između populacija je bila nešto manja (CV 18-32%). Za ostale osobine varijabilnost između i unutar populacija je bila niža. Primenom Klaster analize ispitivane populacije su grupisane u dva klastera. Visoka variranja ispitivanih populacija ukazuju da su divlje populacije žutog zvezdana bogat izvor varijabilnosti za selekciju novih varijeteta ove vrste za različite namena.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.244

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

INTERSPECIES HIBRIDIZACIJA NEKIH JEDNOGODIŠNJIH MAHUNARKI

 

Mihailović Vojislav¹, Mikić Aleksandar¹, Dimitrijević Miodrag², Petrović Sofija² i Katić Slobodan¹

 

¹Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

²Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija

 

Familija mahunarki (Fabaceae) obuhavata veliki broj ekonomski značajnih vrsta. Gotovo sve jednogodišnje mahunarke mogu da se gaje za ishranu ljudi i domaćih životinja. Bilo je brojnih pokušaja interspecies hibridizacije između raznih vrsta jednogodišnjih mahunarki, gde su se najuspešnijim pokazale kombinacije između taksonomski bliskih vrsta. Hibridizacija između stočnog (Pisum sativum L.) i mrkožutog graška (Pisum fulvum Sm.) postala je važna u stvaranju sorti stočnog graška otpornih na napad graškovog žiška (Bruchus pisorum L.) i brojnih bolesti. Mogućnost uspeha je veća ukoliko je mrkožuti grašak očinska komponenta. Unutar roda Vicia, sa više od stotinu vrsta, bilo je pokušaja ukrštanja bliskih vrsta, poput boba (Vicia faba L.) sa narbonskom garhoricom (Vicia narbonensis L.) i obične (Vicia sativa L.) sa panonskom grahoricom (Vicia pannonica L.). Među pokušajima intergenus hibridizacije, najveća dostignuća ostvarena su kod vrsta tribusa Fabeae: dobijene su hibridne biljke, iako bez mogućnosti da proizvedu seme, između graška i boba i između graška i vavilovije (Vavilovia formosa (Steven) Fed.).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.245

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

VARIJABILNOST NAJVAŽNIJIH OSOBINA AUTOHTONIH POPULACIJA MAČIJEG REPA (Phleum pratense L.)

 

Babić Snežana, Sokolović Dejan, Anđelković Snežana, Štrbanović Ratibor i Živković B.

 

Institut za krmno bilje, Kruševac

 

Mačiji rep je višegodišnja trava odličnog kvaliteta suve materije i kasnijeg vremena stasavanja. Značajan je za zasnivanje travnjaka u brdsko-planinskom području i vlažnijim klimatskim uslovima. Od višegodišnjih trava najbolje podnosi niske temperature i otporan je na izmrzavanje. U matičnjaku pojedinačnih biljaka sastavljenom od 10 autohtonih populacija poreklom iz istočne, zapadne i jugoistoične Srbije proučavane su morfološke osobine (visina biljaka, dužina, širina i broj listova, dužina klasa, broj izdanaka) i produktivnost suve materije. Na dvogodišnjim rezultatima istraživanja analizom varijanse su utvrđene značajne razlike između ispitivanih populacija. Prosečno najveća unutarpopulacijska varijabilnost je zabeležena za prinos suve materije po biljci (CV 85.08%). Visoka varijabilnost je zabeležena i za broj izdanaka po biljci (CV 64.88%), dok je namanje variranje ustanovljeno za vreme klasanja (CV 5.8%). Za ostale ispitivane osobine koeficijent varijacije kretao se od 15.6% do 24.67%. Najveći prinos suve materije po biljci utvrđen je za populacije poreklom sa lokaliteta Crni Vrh, Rendara i Nerađe. One su takođe pokazale visoke prosečne vrednosti i za ostale ispitivane osobine.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.246

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

EFEKTI HETEROZISA ZA PRINOS I KOMPONENTE PRINOSA DOBIJEN UKRŠTANJEM DIVERGENTNIH POPULACIJA LUCERKE

 

Katić Slobodan, Milić Dragan, Mihailović Vojislav, Vasiljević Sanja i Mikić Aleksandar

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Za oplemenjivanje lucerke na prinos neophodno koristiti superiorne roditelje, odnosno visokoprinosne populacije dobijene različitim metodama oplemenjivanja. Pretpostavili smo da bi ukrštanjem domaćih, najprinosnijih sorti sa divergentnim populacijama iz geografski udaljenih centara, moglo doprineti ispoljavanju efekata heterozisa kod njihovih hibrida i povećanja prinosa lucerke. Cilj rada je bio da se utvde heterotični efekti na hibridnim potomstvima dobijenim ukrštanjem sorti NS Banat ZMS II i NS Mediana ZMS V sa grčkim sortama Pella, Dolichi i Hyliki bolivijskom UMSS 2001 i estonskom sortom Jogeva 118, u dve serije. Poljski ogled je posejan 2006. godine u tri ponavljanja po 20 biljaka po ponavljanju, uključeno je 20 F₁ hibrida i 6 roditelja. Efekti heterozisa za prinos krme i sena ispoljeni su kod 4 kombinacije (NS Banat ZMS II x Hyliki i NS Banat ZMS II x UMSS 2001, i NS Mediana ZMS V x Hyliki i NS Mediana ZMS V x Dolichi). Populacije koje su se u seriji ukrštanja ocenile i ispoljile heterozis trebalo bi koristiti kao roditeljske komponente u stvaranju sintetičkih visokoprinosnih sorti lucerke.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.247

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

POTENCIJAL GENOTIPOVA BELE DETELINE (Trifolium repens L.) RAZLIČITOG POREKLA ZA OSNOVNA AGRONOMSKA SVOJSTVA

 

Lugić Zoran, Radović Jasmina, Sokolović Dejan, Anđelković Snežana i Babić Snežana

 

Institut za krmno bilje, Kruševac

 

U radu su prikazani rezultati predselekcionih trogodišnjih ispitivanja osam sorti bele deteline različitog geografskog porekla za najvažnija agronomska svojstva (prinos zelene mase, prinos suve materije, visina biljaka i veličina lista). Ogled je postavljen po slučajnom blok sistemu u pet ponavljanja u gustom sklopu sa normom setve 10kgha^-1 pri veličini osnovne parcele 5m². Konstatovan je značajan uticaj genotipa na prinos zelene mase i suve materije u svim godinama istraživanja. Najveći deo prinosa, preko 70% dobijen je u drugoj godini istraživanja.U prvoj godini istraživanja najveći prinos suve mase je ostvarila sorta Milka (2,72 tha^-1), dok je najmanji prinos dobijen kod sorte Jordan (1,89 tha^-1). U drugoj godini istraživanja domaća sorta K-33 je ostvarila najveći prinos suve mase (13,06 tha^-1), što je značajno više u odnosu na sorte poreklom iz Češke; Ovčak, Pastevac, Visočan i Jordan. Sorta Pastevac je u trećoj godini ispitivanja ostvarila-imala najveći prinos suve mase (3,56 tha^-1) dok je sorta Visočan imala značajno manji prinos (2,70 tha^-1). Za visinu biljaka kao bitnu osobinu sa aspekta kompetitivne sposobnosti u svim godinama istraživanja konstatovan je značajan uticaj genotipa

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.248

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Uticaj F₁ generacije selekcija vinogradske breskve na bujnost i rodnost breskve Autumn Glo

 i nektarine Stark Red Gold

 

Zec Gordan¹ i Čolić Slavica²

 

¹Institut PKB Agroekonomik, Padinska Skela

²Institut za primenu nauke u poljoprivredi, Beograd

 

Kao podloge za breskvu i nektarinu, danas se u našoj rasadničkoj proizvodnji skoro isključivo koriste sejanci vinogradske breskve. Populacije ove breskve predstavljaju mnoštvo genotipova vrste Prunus persica L. Batch., koji se gaje ili spontano rastu na prostoru Srbije. Dosadašnjim radom stvorene su bogate kolekcije, ali tržištu još nije ponuđeno seme selekcionisanih genotipova. U rasadničarstvu se isključivo koristi seme nastalo spontanom oplodnjom velikog broja genotipova, što za posledicu ima neujednačenu bujnost i vitalnost podloga namenjenih proizvodnji sadnica. Rad na selekciji vinogradske breskve sa ciljem dobijanja umereno bujnih i ujednačenih podloga jedan je od važnih preduslova unapređenja proizvodnje breskve i nektarine. U periodu 2006-2008. godina ispitivan je uticaj potomstva osam genotipova vinogradske breskve, dobijenih samooplodnjom i slobodnom oplodnjom na bujnost i rodnost okalemljenih sorti Automn Glo i Stark Red Gold. Kao standard su upotrebljeni sejanci nastali nekontrolisanom oplodnjom većeg broja neselekcionisanih genotipova, različitog geografskog porekla. Utvđeno je postojanje pozitivne korelacije između bujnosti podloge i rodnosti okalemljenih sorata.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.249

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIČKA DOBIT PRI SELEKCIJI VINOGRADSKE BRESKVE IZ PRIRODNE POPULACIJE

 

Rakonjac Vera, Nikolić Dragan i Fotirić Milica

 

Poljoprivredni fakultet, Beograd - Zemun

 

Prirodna populacija vinogradske breskve u našoj zemlji predstavlja značajan i bogat izvor genetičke varijabilnosti. Pri selekciji genotipova različite upotrebne vrednosti posebno je značajno da se utvrdi genetička dobit s jedne strane i promene u pogledu genetičke varijabilnosti s druge strane. U tom smislu u početnoj populaciji kao i nakon selekcije sa intenzitetom od 25% praćene su važnije osobine pokazatelji kvaliteta ploda. To su masa ploda, randman, izgled, ukus, aroma, sadržaj rastvorljivih suvih materija, ukupnih šećera i kiselina. Pored komponenti varijabilnosti, koeficijenata varijacije i heritablnosti utvrđena je i očekivana i ostvarena genetička dobit. U početnoj populaciji najmanje variranje ustanovljeno je za randman (CV=1,3%), a najveće za sadržaj ukupnih kiselina (CV=28,4%). Za sve analizirane osobine utvrđene su srednje do visoke vrednosti koeficijenata heritabilnosti i u početnoj populaciji i kod selekcionisanih genotipova. Kao rezultat selekcije kod svih osobina, osim izgleda ploda, nije došlo do smanjenja genetičke varijanse. Ostvarena genetička dobit je na nivou ili nešto manja od očekivane za većinu osobina.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.250

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

POLIMORFIZAM, NASLEĐIVANJE I MAPIRANJE ETR1 GENA KOD JABUKE (Malus x domestica Borkh.)

 

Marić Slađana¹, Lukić Milan¹ i Bošković Radovan²

 

¹Institut za vočarstvo, Čačak

²Imperial College at Wye, Ashford, Kent TN25 5AH, UK

 

Etilen je najjednostavniji signalni molekul sa hormonskom funkcijom koji je identifikovan kod biljaka, uključujući jabuku. Za percepciju etilena je odgovorna familija receptora, locirana na membrani endoplazmatičnog retikuluma. ETR1 gen kodira jedan od receptora za etilen kod jabuke - ETR1 receptor, za koji je na osnovu sekvence i strukture utvrđeno da pripada potfamiliji I. Analizom roditeljskih sorti (‘Fiesta’, ‘Totem’ i ‘Gloster 69’), 85 sejanaca iz potomstva ‘Fiesta’ x ‘Totem’ (Y familija) i 148 sejanaca iz potomstva ‘Fiesta’ x ‘Gloster 69’ (D familija) utvrđen je alelni polimorfizam, ispitan način nasleđivanja i određena pozicija ETR1 gena na genetičkoj mapi jabuke. Polimorfizam je detektovan restrikcionom analizom PCR-om umnoženog genomskog fragmenta ETR1 gena, sa dva restrikciona enzima (RsaI i AluI). Identifikovana su dva alela (a i b), tri alelne konstitucije (aa, ab i bb) i pokazano da se ETR1 gen nasleđuje u skladu sa Mendelovim zakonima. Pozicija ETR1 gena je određena u okviru LG15 na genetičkim mapama ‘Fiesta’ x ‘Totem’ i ‘Fiesta’ x ‘Gloster 69’.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.251

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

MORFOLOŠKA I MOLEKULARNA ANALIZA Colletotrichum VRSTA SA KRUŠKE

 

Živković Svetlana¹, Stojanović Saša¹, Ivanović Žarko¹, Gavrilović Veljko¹ i Balaž Jelica²

 

¹Institut za zaštitu biljaka i životne sredine, Beograd

²Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Srbija

 

Gljive iz roda Colletotrichum prouzrokuju tipične simptome na voću, poznate kao antraknoza. Na osnovu morfoloških karakteristika i PCR analize identifikovano je 20 izolata Colletotrichum sp. dobijenih sa ploda kruške. Utvrđena morfološka raznovrsnost analiziranih svojstava (boja kolonije izolata, veličina i oblik konidija, prisustvo ili odsustvo seta i obrazovanje teleomorfnog stadijuma – Glomerella) samo je deo genetičkog varijabiliteta. Deo ITS regiona Colletotrichum vrsta amplifikovan je sa spesifičnim prajmerom za C. acutatum (CaInt-2) ili C. gloeosporioides (CgInt). Par prajmera, CaInt-2 i univerzalni ITS4, amplifikovali su fragmente od 490 bp DNK iz 12 izolata sa kruške i referentnog izolata C. acutatum (CBS 294.67). Primenom prajmera CgInt i ITS4, fragmenti od 450 bp DNK amplifikovani su iz referentnog izolata C. gloeosporioides (CBS 516.97) i 8 izolata sa kruške. Dobijeni rezultati pokazuju da je rDNK analiza adekvatna kao taksonomski kriterijum za identifikaciju vrsta i dijagnostiku patogena, ali ne i za detekciju subpopulacija unutar vrste.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.252

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

  

ZAKONOMERNOSTI IZMEĐU POČETKA VEGETACIJE I VAŽNIJIH OSOBINA PLODOVA U POPULACIJI ORAHA

 

Miletić Rade

 

Institut za vočarstvo, Čačak

 

Selekcija oraha u cilju izdvajanja perspektivnih genotipova sa kvalitetnim osobinama je još uvek aktuelna u svetu. Iz ovih razloga sprovedena su istraživanja na području istočne Srbije u pet lokaliteta, gde je orah masovno zastupljen. U svakom lokalitetu metodom slučajnog uzorka odabrano je od 280 do 330 stabala oraha generativnog porekla (ukupno 1464) koja su bila predmet izučavanja u trogodišnjem periodu. Ispitivana je zakonomernost, odnosno uticaj vremena početka vegetacije na važnije pomološke osobine plodova (masa plodova, sadržaj jezgre, kao i sadržaj ulja i sadržaj sirovih proteina u jezgri oraha).U ispitivanoj populaciji dominiraju stabla sa plodovima rane vegetacije sa masom do 8,0 g (30,1%), a najmanje u poznih (0,07%) sa masom od 10,1 do 12,0 g. Sadržaj jezgre je takođe najveći u plodova sa stabala rane vegetacije (20,69%), a najmanji u poznih ((0,07%). Sadržaj ulja je bio najveći u plodova sa stabala rane vegetacije (33,62%), a najmanji u poznih (0,72%). Sadržaj sirovih proteina je bio najveći u plodova sa stabala rane vegetacije (47,55%), a najmanji u poznih (0,49%). Utvrđeni su i korelacioni odnosi između ispitivanih osobina.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.253

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ZAKONOMERNOSTI IZMEĐU ZAVRŠETKA VEGETACIJE I VAŽNIJIH OSOBINA PLODOVA U POPULACIJI ORAHA

 

Miletić Rade

 

Institut za vočarstvo, Čačak

 

U fenološkim izučavanjima, završetak vegetacije oraha je veoma važan momenat. Iz ovih razloga izučavane su važnije osobine plodova oraha (masa plodova, sadržaj jezgre, kao i sadržaj ulja i sadržaj sirovih proteina u jezgri). Iz ovih razloga sprovedena su istraživanja na području istočne Srbije u pet lokaliteta, gde je orah masovno zastupljen. U svakom lokalitetu metodom slučajnog uzorka odabrano je od 280 do 330 stabala oraha generativnog porekla (ukupno 1464) koja su bila predmet izučavanja u trogodišnjem periodu.Masa plodova je bila najveća u plodova sa stabala srednjeg vremena završetka vegetacije (23,49%), a najmanji u poznih (0,57%). Sadržaj jezgre je bio najveći u plodova sa stabala srednjeg vremena završetka vegetacije (15,66%), a najmanji u poznih (0,22%). Sadržaj ulja u jezgri oraha bio je najveći u plodova sa stabala srednjeg vremena završetka vegetacije (25,57%), a najmanji u poznih (0,07%). Sadržaj sirovih proteina je takođe bio najveći u jezgri plodova sa stabala srednjeg vremena završetka vegetacije (12,62%), a najmanji u poznih (0,25%). Utvrđeni su i korelacioni odnosi između ispitivanih osobina.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.254

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

POLIMORFIZAM IZOENZIMA DEHIDROGENAZA KOD SELEKCIONISANIH GENOTIPOVA BADEMA (Prunus amygdalus Batsch)

 

Čolić Slavica¹, Milatović Dragan², Nikolić Dragan² i Zec Gordan³

 

¹Institut za primenu nauke u poljoprivredi, Beograd

²Poljoprivredni fakultet, Beograd

³Institute PKB Agroekonomik, Beograd

 

U radu su prikazani rezultati ispitivanja izoenzimskog polimorfizma kod 20 genotipova badema, selekcionisanih na području Slankamenačkog brega. Proučavano je pet enzimskih sistema: alkohol dehidrogenaze (ADH), format dehidrogenaze (FDH), glutamat dehidrogenaze (GDH), malat dehidrogenaze (MDH) i šikimat dehidrogenaze (SDH) metodom vertikalne elektroforeze na poliakrilamidnom gelu (PAGE). Polimorfizam je utvrđen za tri enzimska sistema (FDH, GDH i SDH) kod kojih su izdvojena tri polimorfna lokusa. Od proučavanih genotipova pet je imalo unikatne zimograme, dok je preostalih 15 genotipova bilo svrstano u pet grupa. Primenom klaster analize (UPGA metod) dobijen je dendrogram na kome su se mogla izdvojiti dva klastera sa različitim brojem genotipova. Dobijeni rezultati pokazuju da se proučavani izoenzimi mogu koristiti za utvrđivanje genetičke varijabilnosti kod badema.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.255

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

POMOLOŠKE OSOBINE PERSPEKTIVNIH SEJANACA MALINE SA ŽUTOM BOJOM PLODA

 

Nikolić Mihailo, Radović Aleksandar, Fotirić Milica, Milivojević Jasminka i Nikolić Dragan

 

Poljoprivredni fakultet, Beograd

 

Od preko 100 sejanaca dobijenih slobodnom oplodnjom žutog klona sorte Miker izdvojeno je 10 sa žutom bojom ploda koji su kolekcionisani na Oglednom dobru »Radmilovac» Poljoprivrednog Fakulteta, Univerziteta u Beogradu. U periodu 2007-2008. godina kod izdvojenih sejanaca i standardne sorte Miker, pored fenoloških, ispitivane su fizičke, hemijske i senzoričke osobine ploda. Rezultati istraživanja su pokazali da su svi ispitivani sejanci kasnije počinjali fenofaze cvetanja i zrenja u odnosu na sortu standard (Miker). Najbolje razultate fizičkih osobina ploda ispoljila je sorta standard, dok su prema većini hemijskih osobina izdvojeni sejanci bili daleko bolji od standardne sorte. Genotip 5 se odlikuje najvišim sadržajem rastvorljive suve materije (15,3 %), a u pogledu sadržaja vitamina C najviše vrednosti su registrovane kod genotipova 9 (51,04 mg/100g), 10 (51,92 mg/100g) i 17 (50,16 mg/100g). Najvišu senzoričku ocenu kvaliteta ploda dobio je genotip 17 (18,9).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.256

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

NASLEĐIVANJE NEKIH OSOBINA VINOVE LOZE U KOMBINACIJI UKRŠTANJA SEJANAC 113 X MUSKAT HAMBURG

 

Nikolić Dragan

 

Poljoprivredni fakultet, Zemun-Beograd, Srbija

 

Rad na stvaranju otpornih sorti vinove loze, putem interspecies hibridizacije, veoma je intenzivan u mnogim zemljama sveta. Prilikom postavljanja plana ukrštanja posebna pažnja posvećuje se genetičkoj strukturi roditelja i karakteru prenošenja osobina na potomstvo. U ovom radu proučavan je način nasleđivanja važnijih kvalitativnih i kvantitativnih osobina vinove loze kod 45 sejanaca F₁ generacije iz kombinacije ukrštanja Sejanac 113 x Muskat hamburg. Ocena načina nasleđivanja proučavanih osobina obavljena je pomoću  testa i t-testa, a kao pokazatelji varijabilnosti upotrebljeni su standardna devijacija (S) i koeficijent varijacije (V). Za boju pokožice bobice, otpornost grozda na Botrytis cinerea i otpornost lista na Plasmopara viticola ustanovljeno je monogensko nasleđivanje. Odstupanje od monogenskog nasleđivanja utvrđeno je za ukus bobice. Prinos grožđa po hektaru, masa grozda i masa bobice pokazali su negativan efekat heterozisa. Za sadržaj šećera u širi utvrđena je dominacija roditelja sa niskim sadržajem šećera u širi. Među proučavanim osobinama najveću varijabilnost ispoljio je prinos grožđa po hektaru (V=58,9%), a najmanju sadržaj šećera u širi (V=16,3%).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.257

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIČKA DISTANCA RAZLIČITIH REGIONA HRASTA KITNjAKA U SRBIJI

 

Šijačić-Nikolić Mirjana¹, Milovanović Jelena², Savić-Pavićević Dušanka³, Brajušković Goran³ i Diklić Miloš³

 

¹Univerzitet u Beogradu Šumarski fakultet, Beograd, Srbija

² Univerzitet »Singidunum« Fakultet za primenjenu ekologiju «Futura», Beograd

³Univerzitet u Beogradu Biološki fakultet, Beograd, Srbija

 

Na bazi podataka o rasprostranjenju hrasta kitnjaka (Quercus petraea agg. Ehrendorfer 1967) u Srbiji, preliminarno je izdvojeno osam regiona, koji su bili polazna osnova za sakupljanje materijala za molekularno genetičke analize. Primenom univerzalnih prajmerskih parova za amplifikaciju AS i DT segmenata hloroplastne DNK (cpDNA, Taberlet et al. 1991; Demesure et al. 1995) determinisano je pet različitih haplotipova hrasta kitnjaka u Srbiji. Vrednosti genetičke distance, prema Nei (1978), pokazuju teorijski apsolutnu genetičku bliskost svih posmatranih regiona, izuzev regiona zapadne i jugozapadne Srbije, na čijem području je, pored haplotipa 1 karakterističnog za čitavu Srbiju, zabeleženo prisustvo haplotipova 2, 3, 4 i 5. Genetička distanca između regiona zapadne i jugozapadne Srbije i svih ostalih regiona karakteriše se vrednošću D=0.1023, što predstavlja unutarvrsnu varijabilnost (Nei 1976)koja je posledica prisustva individua haplotipa 1, koje i u okviru ovog regiona preovlađuju.

 

 Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.258

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

VARIJABILNOST PREŽIVLJAVANJA BILJAKA RAZLIČITIH ROVENIJENCIJA BUKVE U OKVIRU EVROPSKIH PROVENIJENIČNIH TESTOVA U SRBIJI 

 

Šijačić-Nikolić Mirjana¹, Milovanović Jelena², Pilipović Andrej³ i Orlović Saša³

¹Univerzitet u Beogradu Šumarski fakultetet, Beograd, Srbija

² Univerzitet »Singidunum« Fakultet za primenjenu ekologiju «Futura», Beograd

³ Institut za nizijsko šumarstvo i spoljašnju sredinu, Novi Sad, Srbija

 

Provenijenični testovi predstavljaju značajan izvor informacija, koje mogu biti od koristi prilikom procene adaptivnog potencijala šumskog drveća. Mreža evropskih provenijeničnih testova bukve, osnovana je na bazi 202 semenska izvora iz najvećeg dela prirodnog rasprostranjenja vrste. U okviru svakog ogleda testirano je 30-100 provenijencija. U poslednjoj seriji evropskih provenijeničnih testova, u proleće 2007.god., osnovana su dva provenijenična testa u Srbiji: jedan na planini Fruška Gora i drugi u Nastavnoj bazi „Debeli Lug“ Šumarskog fakulteta. Testovi su osnovani od sadnica 24 evropske provenijencije. Test na Fruškoj Gori nalazi se u g.j. 3804 Popovica-Majdan-Zmajevac, odsek 29f. Karakteriše ga severozapadna ekspozicija, nadmorska visina 350-380m, kiselo smeđe do lesivirano smeđe zemljište i nagib 11-15^o. Ogledno polje Šumarskog fakulteta nalazi se na nadmorskoj visini 742 m. Istočne je ekspoziciji, ujednačenog nagiba, na humusno-silikatniom zemljištu. Na bazi sprovedenih istraživanja, u prvim godinama nakon presadnje, konstatovana je varijabilnost stepena preživljavanja, pri čemu je najveći procenat evidentiran kod srpskih, hrvatskih i bosanskih provenijencija.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.259

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

MEĐUZAVISNOST ŠIRINE ČETINA I STANIŠTA PROVENIJENCIJA DUGLAZIJE U TEST KULTURAMA U SRBIJI

 

Lavadinović Vera¹, Isajev Vasilije² i Radošević Gordana²

 

¹ Institut za šumarstvo Beograd, Srbija

² Šumarski fakultet Beograd, Srbija

 

Duglazija (Pseudotsuga menziessii /Mirb./ Franco) kao egzotična vrsta zahteva testiranje provenijencija pre introdukcije na nova staništa. Genetička i ekološka adaptivnost mogu bit potvrdjena promenljivim morfološko-anatomskim karakteristikama, koji su cilj ovog rada. Iz tog razloga u Srbiji su osnovana dva provenijenična testa sa 20 provenijencija duglazije sa originalnim poreklom iz Severne Amerike.U cilju bližeg upoznavanja efekta interakcije stanišnih uslova lokacija gde su osnovani provenijenični testove duglazije u Srbiji na metrička svojstva četina, obavljena je dvofaktorijalna analiza varijanse. Prema razultatima anlize varijanse utvrđeno je da postoje statistički značajne razlike za vrednosti anliziranih morfološko-anatomskih svojstava četina između provenijencija. Test, NZR pokazuje da su provenijencije homogene, odnosno da razlike u srednjim vrednostima kod njih nisu statistički značajno različite. Manji opseg variranja svojstava kod ovih provenijencija, u odnosu na druge, može se uslovno smatrati kao posledica njihove genetske bliskosti koja je i uslovila slične fenotipske ekspresije u interakciji sa spoljašnjim faktorima lokacija gde su testovi opsnovani.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.260

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

KORELACIJA ODLIKA SJEMENKI SA POOLOŽAJEM U ŠIŠARKI KOD VRSTE Abies alba Mill.

 

Mrsic Marina i Pavlović P. Boro

 

PMF, Univerzitet Banja Luka, Banja Luka

 

Sjemenke jele preslikavaju svoj oblik u paru koji je najmanje međusobno udaljen brojem ćelijskih dioba. Sjemenke susjednih plodnih listića predstavljaju naredno rastojanje sa većim nizom ćelijskih dioba. Izdvajanjem sjemenki po njihovom rasporedu u šišarki, mjerenjem njihovih masa i dimanzija, ispitivana je povezanost odlika sa položajem sjemenke u šišarki. Analiza je obuhvatila jedinke iz populacija područja Kozare, Grmeča, Oštrelja, Glamoča i Kneževa. Desne sjemenke su veće mase od lijevih u 16 šišarki, a obrnuto je u 10 šišarki. Aritmetička sredina mase za 26 šišarki iznosi kod desnih sjemenki 0,05678 g a kod lijevih 0,05765. Linearna korelacija mase lijevih i desnih sjemenki unutar šišarke nije jednoznačna (R² je u rasponu 0,0017 do 0,4969).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.261

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

POLIMORFIZAM PROTEINA SEMENA POPULACIJA BELOG BORA (Pinus silvestris L.) U SRBIJI

 

Lučić Aleksandar¹, Drinić Mladenović Snežana², Isajev Vasilije³ i Rakonjac Ljubinko¹

 

¹Institut za šumarstvo, Beograd

²Institut za kukuruz, Zemun Polje, Beograd

³Šumarski fakultet, Beograd

 

Cilj ovih istraživanja je bilo ispitivanje među populacione genetičke varijabilnosti belog bora primenom biohemijskih markera. Polimorfizam proteinskih markera utvrđen je na osnovu odabranih genotipova poreklom iz sedam populacija belog bora u Srbiji. Na osnovu dobijenih elektroforegrama utvrđene su kvalitativne i kvantitativne razlike (broj i raspored) proteinskih frakcija i određen je proteinski profil semena za svaku od 7 ispitivanih populacija ponaosob. Tom prilikom je zapažena „konzervativnost“ pojedinih polipeptida, tj. prisustvo u svim analiziranim genotipovima. S druge strane utvrđene su proteinske frakcije čija varijabilnost varira u zavisnosti od populacija. Na osnovu dobijenih elektroforegrama je izračunat koeficijent genetičke sličnosti, odnosno udaljenosti, upoređivanjem broja i rasporeda traka i urađeni su dendogrami klaster analize. Utvrđen je značajan stepen genetskog variranja između provenijencija.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.262

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Međuklonska varijabilnost fiziološke SVOJSTAVA polena bijelog bora (Pinus silvestris L)

 

Daničić Vanja¹, Isajev Vasilije², Mataruga Mila¹ i Cvjetković Branislav¹

 

¹Šumarski fakultet Banja Luka, Bosna i Hercegovina

² Šumarski fakultet Beograd, Srbija

 

U radu su prikazani rezultati ispitivanja klijavosti polena rameta iz 20 klonova ugrađenih u sjemensku plantažu bijelog bora (Pinus silvestris L) na lokalitetu „Stanovi“ Doboj. Procjena kvaliteta svježeg polena utvrđena je naklijavanjem polena na sobnoj temperaturi po Kobelovoj metodi (na 3 koncentracije vodenog rastvora saharoze: 25%, 30% i 35%). Najbolji rezultati klijanja polena postignuti su na 30% vodenom rastvoru saharoze (prosječno 65%, maksimalno 87%) a najslabija na 25%. Fiziološka analiza polena pokazala je: da polen posjeduje neophodnu klijavost za normalnu oplodnju; postojanje velike varijabilnosti klijavosti polena između klonova; kao i da različite koncentracije saharoze imaju statistički značajan uticaj na klijanje polena.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.263

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UPOTREBA GIS-A – OD IZRADE STRATEGIJE KONZERVACIJE DO IZBORA IZVORA SEMENA

 

Ivetić Vladan

 

Šumarski fakultet Beograd, Srbija

 

Prilikom upotrebe geografskih podataka u biološkim naukama, treba razlikovati geografski informacioni sistem (GIS) i nauku o geografskim informacijama (GIScience). GIScience je po prirodi interdisciplinarna, budući da obezbeđuje alat koji svojom primenom pomaže rešavanje problema u različitim disciplinama, dok se GIS može shvatiti kao tehnologija prilagodljiva nameni. Međutim, GIS nije samo alat, njegova upotreba pripada široj grupi naučnih saznanja koja imaju prostorne informacije kao zajedničku komponentu. GIS ima veoma važnu ulogu u monitornigu životne sredine, i ako nije ograničen na stvaranje «lepih mapa. U radu su prikazane mogućnosti primene nekoliko različitih GIS sistema koji se primenjuju u biološkim naukama.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.264

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ANALIZA GENETIČKE VARIJABILNOSTI Ornithogalum L. KORIŠĆENJEM RAPD MARKERA

 

Andrić Andrijana, Obreht Dragana, Rat Milica, Pal Boža i Vujić Ante

 

Odeljenje za biologiju i ekologiju, Prirodno-matematički fakultet,

Univerzitet Novi Sad, Novi Sad, Srbija

 

Random amplified polymorphic DNA (RAPD), PCR zasnovan marker sistem, je u širokoj upotrebi i kao metoda poseduje brojne prednosti za proučavanje diverziteta genetički nedovoljno istraženih vrsta. U ovom radu korišćena je metoda RAPD-PCR amplifikacije 11 prajmera da bi se ustanovio stepen genetičke varijabilnosti u okviru različitih populacija vrsta Ornithogalum refractum i Ornithogalum orthophyllum subsp. kochii. Biljke roda Ornithogalum značajni su domaćini osolikim muvama čije se larve hrane na njihovim Lukovićama, a adulti su oprašivaci. Sa aspekta očuvanja biodiverziteta važna je geografska i klimatska varijabilnost odnosa biljke i polinatora, pa je neophodan monitoring genetičkog diverziteta ovih vrsta kao potencijalnih bioindikatora promena u ekosistemima. Svih 11 ispitivanih prajmera dali su PCR produkte, čija se dužina kretala u opsegu od 1300bp do 300bp. Broj fragmenata po prajmeru varirao je između tri i devet. Genetička udaljenost između analiziranih populacija izračunata je pomoću Nei i Li koeficijenata, na osnovu kojih je konstruisan dendrogram. Zaključeno je da je RAPD pouzdana i brza tehnika pogodna za utvrđivanje genetičke varijabilnosti kod Ornithogalum L.

 

Povratak na sadržaj

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.265

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

THE SCREENING OF WHEAT GERMPLASM TO RESISTANCE TO LEAF RUST IN KAZAKHSTAN

 

Sedlovskiy А.I.¹, Tupina L.N.¹, Kоkhmetova А.М.¹ and Baimagambetova К.К.²

 

¹Institute of biology and biotechnology of plants, Almaty, РК

²The Kazakh scientific research institute of agriculture and plant growing

 

In conventional­ breeding programs the selection of resistant to leaf rust forms conduct only in the superior generations (F₈-F₉). In order to speeding up of selection process we ­use a method of the SSD - Single Seed Descend. In total 76 hybrid combinations between durum and soft, winter and summer wheat are received. As paternal forms the local Kazakh wheat cultivars with high level of productivity and resistance to diseases were used. In each hybrid population it is studied not less than 500 families. As a result of evaluation of leaf rust resistance 63 % from of all hybrid combinations have appeared resistant (0-10R) and moderately resistant. From these hybrid populations it is selected about 3000 families for the further breeding programs for wheat improvement. Thus, the highest level of resistance to leaf rust was demonstrated in cultivars Zhenis, Kazkakhstanskaya 10 and Actobe and they considered as a reliable donors of resistance.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.266

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

UOBIČAJENE KOMBINACIJE GENA ZA DUGOTRAJNU OTPORNOST PREMA Puccinia triticina U SRBIJI

 

Prijić Željana¹ i Jerković Zoran²

 

¹Fakultet za Biofarming, Bačka Topola

²Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad

 

            Sorte sa dugotrajnom otpornošću razvijene su pre više od 15 godina. Osnova otpornosti je istraživana na osnovu reakcionog tipa (RT-granična vrednost 3) pri povišenim temperaturama vazduha (oko 25^oC). Testirani su sejanci F₂ generacije sorti Anastasija i Selekta x Lr 1, Lr 2a, Lr 3, Lr 13, Lr 14a ili Lr 26, izolatom avirulentnim prema prvim dvema pomenutim Lr linijama (u Thatcheru, nosilocu Lr 22b) i virulentnim prema ostalim. Prisustvo tih gena u sortama bilo je isključeno na osnovu visokih frekvencija otpornih biljaka (Fr je bila 0,95-0,97 ali ne 1) te nižih (0,70 i 0,83) kod potomstava ukrštanih sa osetljivom linijom NS 40/93. Otporne kombinacije su bile AB i AC u Selekti, kao i DE, DC i EC iz Anastazije (D je Lr 26, Fr=0,94). Gen A kod Selekte bio je Lr 3 (0.94), a B Lr 10 (0.76). Na osnovu žućenja i niske uspešnosti infekcije na vrhovima listova C je sličan Lr-u 34. Niska stabljika vezana uz Lr 10 liniju je bila prisutna kod obe sorte. U F₂ Anastazija x Lr 10 Fr je bila 6% niža od najbliže očekivane te su geni pojedinačno sličnog dejstva. Lr 13 i Lr 14a bili su komplementarni sa Lr 26 i Lr 34. Lr 14a je bio zavisniji od količine poslednje pomenutih gena.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.267

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

EFIKASNOST Pc GENA OTPORNOSTI PREMA LISNOJ RĐI OVSA

 

Staletić Mirjana, Milovanović Milivoje, Perišić Vladimir i Đekić Vera

 

Centar za strna žita, Kragujevac, Srbija

 

Tokom 1999. i 2000. g. proučavana je otpornost 18 Pc gena otpornosti (38, 39, 48, 50, 50-2, 54-1, 54-2, 55, 56, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 67 i 68) prema 23 patotipa gljive. Ispitivanja su obavljena u staklari u uslovima veštačkih inokulacija sejanaca izogenih linija čistim kulturama patotipova. Rezultati pokazuju da je efikasnost Pc gena prema P. coronata avenae različita. U 1999. god. najefikasniji su bili geni Pc 38 i Pc 54-1, jer za njih u populaciji parazita nije bilo alela virulentnosti. U 2000. godini najefikasniji su bili geni Pc 39, Pc 48, Pc 56, Pc 59 i Pc 68 (100%), kao i geni Pc 55 (94,11%) i Pc 38 (88,23%). Najefikasniji u obe godine ispitivanja bio je gen Pc 38 (94, 11%), dok nijedan gen nije bio potpuno efikasan. Visoku efikasnost ispoljili su i geni Pc 39 i Pc 68 (preko 90%). Prosečna efikasnost gena otpornosti u prvoj godini ispitivanja iznosila je 71,29% i bila je viša od prosečne efikasnosti u 2000. godini (66, 01%). Efikasnost Pc gena otpornosti prema patogenu u obe godine ispitivanja bila je zadovoljavajuća i iznosila je 68,64 %. Ugradnjom gena otpornosti Pc 38, Pc 39 i Pc 68 u nove sorte može se ostvariti uspešna zaštita ovsa od prouzrokovača lisne rđe.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.268

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

GENETIČKA ANALIZA TOLERANTNOSTI PREMA CRVENILU KUKURUZA U POPULACIJI ŠIRE GENETIČKE OSNOVE NS 1-257 CRS

 

Bekavac Goran, Purar Božana, Jocković Đorđe, Treskić Sanja, Stanisavljević Dušan i Mitrović Bojan

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Kukuruz je najznačajnija ratarska biljna vrsta u Srbiji kako po ekonomskom značaju tako i po zasejanim površinama. Uprkos pogodnosti ovog regiona za gajenje kukuruza, glavni faktor sniženja prinosa je suša. Ipak, u poslednjih desetak godina crvenilo kukuruza (CR) je postalo veoma ozbiljan problem, posebno u regionu Banata. Između oplemenjivačkih materijala, jedna populacija (NS 1-257 CRS) je izdvojena kao posebno interesantna. Sve familije dobijene iz nje su bile potpuno tolerantne prema CR. Glavni cilj ovog istraživanja bio je da se ocene srednje vrednosti i genetička varijabilnost svojstava u NS 1-257 CRS nakon jednog ciklusa kombinovane HS-S₁ familijske selekcije. Analizirani su osetljivost prema CR, prinos zrna, stay green, zakašnjenje u svilanju, poleganje, lom stabla, sadržaj vode u stablu i vlaga u zrnu. Između S₁ potomstava nisu identifikovane individue osetljive prema CR. Najveća varijabilnost ustanovljena je za zakašnjenje u svilanju i lom stabla. Najviši stepen saglasnosti sa prinosom zrna utvrđen je za zakašnjenje u svilanju i stay green. Relativno visoke vrednosti heritabilnosti svojstava ukazuju da je dalji napredak u popravci populacije moguć.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.269

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

  

 

Promene u Pl6 genomskom regionu za otpornost prema plamenjači na rekombinantnim inbred linijama suncokreta

 

Radovanović Nataša, Jocić Siniša, Miklič Vladimir i Saftić-Panković Dejana

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

U marker asistiranoj selekciji novih linija suncokreta koje su otporne prema plamenjači, koriste se dominantni markeri za analoge gena otpornosti (RGA) i kodominantni CAPS markeri. Segregacija otpornosti prema rasi plamenjače 730, dominantnih markera u fazi spajanja (R) i u fazi razdvajanja (S) sa otpornošću, i kodominantnog markera (HhaI) je ispitivana u populaciji od 37 rekombinantnih inbred linija (RIL). RIL su proizvedene iz ukrštanja JM8xHa19, gde je linija JM8 bila izvor otpornosti «Pl6+» gena.Primećena je pojava novih haplotipova, koji ne odgovaraju ni otpornoj ni osetljivoj roditeljskoj liniji. Novi haplotipovi se pojavljuju u 5 od ukupno 37 RIL. Rezultati dobijeni sa RGA i CAPS markerima ukazuju na nekoliko promena u Pl6  genomskom regionu, koje su verovatno povezane sa duplikacijom Pl6 gena.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.270

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Analiza mejoze diploidnih populacija šećerne repe otpornih na rizomaniju

 

Mezei Snežana, Kovačev Lazar, Atlagić Jovanka i Nagl Nevena

 

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

U procesu oplemenjivanja divlji srodnici šećerne repe koriste se kao izvori gena otpornosti na bolesti. U radu je korišćeno pet diploidnih multigermnih populacija (2n MM) koje poseduju gene otpornosti prema rizomaniji iz Beta maritima i Beta vulgaris. Za analizu mejoze uzeti su uzorci antera sa najmlađih cvetnih grana, nakon čega je citološka analiza mikrosporogeneze urađena Aceto carmine squash metodom. Analizirane su sledeće faze mejoze: pahiten, diploten, dijakineza (profaza I), metafaza I, anafaza I, telofaza I, metafaza II, anafaza II, telofaza II, tetrade, mikrospore i polenova zrna. Mejoza je najčešće proticala normalno u većini analiziranih mejocita, pri čemu su izvesne nepravilnosti su uočene u anafazi I i II. Nepravilnosti su se ispoljile u vidu hromozomskih aberacija, tako što je kao rezultat paracentrične inverzije došlo do pojave acentričnih fragmenata u anafazi I. Analiza varijanse za svojstvo nepravilnosti u mejotskom procesu pokazala je da su se javile visoko signifikantne razlike za genotip i pojedine mejotske faze. Populacije 1673/33 R₂BM i 1674/34 25%BM su izabrane kao oprašivači u budućem selekcionom programu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.271

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

VARIJABILNOST Beta vulgaris var. saccharifera KOD MULTIGERMNIH OPRAŠIVAČA U USLOVIMA ZARAZE RIZOMANIJOM

 

Živić Jelica¹, Knežević Desimir², Petrović Saša¹ i Stančić Ivica¹

 

¹Visoka škola za poljoprivredu i prehranu

²Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Pristini, Zubin Potok, Kosovo i Metohija, Srbija

 

U radu je izučavan sadržaja nešećernih materija u korenu deset genetički divergentnih multigermnih tetrapolidnih oprašivača šećerne repe (ALR 1,ALR 2, ALR 3, ALR 4, ALR 5, ALR 6, ALR 7, ALR 8, ALR 9 i ALR 10) koji su gajeni u uslovima zaraze rizomanijom . Utvrđene su razlike između genotipova na osnovu analiziranog sadržaja za K, Na i alfa-amino N. Ukupan sadržaj kalijuma kretao se od 40,27 kod ALR 9 do 73,97 mmol/100 ⁰ S kod osetljive sorte, AL Harmone. Najmanji sadržaj natrijuma imao je genotip ALR 1 (9,93 ) a najveći 45,18 mmol/100 ⁰S Al Harmona.Sadržaj alfa amino azota kod oprašivača kretao se od 11,69 kod ALR 8 do 17,15 mmol/100 ⁰S kod ALR 3.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.272

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

EVALUACIJA METODA DNK EKSTRAKCIJE U PCR IDENTIFIKACIJI Globodera pallida

 

Oro Violeta i Ivanović Žarko

 

Institut za zaštitu biljaka i životne sredine, Beograd

 

Godina 2008. je proglašena za Međunarodnu godinu krompira (FAO UN), što ukazuje na značaj ove biljke u proizvodnji hrane. Bleda cistolika nematoda krompira - Globodera pallida spada u grupu najznačajnijih parazita - karantinskih organizama, i zbog toga je tačna identifikacija od esencijalne važnosti za fitosanitarni sistem svake zemlje. Uprkos nekim neuspesima u korišćenju dupleks PCR, izabran je pouzdan molekularni metod kao način brze, pouzdane i tačne specijske identifikacije.

Ključna faza u procesu molekularne identifikacije je ekstrakcija DNK. U radu je poređeno nekoliko metoda izdvajanja DNK uz različit broj cisti. Dobijanje pozitivnih PCR rezultata nije zavisilo od izbora reagensa i broja cisti. Optimalna homogenizacija tkiva, dobra distribuiranost homogenata, vitalnost sadržaja cisti kao i njihova fiziološka zrelost su ključni faktori uspešne molekularne dijagnostike.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.273

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PATOCITOLOŠKE PROMENE KORENA KROMPIRA I PARAZITIZAM Globodera-e pallida-e (Nematoda: Heteroderidae)

 

Oro Violeta

 

Institut za zaštitu biljaka i životne sredine, Beograd

 

Složene interakcije domaćina i parazita ponekad obuhvataju kompleksne promene i biljke domaćina i parazitnog organizma. U svom biološkom ciklusu, Globodera pallida se transformiše od larve prvog stupnja (L₁), preko L₂, L₃, L₄ do odraslih organizama. Ženke su proširene i nepokretne sa glavom unutar tkiva i preostalim delom u slobodnom prostoru. Od svih larvenih uzrasta jedino su L₂ pokretne sa velikim energetskim potencijalom za izvršavanje svojih bioloških zadataka: piljenje iz jajeta, napuštanje ciste, pronalaženje biljke krompira, ubušivanje u koren, intracelularno kretanje i formiranje inicijalne ćelije sincicijuma (ISC). Ove radnje su potpomognute nizom enzima dorzalne i subventralnih ezofagalnih žlezda. Enzimi dorzalne žlezde učestvuju u formiranju ISC dok su enzimi subventralnih žlezda odgovorni za ostale reakcije. Razgradnjom ćelijskog zida biljaka dolazi do fuzije protoplazme ćelija i stvaranja višejedarnog sincicijuma. Jedra su nepravilnog oblika, poliploidna bez prisustva cito- i kariokineze. Sincicijum predstavlja rezervoar ishrane nematode u kome se odvija preusmeravanje hranljivih materija sa domaćina na nematodu i preuzimanje kontrole nad biljkom.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.274

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

VARIJABILNOST I ODNOSI MEĐU SVOJSTVIMA TOLERANTNOSTI KLONOVA CRNE TOPOLE PREMA Phyllodecta vitellinae L.

 

Kovačević Branislav¹, Drekić Milan¹, Orlović Saša¹ i Poljaković-Pajnik Leopold¹

 

¹Institut za nizijsko šumarstvo i spoljašnju sredinu, Novi Sad, Srbija

 

Sadnja tolerantnih genotipova topola je jedna od efikasnih mera zaštita zasada crnih topola od štetočina. U našem radu je opisana varijabilnost i odnosi među svojstavima tolerantnosti 15 genotipova crne topole (sekcija Aigeiros Duby) prema maloj topolinoj bubi listari (Phyllodecta vitellinae L..). Krajem vegetacionog perioda 2006. i 2007. godine je u matičnjaku genofonda Instituta za nizijsko šumarstvo i životnu sredinu je ispitano sedam osobina: procenat listova bez oštećenjanja (PA0), procenat listova sa 0-20% (PA20), 20-40% (PA40), 40-60% (PA60), 60-80% (PA80), 80-100% (PA100), i sa više od 20% (PA20M). Rezultati analize varijanse ukazuju na značajan doprinos genotipova ukupnom variranju sledećih svojstava: PA0, PA40, PA100 i PA20M (oko 25% doprinosa ukupnoj očekivanoj varijansi). Uticaj interakcije genotip × godina je bio vrlo slab kod PA0, a istaknut kod svojstva: PA20, PA60 i PA20M (više od 20% doprinosa ukupnoj očekivanoj varijansi). Uočena je značajna korelacija među ispitivanim svojstvima, izuzev za svojstvo PA20, koje je, za razliku od ostalih svojstava u analizi glavnih komponenata imalo visoku korelaciju sa drugom glavnom komponentom. Rezultati koji su prezentovani u ovom radu bi mogli da budu primenjeni u oplemenjivanju i formiranju sortne tehnologije kod crnih topola, s obzirom na značaj oštećenja asimilacione površine koje mala topolina buba listara može da nanese.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.275

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ODGOVOR GENOTIPOVA KUKURUZA SA RAZLIČITIM UDELOM EGZOTIČNE GERMPLAZME NA OSMOTSKI STRES

 

Marković Ksenija, Kravić Natalija, Anđelković Violeta i Vuletić Mirjana

 

Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

 

Uticaj osmostskog stresa na rast korena i akumulaciju slobodnog prolina ispitivan je kod biljaka dve lokalne inbred linije (A i B), egzotične germplazme (DTP) i povratnih ukrštanja tih inbred linija i DTP-a (A₁, A₂, B₁ i B₂). Osmotski stres izazvan je primenom polietilen glikola (PEG) kroz hranjivi rastvor na kome su biljke gajene.

Tretman PEG-om je uticao na usporavanje razvoja korena kod svih genotipova izuzev potomstava ukrštanja linija sa egzotičnom germplazmom. Sadržaj slobodnog prolina u korenovima kontrolnih biljaka (bez PEG-a) se nije značajno menjao u odnosu na ispitivani genotip, dok su primenom PEG-a izazvani različiti efekti na ispitivano svojstvo. Dok u korenovima ispitivanih inbred linija nije došlo do promene u akumulaciji slobodnog prolina pod uticajem osmotskog stresa, tretman PEG-om je izazvao značajno povećanje sadržaja ove amino kiseline u korenovima DTP-a. Povećanje sadržaja slobodnog prolina uočeno je i u korenovima biljaka iz potomstava ukrštanja proporcionalno sa povećanjem udela egzotične germplazme.

 

 Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.276

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ZNAČAJ GENOTIPA ZA POVEĆANJE KONKURENTNE SPOSOBNOSTI KUKURUZA PREMA KOROVIMA

 

Simić Milena¹, Filipović Milomir¹, Dolijanović Željko² i Grčić Nikola¹

 

¹Institut za kukuruz, Zemun Polje, Beograd

²Poljoprivredni fakultet, Beograd-Zemun

 

Kompeticija između kukuruza i korova se menja sa promenom rasporeda gajenih biljaka. Najzakorovljeniji su usevi retkog sklopa, dok su visina i masa korova u usevima gustog sklopa znatno niže. Mogućnost smanjenja zakorovljenosti na osnovu povećanja kompetitivnog delovanja useva gajenjem visokorodnih hibrida koji "podnose" veću gustinu, zavisi od osobina hibrida, uslova spoljašnje sredine i područja gajenja. Gajenje kompetitivnijih useva je važna komponenta integralnog sistema suzbijanja korova, iako je selekcija genotipova sa povećanom kompetitivnom sposobnošću dosta teška. Za veću kompetitivnost genotipa kukuruza u odnosu na korove važni su visina, intenzitet rastenja u početnim fazama, vigor klijanaca i lisna površina biljke, koje su komponente konkurentskog delovanja useva na korove. U radu je ispitivana zakorovljenost i produktivnost različitih hibrida kukuruza u zavisnosti od prostornog rasporeda u kome su gajeni i primene herbicida. Rezultati pokazuju da su pri gajenju ispitivanih hibrida kukuruza utvrđene statistički značajne razlike u svežoj masi korova, ali samo u pojedinim godinama, u skladu sa razlikama u visini i lisnoj površini ZP hibrida.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.277

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

DIVERZITET I KORIŠĆENJE GENETIČKIH RESURSA LEKOVITOG BILJA

 

Dražić Slobodan¹, Dajić Zora² i Živanović Tomislav²

 

¹Institut za lekovito bilje „Dr Josif Pančić“, Beograd

²Poljoprivredni fakultet, Beograd-Zemun

 

Geografski položaj Srbije, njene geomorfološke, geološke i pedološke raznolikosti, kao i uticaj različitih klimata uslovili su bogastvo biljnog sveta, a samim tim i bogastvo ekosistemskog, specijskog i genetičkog diverziteta.U bogatoj flori Srbije utvrđeno je oko 700 biljnih vrsta sa lekovitim svojstvima, a zvanično je registrovano 420 vrsta lekovitog bilja, obuhvaćenih u 89 familija. Oko 280 vrsta su predmet trgovine.Bez obzira na bogatstvo lekovitog bilja, stanje genetičkih resursa mora se posmatrati u konteksu njegove sve veće potražnje na tržištu. Nekontrolisana eksploatacija samonoklog lekovitog bilja dovela je do ugrožavanja njihovih populacija, staništa, pa i vrsta u celini.Ovo je nametnulo potrebu za proučavanjem, zaštitom i konzervacijom resursa. Zakonskim aktima u oblasti zaštite prirode učinjen je prvi korak na zaštiti ugroženih vrsta i njihovog genofonda, a zatim i zaštiti ekonomski vrednih vrsta od prekomernog korišćenja. Koordinisani pristup očuvanja biodiverziteta lekovitog bilja sprovodi se preko brojnih programa in situ i ex situ konzervacije germplazme na nacionalnom i internacionalnom nivou. Ove aktivnosti usagalašene su sa preporukama međunarodnih institucija.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.278

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

STARE SORTE I POPULACIJE IZ TRADICIONALNIH REGIONA GAJENJA PAPRIKE U SRBIJI

 

Ilić Zoran¹, Milenković Lidija¹, Vasić Mirjana² i Đurovka Mihal³

 

¹Poljoprivredni fakultet Priština, Zubin Potok

²Institut za ratarstvo i povrtarstvo, , Novi Sad

³Poljoprivredni fakultet, Novi Sad

 

Projektom "Razvojna mreža jugoistočne Evrope za biljne genetičke resurse ((SEEDNet)" u okviru radne grupe za povrće iz Republike Srbije, obavljena su terenska istraživanja, inventarisanje, registrovanje, kolekcionisanje, klasifikacija, i evaluacija starih sorata i populacija paprike. Kolekciona lista i pasoški podaci su određivani na osnovu deskriptora za rod Capsicum.U cilju prikupljanja i očuvanja genofonda povrća odabrane su lokacije koje podrazumevaju specifičnost i tradiciju gajenja starih sorata i populacija u Južnoj Srbiji i cenralnom Kosovu. Nakon evaulacije i karakterizacije, došlo se do saznanja da postoji određeni broj sorata i populacija paprike u Srbiji koje zavređuju pažnju. Lakošnička se odlikuje najvišim sadržajem suve materije (13,65%), visokim sadržajem ukupnij šećera (5,94%) kao i visokim sadržajem β-karotena (416,2 μg/g SM) što je posebno važno ako se ima u vidu da ona služi za sušenje i meljavu. Bobinka crvena (Capsicum annuum ssp. microcarpum var. cerosiforme) izdvaja od ostalih populacija po sadržaju ukupnog pepela (1,03%), Vitamina-C (140,8 mg/100g) i sadržaju β-karotena (471,2 μg/g SM). One će se naći u banci biljnih gena a biće dragocen materijal u selekciji i oplemeljivanju paprike u godinama koje dolaze.

           

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.279

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ISPITIVANJE GENETSKE ČISTOĆE SEMENA UPOTREBOM BIOMOLEKULARNIH MARKERA

 

Taški-Ajduković Ksenija¹, Knoblauch Rainer², Nagl Nevena¹, Jevtić Aranka¹ i Vujaković Milka¹

 

¹ Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

²Landwirtschaftliches Technologiezentrum Augustenberg, Karlsruhe, Germany

 

Jedna od osnovnih osobina koja potvrđuje visok kvalitet semena jeste njegova genetska čistoća. U većini slučajeva uniformnost partija semena potrebno je utvrditi pre setve. Testovi koji to omogućavaju uglavnom se baziraju na detekciji polimorfizma proteina ili DNK. Na nacionalnom nivou postoji veliki broj metoda za ispitivanje genetske čistoće, ali one nisu međunarodno priznate. U postojeća ISTA (Međunarodno udruženje za ispitivanje semena) pravila potrebno je uvesti nove metode za ispitivanje genetske čistoće postojećih biljnih vrsta ali i proširiti pravila na nove biljne vrste. Da bi se od strane ISTA-e prihvatile nove motode potrebna je inter-laboratorijska validacija koja će omogućiti ujednačenost dobijenih rezultata.Budući da izozimska analiza nije uključena u ISTA pravila, uzorci suncokreta i kukuruza su poslati u laboratoriju Landwirtschaftliches Technologiezentrum, Nemačka radi ispitivanje genetske čistoće pomoću izoelektričnog fukusiranja (IEF), metode koja je obuhvaćena ISTA pravilima. Cilj ovog istraživanja bio je poređenje rezultata ispitivanja genetske čistoće dobijenih analizom izozima i izoelektričnog fokusiranja (IEF) i razmatranje njihove primena u budućim analizama.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.280

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

Mogućnosti PRIMENE termodinamike PRI karakterizaciji semena 1. Gibbs-ova slobodna energija.

 

Sredojević Slobodanka¹, Dragičević Vesna¹, Srebrić Mirjana¹, Milivojević Marija¹ i Đukanović Danica²

 

¹Institut za kukuruz, Zemun Polje, Srbija

² Poljoprivredni fakultet, Zemun-Beograd, Srbija (student)

 

Od 2005. godine započeta je primena termodinamičkog parametra Gibbs-ove slobodne energije pri karakterizaciji semena gajenih biljnih vrsta u formi klijanaca gajenog po ISTA pravilima. Do 2009. godine, prikupljena kritična masa podataka za četiri biljne vrste: kukuruz, pšenicu, soju i suncokret, omogućila je definisanje podataka kako za pojedine biljne vrste, tako i genotipove unutar biljnih vrsta. Slobodna energija u sistemu klijanca se može okarakterisati zapreminom vode i konstantama reakcija hidrolize rezervne supstance semena i biosinteze biljka de novo preko fornule za Gibbs-ovu slobodnu energiju. Naime, energija se generiše dvostrukim faznim prelazom vode apsorbovane semenom i korenom, oslobađanjem iz hidrolize i biosinteze (osnovnih reakcija klijanja semena). Pokazalo se da su se ova istraživanja nadovezala na eksperimente sa funkcionalnim i reproduktivnim animalnim ćelijama. Kao biološka jedinica, seme je sinteza ova dva svojstva, jer sadrži funkcionalni i reproduktivni deo, te kao nova celina predstavlja doprinos takvom univerzalnom pristupu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.281

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Mogućnosti PRIMENE termodinamike PRI karakterizaciji semena 2. Monokotiledone biljke

 

Dragičević Vesna¹, Kobiljski Borislav², Radojčić Aleksandar¹, Dodig Dejan¹, Kandić Vesna¹, i Sredojević Slobodanka¹

¹Institut za kukuruz, Zemun Polje, Srbija

²Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, Srbija

 

Ispitivanje Gibbs-ove energije na monokotiledonim biljkama izvršeno je na 7 sestrinskih linija kukuruza i 8 sorti pšenice različitog porekla. Razmatrana su tri oblika energije: usvojena vodom, hidrolize i biosinteze. Potencijalna energija oslobođena hidrolizom je za kukuruz bila u rasponu –76.11 do –71.06 J mol^-1 klijanac^-1, a za pšenicu –45.12 do –35.03 mol^-1 klijanac^-1. Dalje, energija oslobođena biosintezom je u kukuruzu bila u rasponu –55.95 do –62.48 J mol^-1 klijanac^-1 i pšenicu –32.58 do –35.48 J mol^-1 klijanac^-1. Konverzija hidrolizovane supstance biosintezom u biljku de novo (Cc) imala je vrednosti 1.86 – 3.24 za kukuruz i 1.86 – 2.02 za pšenicu. Dalje, linije kukuruza sa najnižim Cc imale su i najveći odnos mase semena prema defektu mase nastalim tokom klijanja, za razliku od pšenice. Nizak Cc ukazuje na usaglašene brzine hidrolize i biosinteze, smanjujući gubitak mase klijanca. Sledi da se defekt mase očituje u smanjenju unete energije u klijanac na neto iznos. Prikazani rezultati su karakteristični za date biljne vrste, a prema rasponu, diferenciraju se genotipovi unutar pojedinačnih biljnih vrsta.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.282

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Mogućnosti PRIMENE termodinamike PRI karakterizaciji semena 3. Dikotiledone biljke.

 

Nišavić Anika¹, Perić Vesna¹, Srebrić Mirjana¹, Đukanović Lana², Dragičević Vesna¹ i Sredojević Slobodanka¹

¹Institut za kukuruz, Zemun Polje, Srbija

³Laboratorija za ispitivanje semena „SIRMIUM-SEME“ DOO, Sremska Mitrovica, Srbija

 

Pri determinaciji Gibbs-ove slobodne energije kod klijanaca 5 sorti soje i 4 sorte suncokreta, uključena je slobodna energija uneta dvostrukim faznim prelazom vode i oslobođena hidrolizom i biosintezom. Gubitak energije faznog prelaza vode kod obe biljne vrste imao je sličnu vrednost od -62.82 J mol^-1 klijanac^-1 za soju i -62.31 J mol^-1 klijanac^-1 za suncokret. Energija uneta vodom i oslobođena hidrolizom i biosintezom bila je kod soje: –126.23 do –123.50 J mol^-1 klijanac^-1, -68.92 do –63.99 J mol^-1 klijanac^-1 i –54.67 do –41.68 J mol^-1 klijanac^-1 i suncokreta: –43.57do –40.58 J mol^-1 klijanac^-1, –36.85 do –16.41 J mol^-1 klijanac^-1 i -54.67 do –41.68 J mol^-1 klijanac^-1. Sistem klijanca gubi energiju preko semenjače, hidrolize i deficita mase, koji je rezultat neugrađenog hidrolizata u biosintezu de novo. Pokazalo se da niži koeficijent konverzije daje manje učešće defekta mase klijanca u masi semena kod obe biljne vrste. Gubitak mase semena predstavlja gubitak energije iz sistema, čime se umanjuje energija faznog prelaza vode na neto unetu energiju sa rasponom za soju od –80.93 do –68.15 J mol^-1 klijanac^-1 i za suncokret od –155.44 do –100.39 J mol^-1 klijanac^-1.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.283

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

INTERAKCIJA GENETIČKI MODIFIKOVANIH BILJAKA I ŽIVOTNE SREDINE

 

Bošković Jelena¹, Isajev Vasilije², Miščević Branislav¹, Ivanc Aleksandar¹, Zečević Veselinka¹ i Dozet Gordana¹

 

¹Fakultet za biofarming, Bačka Topola

 ²Šumarski fakultet Beograd, Srbija

 

U radu se razmatraju neki najvažniji problemi vezani za interakciju GM biljaka u uslovima životne sredine, kao što su zaštita biljaka, ekološki efekti otpornosti na herbicide (HRCs), protok gena, biodiverzitet, stres, ekološki rizici Bt biljaka, uticaj na ekosistem, agroekosistem itd. Potrebna su dalja procenjivanja inteziteta, veličine i obima rizika vezanih za proširenje transgenih biljaka u poljskim uslovima. Najvažinja procena uticaja GM useva na životnu sredinu (ERAs) su predpostvljena širenja, vertikalnog i/ili horizontalnog protoka gena, drugih ekoloških mehanizama, uticaja na biodiverzitet i značaja prisustva GM materijala i drugih proizvoda. Ova istraživanja su visoko inter, multi i transdisciplinarna, i veoma kompleksne prirode. Ako se procenjuje GM usevi u odnosu na postojeće gajene biljne vrste, boljem znanju na osnovu većeg proširenja GM useva, omogući će bolje sagledavanje za sigurnosti koje može da pruži nauka o biljkama u vezi sa rizicima za prihvatanje tih useva.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.284

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Žarko – perspektivna sorta ozimog tritikalea

 

Milovanović Milivoje, Perišić Vladimir i Staletić Mirjana

 

Centar za strna žita, Kragujevac, Srbija

 

Sorta ozimog tritikalea Žarko (XTriticosecale Wittm.) izdvojena je pedigree metodom iz ukrštanja (Lasko x Haynaldia) x Presto. Autori sorte su dr Milovanović Milivoje i saradnici. U mikroogledima Komisije za priznavanje sorti, sorta Žarko je ostvarila za 783 kg statistički značajno veći prosečan prinos zrna (8.356 kg/ha) u poređenju sa standardom KG 20 (7.573 kg/ha). Srednje rana je sorta, prosečne visine stabljike oko 125 cm, intenzivnog bokorenja, elastične stabljike i dobre otpornosti prema poleganju. Ispoljio je potpunu otpornost prema pepelnici, lisnoj i stabljičnoj rđi. Dobro podnosi zemljišta slabije plodnosti, kisele reakcije, sušu i dobar je konkurent korovima. Klasovi su krupni i osati, bele boje. Zrno je krupno i ispunjeno, hektolitarske mase 82 kg/hl i mase 1000 zrna oko 35,6 g. Zrno ima visok sadržaj proteina (14-16 %) i esencijalnih aminokiselina i predstavlja dobru komponentu u stočnim hranivima. Može se koristiti i za spravljanje peciva ražanog tipa, kao i za proizvodnju bioetanola. Najbolji rezultati mogu se ostvariti setvom 550-650 klijavih zrna/m² na plodnim i umereno plodnim zemljištima, tokom prve dekade oktobra. Usevu treba obezbediti 100-150 kg/ha azota.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.285

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

Delija - nova sorta jarog tritikalea

 

Perišić Vladimir, Milovanović Milivoje, Staletić Mirjana i Nikolić Olivera

 

Centar za strna žita, Kragujevac, Srbija

 

Sorta jarog tritikalea Delija (XTriticosecale Wittm.) izdvojena je pedigree metodom iz kombinacije ukrštanja Zlatar x Beagle”S”. Autor sorte je dr Milovanović Milivoje. U mikroogledima Komisije za priznavanje novih sorti, sorta Delija je ostvarila prosečan prinos zrna (3.667 kg/ha) na nivou standardne sorte Zlatar (3.583 kg/ha). Rana je sorta, prosečne visine stabljike od oko 86,3 cm, intenzivnog bokorenja i otporna prema poleganju. Zadovoljavajuće je otpornosti i tolerantnosti prema nepovoljnim abiotskim i biotskim faktorima koji se mogu javiti u proizvodnji (slabo plodna i kisela zemljišta, suša, bolesti i štetočine). Sorta jarog tritikalea Delija ima krupne i osate klasove bele boje. Zrno je krupno, blago smežurano, mase 1000 zrna oko 42,9 g i hektolitarske mase oko 69,88 kg/hl. Visok sadržaj proteina (15–17 %) i esencijalnih aminokiselina u zrnu čini je odličnom komponentom u ishrani stoke. Zrno je pogodno za proizvodnju bioetanola i spravljanje peciva u tipu raži. Izuzetno je rodna sorta, sa genetskim potencijalom za prinos zrna od preko 6 t/ha. Treba je sejati na umereno plodnim zemljištima u rano proleće, sa 600-650 klijavih zrna/m², uz obezbeđenje 100-150 kg čistog azota.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.288

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

DARVINOVO NASLEĐE I MODERNA GENETIKA

 

Cvetković Dragana

 

Biološki fakultet, Beograd

 

Ove godine navršava se 150 godina od objavljivanja Darvinovog Postanka vrsta. Konceptualni okvir koji je tada postavio imao je ogromnog uticaja na istraživanja u biologiji, a njegova teorija evolucije postala je jedan od kamena-temeljaca moderne biologije. Za savremenike, on je "dao novu koncepciju živog sveta, i teoriju koja je i sama moćan istraživački instrument" (Volas 1883). Iz današnje perspektive, revolucija koju su donele genetika i molekularna biologija u 20. i 21. veku potvrdila je njegov princip jedinstva koje leži u osnovi raznovrsnosti živog sveta, zajedničkog porekla sa modifikacijama; pružila je rešenja različitih problema sa kojima se Darvin suočavao i omogućila bolje razumevanje procesa evolucionih promena i odnosa između živih bića na osnovu poznavanja njihovih genoma. U ovom izlaganju ću se baviti uticajem Darvinovih ideja i postojećim kontroverzama, problemima koji proističu iz popularnog poistovećivanja evolucije sa Darvinom, kao i kratkim pregledom nekih od aktuelnih pravaca istraživanja (npr. aktuelna istraživanja specijacije, genetičke posledice određenih načina reprodukcije, "good genes" modeli seksualne selekcije).

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.289

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

PROMOCIJA EFEKASNIJE NASTAVE U OBLASTI GENETIKE I EVOLUCIJE

 

Brockett Milosevic Mirjana

 

School of Biology, Georgia Institute of Technology, Atlanta, US

 

U toku poslednje decenije, nastava u oblasti prirodnih nauka doživljava velike promene u pogledu edukacione metodike. Univerziteti i druge obrazovne institucije sve više preuzimaju metode interaktivne pedagogije. Ovi metodi su već pokazali statistički značajne dobitke u obrazovanju, u poredjenju sa tradicionalinim predavanjima.S obzirom da su mnogi programi i ostali tehnološki uslovi dostupni predavačima na Džordžija Institutu za Tehnologiju, imala sam mogućnosti da uporedim efekte ovih metoda. U nastavi Genetike i Evolucije, koristila sam internet, „PRS“ (RF klikere) i druge metode zasnovane na rešavanju problema, odnosno interaktivnom učenju. Za svega tri godine predavanja, pronašla sam korelaciju izmedju edukacionog uspeha sa praktikovanjem interaktive nastave. Takodje sam našla da rešavanje problema u virtualnoj laboratoriji Genetike, značajno doprinosi studentskom učenju i boljim rezultatima na završnom ispitu.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.290

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

BIOETIKA U NAUCI I MEDICINI

 

Marinkovic Dragoslav

 

SANU, Beograd

 

Bioetika je oblast koja se bavi pitanjima moralnog – etičkog ponašanja u okviru prirodnih nauka. Primarno se odnosi na biološke i medicinske nauke, na njihovu međusobnu povezanost kroz biomedicinu, ali i na ponašanje naučnika i lekara na poslu koji obavljaju u svojim ustanovama..Osnovni principi na kojima se zasniva su: pravo na ličnu autonomiju i privatnost, na informisanost, i da korist od postupaka koji se preduzimaju mora biti veća od rizika nepovoljnog ishoda. Bioetika je međudisciplinaran fenomen. Uključuje i biološku (ekološku) i medicinsku etiku. Polazi od predpostavke da sva ljudska bića imaju jednaka prava. Tu spada i pravo na informisanost, čak i o naklonostima da se kasnije oboli od neke bolesti.. Obuhvata i pravo životinja da ne osećaju bol, što ih razlikuje od biljaka. U tom smislu se uspostavljaju etička ograničenja korišćenja životinja u naučne svrhe.   Obaveza da se ne čini šteta drugim bićima i sredini, uvodi se kao preduslov za bavljenje naučnim radom i proklamovao ga je Međunarodni akademski panel (IAP) 2005., a potpisalo ga je 68 njegovih članica Akademija, među njima i SANU.Etika u nauci i tehnologiji, posebno bioetika, je područje gde je UNESKO uspeo da nametne platformu koja je opšte prihvaćena u naučnim krugovima i u svim agencijama U.N. Savet Evrope donosi proteklih desetak godina svoja pravila, u okviru “Konvencije o zaštiti ljudskih prava i biomedicini” donetoj u Oviedu, u Španiji, 1997.god., kao i kroz nekoliko “Protokola” kojima se dopunjuju ova pravila, sve do najnovijeg vremena, tj. do 2007.god.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.291

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ZAKONSKA REGULATIVA GENETSKOG TESTIRANJA U MEDICINI

Magić Zvonko

VMA, Beograd, Srbija

Integracija novih tehnologija u sistem zdravstvene zaštite zahteva postavljanje određenih okvira koji podrazumevaju preduzimanje određenih mera i aktivnosti na uspostavljanju poverenja i tajnosti podataka između pacijenta i onih koji predlažu testiranje. Sa ciljem da se što pre dođe do kvalitetnih preporuka koje bi unapredile rad u ovoj oblasti Evropska komisija za istraživanje (EuropeanComission,s Research, Directorate-General) je pozvala grupu stručnjaka različitih profila (biolozi, lekari, ekonomisti, pravnici, filozofi, sveštenici) da organizuju diskusije o etičkim, zakonskim i socijalnim implikacijama genetskog testiranja i da donesu određene preporuke. Ove preporuke se odnose pre svega na primenu genetskih tehnika u istraživanjima u humanoj medicini, zdravstvenoj zaštiti i srodnim aktivnostima. U znatno manjoj meri je diskutovano o ovim temama vezi sa zdravstvenim osiguranjem, sudskom medicinom, testiranjem očinstva, bazičnim istraživanjima vezanim za funkciju genoma i genskoj terapiji. Grupa je dala ukupno 25 preporuka koje mogu da se grupišu na: opšte, primenu genetskih testiranja u zdravstvenoj zaštiti i genetsko testiranje u istraživanjima.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.292

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

ETIČKI ASPEKTI PATENTIRANJA GENA I ORGANIZAMA

 

Konstantinov Kosana1,2 i Drinić Mladenović Snežana1

 

1Institut za kukuruz Zemun Polje, Beograd, Srbija

2Akademija inžinjerskih nauka Srbije, Beograd, Srbija

 

Kombinacijom metoda za izolovanje gena i unošenje u homologe i heterologe organizme formirana je oblast molekularne biotehnologije. Kao rezultat istraživanja na univerzitetima i u naučnim institutima molekularna biotehnoloija je počela da se koristi u privatnim institucijama sa ciljem razvoja metoda koje će omogućiti identifikaciju genetičke osnove odnosno zaštitu intelektualne svojine. Izolovani geni koji kontrolišu osobine od interesa (brojni su primeri u biljnim sistemima) su zaštićeni patentiranjem i retko su dostupni za istraživanja ili korišćenje u komercijalnim programima. Etički aspekti korišćenja izvora gena (botaničke bšte, nacionalni parkovi, privatni posedi, mora ili reke) ukazuju na privatizaciju opštih dobara čovečanstva. Etičko pitanje je da li vlasnik patenta gena ima u vlasništvu i transgeni organizam kao što su sorte biljaka u koje je izvršeno unošenje gena koji kontrolišu otpornost prema bolestima, štetnim vrstama insekata ili mogućnost razvoja na zaslanjenom ili aridnom zemljištu. U radu će biti prezentirani rezultati u oblasti oplemenjivanja biljaka, transgenih animalnih sistema sa akcentom na moralnost proizvodnje hrane korišćenjem genetički modifikovanih organizama.

 

Povratak na sadržaj

 

 

Zbornik abstrakata IV Kongres Društva genetičara Srbije

Tara, Srbija, Jun 01-05, 2009.

str.293

© 2009 Društvo genetičara Srbije  

 

 

PRIKAZ 40 GODINA IZLAŽENJA ČASOPISA GENETIKA

 

Drinić Mladenović Snežana i Konstantinov Kosana

 

Društvo genetičara Srbije, Beograd, Srbija

 

Časopis Društva genetičara Srbije „GENETIKA“ počeo je da izlazi 1969. godine kao ACTA BIOLOGICA IUGOSLAVICA (ABI) Serija F – GENETIKA. Od 2008 godine, vol. 40, časopis menja ime u „Genetika“.  U elektronskoj formi na internet prezentaciji Društva genetičara Srbije (http://www.dgsgenetika.org.rs/) nalaze se integralne verzije radova objavljeni u časopisu od 2002. godine, a abstrakti iz perioda 1969-2001. godina. Tokom 40 godina izlaženja u časopisu „Genetika“ je objavljeno ukupno 1150 radova, odnosno u proseku  28,7 rada po godini.  U periodu od 1969-78 objavljeno je 299 rada, 1979-88 309 rada, 270 rada u periodu 1989-98 i 272 rada tokom 1999-2008. Kao autori ili koautori radove je objavilo ukupno 1374 autora od toga 72,8% domaći i 27,2% strani autori, u proseku 2,74 autora po radu. Autori su iz 46 države. Struktura objavljenih radova prema oblastima je sledeća: oplemenjivanje biljaka 402, biljna genetika 187, medicinska genetika 116, populaciona genetika 115, citogenetika 90, molekularna genetika 87, kvantitativna genetika 63, mutageneza 54, genetika mikroorganizama 15, evoluciona genetika 12, ostalo 9. Kao objekat istraživanja biljke su bile zastupljene u 754 rada, čovek 178, životinje 145,  mikroorganizmi 39, a  36 rada su imale opštu tematiku.

 

Povratak na sadržaj